Śląskie ogrody botaniczne jako banki genów

• Autorzy: Puchalski J. , Szendera W. , Włoch W.

Warianty tytułu

EN

Silesian botanical gardens as gene-banks

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ekspansja cywilizacji przemysłowej końca XX wieku do środowisk naturalnych osiągnęła na początku trzeciego tysiąclecia poziom znacznie przewyższający pojemność lokalnych ekosystemów. Nastąpiło dramatyczne zerwanie więzi międzysystemowych w wymiarze globalnym. Powstanie znacznej sieci dróg, linii kolejowych, trakcji energetycznych, szlaków komunikacji lotniczej i morskiej oraz sieci telekomunikacyjnej spowodowało zamknięcie lokalnych populacji roślin i zwierząt w swoistych gettach genetycznych oraz ekspansję gatunków inwazyjnych obcego pochodzenia. Zgodnie z zaleceniami "Konwencji o Różnorodności Biologicznej" przyjętej w 1992 roku w Rio de Janeiro określanymi jako Agenda 21, jak i przyjętymi przez państwa europejskie zasadami zrównoważonego rozwoju, każde państwo jest zobowiązane do ochrony własnej, tj. znajdującej się na jego terenie, puli genowej, manifestującej się w istniejącym zróżnicowaniu gatunkowym organizmów. Współczesne ogrody botaniczne spełniają istotną rolę w utrzymaniu różnorodności biologicznej roślin na ziemi, na ochronie zasobów genowych lokalnych i obcych populacji roślinnych. Ich podstawowym zadaniem jest koordynowanie i tworzenie optymalnych warunków dla zachowania lokalnego bogactwa genetycznego roślin. Jedną z metod zabezpieczenia puli genowej organizmów są banki genów intensywnie rozwijające się w ostatnich latach. Przechowywane przez długi okres nasiona, części roślin lub izolowane tkanki w sposób stabilny umożliwiają zachowanie genów obecnych we współczesnych genotypach roślin. Czystość metod przechowywania z jednoczesną coroczną ekspresją genów podczas uprawy roślin zapewnia aktywną ochronę puli genowej. Należy uznać, iż obecnie w Polsce nieproporcjonalnie dla ochrony naszej cywilizacji, banki genów są zaniedbywane wskutek niedofinansowania. Brak jest środków na utrzymanie kolekcji zasobów genów, a co dopiero na ich wykorzystanie w hodowli. Przyczyną tego jest brak wiedzy i świadomości naszych decydentów na ten temat. Jak wskazują współcześnie podejmowane decyzje, efekty działalności banków genów - kuriozalnie, - nie są powszechnie dostrzegane, a przecież są to najbogatsze banki świata, w których jest zgromadzony bezcenny kapitał.

EN

Following the provisions of the adopted in 1992 in Rio de Janeiro "Convention on Biodiversity" also called Agenda 21 as well as the principles of sustainable development adopted by the European Countries, each country is obliged to protect its own i.e., existing at its territory, pool of genes which is manifested in the existing diversity of organisms species. Present botanical gardens play an important role in maintaining biodiversity of plants on the earth as well as conserving gene resources of local and alien populations of plants. Their basic function is coordination and development of optimum conditions for maintaining local genetic abundance of flora. One of the methods is preserving the gene pool of organisms and gene-banks which have been intensively developed in recent years. Seeds, parts of plants or isolated tissues stored over a long period of time allow conserving genes present in the today's plant genotypes in a stable way. Purity of the storage methods with simultaneous annual expression of genes during plants growth ensures active protection of gene-pool. It should be stated that presently in Poland, disproportionally to protection of our civilization, gene-banks have been neglected due to underfinancing. There is lack of funding for maintaining collection of gene resources not to mention their use in cultivation. The reasons should be sought in insufficient knowledge and awareness of our decision makers about the discussed problem. Its curious that the decisions presently made reflect that the effects of gene-banks activity have not been commonly noticed while these banks are the richest banks in the world which store a priceless capital.

Słowa kluczowe

PL

ogród botaniczny; Śląsk; gen; rozwój zrównoważony; różnorodność biologiczna; roślina; bank genów

• Wydawca: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda
• Czasopismo: Problemy Ekologii
• Rocznik: 2002
• Tom: R. 6, nr 2
• Strony: 76--80
• Opis fizyczny: Bibliogr. 5 poz., il.

Twórcy

autor

Puchalski J.

autor

Szendera W.

autor

Włoch W.

• Polska Akademia Nauk, Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej, Warszawa