Organizmy zmodyfikowane genetycznie w aspekcie zdrowia i środowiska

• Autorzy: Polok K. , Zieliński R.

Warianty tytułu

EN

Genetically modified organisms in the aspect of the environment and health

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Człowiek od tysięcy lat modyfikował gatunki roślin i zwierząt dostosowując je do swoich potrzeb. Tradycyjne techniki hodowli takie jak mutageneza czy introgresja prowadzą niejednokrotnie do znacznych zmian w genomie obejmujących wiele genów. Główną zaletą inżynierii genetycznej jest możliwość przenoszenia pojedynczych genów bez modyfikacji pozostałej części genomu. Dlatego jest to metoda wspomagająca hodowlę tradycyjną, która pozwala wzbogacać najlepsze genotypy w pożądane cechy. Mikroorganizmy transgeniczne są powszechnie wykorzystywane do produkcji leków i dodatków spożywczych, wśród roślin najczęściej uprawia się odmiany odporne na herbicydy, choroby i szkodniki, natomiast zwierzęta transgeniczne są w przededniu wprowadzenia na rynek. Wykorzystanie GMO stwarza możliwość przezwyciężenia wielu problemów związanych z produkcją żywności, poprawą jej jakości oraz zapobieganiem chorobom. Wprowadzenie GMO wiąże się jednak z zagrożeniami dotyczącymi bezpieczeństwa żywności i wpływu na środowisko. Zwraca się uwagę także na zagrożenia ekonomiczne. W celu zapobieżenia ujemnym skutkom komercjalizacji GMO w większości państw rozwiniętych, w tym w Unii Europejskiej wprowadzono regulacje określające zasady oceny żywności transgenicznej przed wprowadzeniem na rynek oraz zasady uwalniania GMO do środowiska.

EN

Plants and animals have been modified for thousands years in order to adapt them to human needs. Traditional breeding methods such mutagenesis and introgression frequently lead to multiple changes in the genome that cover many genes. The main advantage of genetic engineering is the ability to manipulate with a single gene without modification of the rest part of genome. Therefore this is the technology that supplements the traditional breeding at the end to add the specific characters to the best, previously selected genotypes. Transgenic microorganisms are commonly used to production of drugs and food compounds, the most transgenic plants are resistant to herbicides, diseases and pests, the transgenic animals may enter the market in the near future. Genetically modified organisms hold the most promise in overcoming the problems of agricultural production and food quality as well as the prevention of illness. However, the introduction of GMO is connected with serious concern for safety of foods, possible environmental risks and economical risks. The special legislation on food testing and GMO releasing has been adopted in most of developed countries including EU members in order to protect from the negative effects of GMO.

Słowa kluczowe

PL

organizm zmodyfikowany; modyfikacja genetyczna; zdrowie; środowisko; organizm transgeniczny; zagrożenie środowiska

• Wydawca: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda
• Czasopismo: Problemy Ekologii
• Rocznik: 2004
• Tom: R. 8, nr 2
• Strony: 85--94
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., il.

Twórcy

autor

Polok K.

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Katedra Genetyki, Olsztyn

autor

Zieliński R.

