Obumieranie jodły w środkowej Europie a jej żywotność w Beskidzie Małym

• Autorzy: Barć A.

Warianty tytułu

EN

Fir decline in the Middle Europe versus fir vitality in the Beskid Mały Range

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Krótko przedstawiono zarys historii badań nad zjawiskiem obumierania jodły w Europie, jego geograficznym zróżnicowaniem i dynamiką. Rozważane są możliwe przyczyny tego zjawiska i przedstawione argumenty przemawiające za hipotezą o epidemicznym charakterze choroby o nieznanej etiologii, a poddające w wątpliwość decydujące znaczenie czynników środowiskowych. Na tym tle jest dyskutowany rozwój zjawiska obumierania jodły w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem lasów karpackich, w tym lasów z udziałem jodły w granicach Beskidu Małego. Zaprezentowano wyniki badań nad żywotnością najstarszych drzewostanów z udziałem jodły uzyskane na podstawie wycen drzew z 68 drzewostanów. Brano w nich pod uwagę kilka cech biomorfologicznych, świadczących o różnych aspektach żywotności: długość korony drzew, kształt wierzchołka korony, stopień zniekształcenia korony, bujność drzew oraz najczęściej stosowaną w tego rodzaju badaniach i zwykle ujmowaną jako jedyny miernik - utratę igliwia (defoliację). Porównano wartości współczynników poszczególnych cech biomorfologicznych dla drzewostanów Beskidu Małego z wynikami badań dla wybranych pasm górskich Karpat i dla Pogórza.

EN

The outline of historical studies on fir decline in Europe, its geographical differentiation and dynamics is presented. The possible reasons for this phenomenon are discussed and arguments for the hypothesis of unknown aetiology epidemic illness are presented. Simultaneously the prevailing significance of environmental factors in silver fir decline is taken into the doubt. Against this background, the development of fir decline phenomenon in Poland is discussed and particular attention is paid to Carpathian forests, including these within the Beskid Mały boundaries. Results of studies on the vitality of the oldest tree stands with variable fir participation are presented. They have been achieved as an assessments of trees from 68 tree stands. A few biomorphological features have been taken into the account, so various vitality aspects are evidenced, such as: tree crown length, crown's top shape, crown deformation, tree luxuriance and the most frequently used at this kind of studies and usually exclusively functioning - needle lost (defoliation). Then, indexes for particular biomorphological features of the Beskid Mały tree stands have been compared with the respective results for chosen Carpathian ranges and for the Highland.

Słowa kluczowe

PL

jodła; obumieranie; Europa Środkowa; Beskid Mały; żywotność

• Wydawca: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda
• Czasopismo: Problemy Ekologii
• Rocznik: 2003
• Tom: R. 7, nr 3
• Strony: 126--129
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., il.

Twórcy

autor

Barć A.

• Uniwersytet Śląski, Katedra Biologii i Ochrony Środowiska

Bibliografia

• [1] Schütt P.: Erste Ausätze zur expeirnentellen kläung des Tannensterbens. Schweiz. Z. Forstwes. 132 (6): 443.452, 1981.
• [2] Schät P., Cowling E.B.: Waldsterben a general decline of forests in central Europe. Symptoms, development and possible causes. Plant Disease, 69: 548-558, 1985.
• [3] Bernadzki E.: Zamieranie jodły w granicach naturalnego zasięgu. [W:] S. Białobok (red.).: Jodła pospolita Abies alba Mill. Nasze drzewa leśne. Mon. popularnonauk. Tom 4. PWN, Warszawa-Poznań, 1983.
• [4] Kandler O.: Development of the Recent Episode of Tannensterben (Fir Decline) in Eastern Bavaria and the Bavarian Alps. [In:]:Forest Decline in the Atlantic and Pacific Region. Huettl/Mueller-Dombois (Eds.), Springer-Verlag. Berlin-Heidelberg. pp.: 216.226, 1993.
• [5] Urlich B.: Effects of acidic precipitation on forest ecosystems in Europe. [In:] D.C. Adriano, A.H. Johnson (Eds.).: Acidic preciphation. Vol. 2. Springer, Berlin-Heidelberg-Now York pp.: 189-272, 1989.
• [6] Schütt P.: Das Tannensterben. Der Stand unseres Wissens über eine aktualle und gefährliche Komplexkrankheit der Weißtanne (Abies alba Mill.). Forstwiss. Centralbl. 96: 177-186, 1977.
• [7] Fink S., Braun H. J.: Zur epidemischen Erkrankung der Weißtanne Abies alba Mill. 1. Untersuchungen zur Symptomatic und Formulierung einer Virus-Hypothese. Allg. Forst. Jagdztg. 149: 145-150, 1978.
• [8] Malek J.: Problematik der Ölkologie der Tanne (Abies alba Mill.) und ihres Sterbens in der CSSR. Forstwiss. Centralbl. 100: 170-174, 1981.
• [9] Twaróg J.: Zjawisko ustępowania jodły na tle jej roli w lasach polskich Karpat. [W:] Materiały na Konferencję „Problem ustępowania jodły w Karpatach”. Nakł. PTL, Kraków 1980.
• [10] Widacki W. (red.): Przemiany środowiska przyrodniczego zachodniej Części Beskidów pod wpływem antropopresji. Instytut Geografii UJ, Kraków 1999.
• [11] Barć A.: Rozmieszczenie, udział ilościowy i żywotność jodły pospolitej Abies alba Mill. w zbiorowiskach leśnych Beskidu Małego. Praca doktorska. Katedra Geobotaniki i Ochrony Przyrody, WBiOŚ UŚ, Katowice 2002.
• [12] Sierota Z.: Zdrowotność a żywotność - próba definicji. Sylwan, nr 2, R. 139, 105-118, 1995.
• [13] Jaworski A., Skrzyszewski: Żywotność jodły w lasach karpackich. Sylwan, nr 2-3 R. 130, 37-51, 1986.