Historia Fabryki Portland-Cementu Bernarda Libana

• Autorzy: Zachuta L.

Warianty tytułu

EN

History of Bernard Liban's Portland Cement Factory

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono historię pierwszej w Krakowie cementowni założonej około roku 1888 w Podgórzu przez Bernarda Libana, chemika, przemysłowca, konstruktora pieców i wynalazcę. Największy rozkwit fabryki przypadł na lata 1912-1916, w których do wypalania klinkieru wprowadzono piece obrotowe, a wydajność fabryki osiągnęła 60.000 ton cementu rocznie.

EN

The history of the first cement plant in Cracow, founded about 1888 in quarter Podgórze by Bernard Liban - chemist, manufacturer, kiln constructor and inventor is presented. The full bloom of the factory fell on the years 1912-1916, in which rotary kilns have been introduced to clinker burning, and the output of cement reached 60.000 tons per year.

Słowa kluczowe

PL

historia; cementownia; Kraków; Liban Bernard

• Wydawca: Fundacja Cement, Wapno, Beton
• Czasopismo: Cement Wapno Beton
• Rocznik: 2001
• Tom: R. 6/68, nr 2
• Strony: 71--77
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz.,il.

Twórcy

autor

Zachuta L.

Bibliografia

• 1 "Wiadomości Gospodarcze" nr 17 z 27 V 1916 r., nekrolog B. Libana.
• 2 Archiwum Państwowe w Krakowie (dalej APKr.), Spis ludności miasta Podgórza z roku 1910, s. 671. W tym miejscu autor dziękuje panom Robertowi Boguszowi i Szczepanowi Świątkowi, starszym kustoszom APKr., za pomoc i ułatwienia w kwerendzie.
• 3 Kazimierz Gierdziejewski, Instytut Techniczny w Krakowie i jego przemiany w latach od 1834 do 1917 [w: "Studia i Materiały do Dziejów Nauki Polskiej" R.4: 1956, s. 279].
• 4 APKr., Akta firmy "Bernard Liban i Ska", numer Rejestru Handlowego: Spółka II. 236, Protokół Komisji Szacunkowej z 20 XII 1925 r.; w wymienionym dokumencie podano datę założenia cementowni - rok 1888, w innym - rok 1886; w Roczniku Polskiego Przemysłu i Handlu (Warszawa 1938) jako rok założenia fabryki figuruje rok 1889, a w różnych publikacjach okresu międzywojennego - rok 1884; w reklamach firmy brak roku założenia cementowni. Z całą pewnością fabryka powstała przed r. 1889; wówczas zostały zbudowane niektóre obiekty mieszkalne należące do cementowni.
• 5 APKr., Akta ..., Podanie z 4 III 1891 r. o wpisanie firmy do Rejestru Handlowego sporządzone w kancelarii adwokackiej dr. Leona Rothweina, nr repertorium 8790; dokument nie skatalogowany, odbitka kserograficzna w zbiorach autora.
• 6 "Gazeta Lwowska" nr 89 z 21 IV 1891 r., ogłoszenie.
• 7 "Gazeta Lwowska" nr 288 z 18 XII 1891 r., ogłoszenie.
• 8 "Katalog Powszechnej Wystawy Krajowej we Lwowie w r. 1894", reklama Krajowej Fabryki Portland-Cementu Bernard Liban i Ska.
• 9 APKr., Akta ..., Kontrakt Spółki z 4 II 911 r.; dokument nie skatalogowany.
• 10 Pamiętnik I Zjazdu Przemysłowego w dn. 18, 19, 29 i 21 września 1901 r., wydany staraniem Komitetu Zjazdu, red. Mieczysław Dąbrowski, Kraków 1901.
• 11 "Gazeta Lwowska" nr 186 z 18 VIII 1916 r.; bł. Bernard Liban pochowany został w Podgórzu.
• 12 Augusta (używająca imienia Gusta) z Libanów Mehlowa (ur. 1873 r.), Ignacy (1874), Zygmunt (1879), Jan (1876), Sabina z Libanów Wachtlowa (1881), Mieczysław (1883), Bronisław (1884), Rozalia z Libanów Neumannowa (1886), Maria (1889), Ludwik Józef (1890) i Bogumił (1893).
• 13 Skład komisji zatwierdzony został przez wojewodę krakowskiego w dniu 22 IV 1924 r.
• 14 APKr.,Akta..., Protokół Komisji Szacunkowejz 20 XII 1925; dokument nie skatalogowany.
• 15 Tamże, Sprawozdanie rewidentów rachunkowych w sprawie założenia spółki akcyjnej pod firmą: "Krakowska Fabryka Portland-Cementu Spółka Akcyjna w Krakowie" z 27 XII 1929 r.; dokument nie skatalogowany.
• 16 Nieruchomości fabryczne były obciążone kwotą 145.000 dolarów USA.
• 17 APKr., Akta..., Sprawozdanie założycieli spółki akcyjnej "Krakowska Fabryka Portland-Cementu Spółka Akcyjna w Krakowie" powstać mającej drogą wkładów niepieniężnych(aport) z przekształconej jawnej spółki handlowej pod firmą protokółowaną "Bernard Liban i Spółka w Krakowie"; dokument nie skatalogowany.
• 18 Zakłady Chemiczne "BONARKA" Sp. z o.o., 30-644 Kraków ul. Puszkarska 9, Archiwum zakładowe, teczka A 3/1, Inwentarz sporządzony na dzień 31 grudnia1935 r. Autor dziękuje pani Stanisławie Wilk za okazaną pomoc.
• 19 "Polska Gospodarcza" nr 46 z 18 XI 1933 r., Uzasadnienie pierwszego wyroku Sądu Kartelowego, s. 1421-1426.
• 20 APKr.,Akta..., Załącznik G do dokumentów przygotowanych do założenia spółki akcyjnej; dokument nie skatalogowany.
• 21 "Monitor Polski" nr 109 z 12 V 1930 r.
• 22 APKr., Akta firmowe "Krakowska Fabryka Portland-Cementu" nr RH B.II.235,Protokół Walnego Zgromadzenia Spółki z 10 VI 1931 r., s. 9; dokument nie skatalogowany, odbitka kserograficzna w zb. autora.
• 23 Wpis do Rejestru Handlowego z 27 I 1933 r.
• 24 "Monitor Polski" nr 79 z 7 IV 1937 r. i "Monitor Polski" nr 92 z 22 IV 1937 r.
• 25 APKr., Akta firmy "Krakowska ...". Protokół z Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy z 8 XI 1937 r.; dokument nie skatalogowany.
• 26 Tamże, akt notarialny dr Stanisława Steinera z 26 XI 1937 r., nr repertorium 1495/37; dokument nie skatalogowany; "Monitor Polski" nr 7 z 11 I 1938 r.
• 27 Informacje zebrane w r. 1968 przez mgr. Edwarda Schnaydera, geografa gospodarczego, pracownika Oddziału Kartografii Biblioteki Jagiellońskiej. W tym miejscu autor pragnie podziękować p. E. Schnayderowi za życzliwie przekazane notatki i fotografie cementowni.
• 28 Zakłady Chemiczne "BONARKA" ..., teczka A 1/1, Protokół zdawczo-odbiorczy, s. 8.
• 29 APKr., Sekcja Akt Gospodarczych, WKUP 32, karta 2, Kwestionariusz wypełniony przez Zjednoczenie Przemysłu Nawozów Sztucznych w Gliwicach z 15 VI 1946 r.