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Katedra Genetyki, Olsztyn

Bibliografia

• [1] Brown T.A.: Gene Cloning, Chapman & Hall, London, 1995.
• [2] Smorąg: Z.: Wykorzystanie metod biotechnologicznych w rozrodzie zwierząt gospodarskich. W: Biotechnologia zwierząt. Red.: Zwierzchowski L., Jaszczak K., Modliński J.A.: PWN, Warszawa, 330-352, 1997.
• [3] Gottschalk W., Wolff G.: Induced Mutations in Plant Breeding, Springer-Verlag, Berlin, 1983.
• [4] What ara genetically modified (GM) foods? www.ornl.gov/hgmis, 2003.
• [5] Day P.R.: Genetic modification of proteins in food. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 36, 49-67, 1996.
• [6] Bednarski W.: Inżynieria genetyczna a produkcja żywności. W: Ósmy Dzień Stworzenia. Etyka wobec możliwości inżynierii genetycznej. Red. Machinek M., SQL, Olsztyn, 2001.
• [7] Rissler J., Molton M.: The ecological risks of engineered crops, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts, 1996.
• [8] Herrera-Estrella L.: Transgenic plants for tropical regions: Some considerations about their development and their transfer to the small farmer, Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 96, 5978-5981, 1999.
• [9] Kishore G.M., Shewmaker C.: Biotechnology: Enhancing human nutrition in developing and developed worlds, Proc. Natl. Acad. Sci, USA, 96, 5968-5972, 1999.
• [10] Patnaik D., Khurana P.: Wheat biotechnology: a minireview, EJB, 4, 1-29, 2001.
• [11] Bishop J.: Ssaki transgeniczne, PWN. Warszawa, 2001.
• [12] Kleter G.A., Kuiper H.A.: Consideration for the assessment of the safety of genetically modified animals used for human food or animal feed, Livestock Production Science, 74, 275-285, 2002.
• [13] Bradbury J..: Transgenic mosquitoes bring malarial control closer, The Lancet, 359, 1837, 2002.
• [14] Bachmann K.: Molecules, morphology and maps: new directions in evolutionary genetics, Plant Species Biology, 15, 197-210, 2000.
• [15] Kujper H.A., Kleter G.A., Noordam M.Y.: Risks of release of transgenic herbicide-resistant plants with respect to humans, animals, and the environment, Crop Protection, 19, 773-778, 2000.
• [16] Solomon M.B., Pursel V.G., Campbell R.G., Steele N.C.: Biotechnology for porcine products and its effect on meat products, Food Chem., 59, 499-504.
• [17] Zhang F., Wang Y., Hu W., Cui Z., Yang J., Peng.: Physiological and pathological analysis of mice fed „all fish” gene transferred yellow river carp, Gaojishu Tongxun, 10, 17-19, 2000.
• [18] FAO/WHO: Joint FAO/WHO expert consultation on biotechnology and food safety: review of existing safety evaluation strategies and guidelines, FAO, Rome, 1996.
• [19] Jaguszyn-Kryniecka E.K., Szewczyk A., Godlewska R.: Genomika - nowa strategia badania właściwości bakterii chorobotwórczych. Post. Mikrobil., 40, 89-106, 2001.
• [20] FDA: Guidance for Industry: Use of antibiotic resistance marker genes in transgenic plants, US FDA, Washington D.C., 1998.
• [21] FAO/WHO: Allergenicity of genetically modified foods. Report of a joint FAO/WHO expert consultation on foods derived from biotechnology, FAO, Rome, 2001.
• [22] EU: Opinion of the Scientific Committee on Plants regarding „Submission for placing on the market of glufosinate tolerant corns (Zea mays) transformation event T25” by the AgrEvo company (notification C/F/95/12/07), 1998.
• [23] ERS: Genetically engineered crops for pest management, Economic Research Service, USDA, Washington D.C., USA, 1999.
• [24] Heap I.M.: The occurrence of herbicide-resistant weeds worldwide, Pestic. Sci.: 51, 235-243, 1997.
• [25] Altieri M.: Thc environmental risks of transgenic crops: an agriecological assessment, Bli-Dynamics, 220, 20-26, 1998.
• [26] Williams N.: Butterfly effects, Current Biology, 11, 22, 1999.
• [27] O'Callaghan M., Glare T.R.: Impact, of transgenic plants and microorganisms on soil biota. W: Proceedings of 54th Conference of The New Zealand Plant Protection Society Incorporated, 105.106, http://www.hornet.co.nz, 2001.
• [28] Zieliński R.: An electrophoretic and cytological safety of hybridisation between Aconitum napellus ssp. skerisorae (2n=32) and A. variegatum (2n=16). I. Electrophoretic evidence, Acta Soc. Bot. Pol., 51, 453-464, 1982.
• [29] Alves M.J., Coelho M., Collares-pereira M.J.: Evolution in action through hybridisation and polyploidy in an Iberian freshwater fish: a genetic review, Genetica, III, 375-385, 2001.
• [30] Zieliński R., Polok K., Wójcik-Pater I.: Application of isoenzymes and RAPD-PCR in studies on genetic similarity of Lolium perenne (L.) and L. multlflorum (Lamp.). W: Ecological aspects of breeding fodder crops and amenity grasses, Proc. of the 20th Meeting of Eucarpia Fodder Crops and Amenity Grasses Section, Red. In Staszewski Z, Radzików, Poland, 7-10 October 1996. pp. 370-376, 1997.