Czynnik ludzki w systemie bezpieczeństwa ruchu lotniczego

• Autorzy: Ilków A.

Warianty tytułu

EN

Human factor in the air trafic security system

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Lotnictwo jest tym tą dziedziną techniki i komunikacji, w której zawsze znajdowały zastosowanie najnowsze osiagnięcia myśli ludzkiej. Można uznać że współczesny samolot jest produktem prawie że doskonałym i nie ma w nim co poprawiać. Mimo tej doskonałości konstrukcji katastrofy lotnicze zdarzają się nadal - nadal giną ludzie. Analizując przyczyny katastrof lotniczych stwierdzimy, że najsłabszym ogniwem w systemie bezpieczeństwa lotniczego jest człowiek. To człowiek popełnia błędy, których przyczyną może być przemęczenie, niedoszkolenie, monotonia pracy, czy też zwykła, chwilowa niedyspozycja. Rola "czynnika ludzkiego" w systemie bezpieczeństwa lotnictwa była znana od dawna. Była też przedmiotem badań naukowych w wielu ośrodkach, ale dopiero pod koniec XX wieku badaniom tym nadano właściwą rangę. Można uznać, że "czynnik ludzki" został zinstytucjonalizowany. Zmieniło się podejście organizacji lotniczych do tego problemu. Organizacje lotnicze zajmujące się szeroko rozumianą problematyką bezpieczeństwa w lotnictwie zalecają by wszelkie zdarzenia (incydenty lotnicze) dogłębnie wyjaśniać a nie tylko szukać winnych. Celem artykułu jest ukazanie stanu bezpieczeristwa w lotnictwie, przyczyn powstawania wypadków lotniczych, ze szczególnym zwraceniem uwagi na role czynnika ludzkiego w systemie bezpieczeństwa systemów zarządzania ruchem lotniczym. Szczególną uwagę zwrócono na wymagania EUROCONTROL w zakresie szkolenia, licencjonowania i zarządzania personelem ATM.

EN

Aviation is such area of transport and technology, in which the newest achievements of human thoughts always found usage. It is considered that the modern aircraft is a almost perfect product and there are nothing what to improve. In spite of this construction perfection the air catastrophes occur as before - the people are still perishing. Analyzing the causes of air catastrophes we will state, that a human is the weakest link in the aeronutical security system. It is the man who commits the mistakes, which may be causes by overwork, maleducation, monotony of work or a simple, temporary indisposition. The role of "human factor" in the aviation security system was known fora long time. It was also the object of scientific research in many centers, but only towards the end of 20th century this research was ranked properly. It is possible to acknowledge, that human factor „became institutionalized'. The approach of air organizations to this problem has changed. Aviation organizations dealing with the wider issue of aviation safety, recommend to all events (aeroplane incidents) to explain them in depth and not just search for guilty. The goal of article is a reveal of the safety state in aviation, the causes of the formation of air accidents, with the special turn of attention on the roles of human factor in the security system of air traffic management systems. Particular attention was paid on the EUROCONTROL demands in the range of training, licencing and administration of the ATM personnel.

Słowa kluczowe

PL

czynnik ludzki; system bezpieczeństwa; ruch lotniczy

EN

human factor; air trafic security system

• Wydawca: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa
• Czasopismo: Prace Instytutu Lotnictwa
• Rocznik: 2011
• Tom: Nr 2 (211)
• Strony: 99--119
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys.

Twórcy

autor

Ilków A.

• Przedsiębiorstwo Państwowe "Porty Lotnicze"

Bibliografia

• [1] Dyrektywa 94/56/WE z dnia 21 listopada 1994 r., Ustanawiającej podstawowe zasady regulujące postępowanie w zakresie badania wypadków i zdarzeń w lotnictwie cywilnym, Dz. Urz. WE L 319 z dnia 12.12.1994.
• [2] Europejska Organizacja Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej, ESARR 1 Nadzór nad bezpieczeństwem w zarządzaniu ruchem lotniczym, Edycja 1.0, 2004 r., Dz. Urz. ULC z dnia 18 maja 2007 r., Nr 3, poz. 11, Zał.
• [3] Europejska Organizacja Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej, ESARR 2 Składanie meldunków oraz rozpatrywanie nieprawidłowości w ruchu lotniczym, Edycja 2.0, 2000 r., Dz. Urz. ULC z dnia 10 grudnia 2004 r., Nr 5, poz. 27, Zał. 1.
• [4] Europejska Organizacja Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej, ESARR 3 Wykorzystywanie systemów zarządzania bezpieczeństwem przez organy zarządzania ruchem lotniczym, Edycja 1.0, 2000 r., Dz. Urz. ULC z dnia 10 grudnia 2004 r., Nr 5 poz. 27, Zał. 2.
• [5] Europejska Organizacja Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej, ESARR 4 Ocena i ograniczanie ryzyka w systemie zarządzania ruchem lotniczym, Edycja 1.0, 2001 r., Dz. Urz. ULC z dnia 10 grudnia 2004 r., Nr 5, poz. 27, Zał. 3.
• [6] Europejska Organizacja Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej, ESARR 5 Personel służb zarządzania ruchem lotniczym, Edycja 2.0, 2002 r., Dz. Urz. ULC z dnia 10 grudnia 2004 r., Nr 5, poz. 27, Zał. 4.
• [7] Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) Doc 9422-AN/923, Zapobieganie wypadkom lotniczym (podręcznik), Wyd. I, 1984.
• [8] Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) Doc 9734-AN/959, Podręcznik nadzorowanie bezpieczeństwa lotów. Część A, Organizacja i zarządzanie krajowym systemem nadzorowania bezpieczeństwa lotów, Wyd. I, 1999.
• [9] Konarska M.: Monotonia jako czynnik obciążenia podczas pracy – ocena ryzyka zawodowego, CIOP-PIB, 2003.
• [10] Kiper D.: Ciągłość działania i odtwarzanie po awarii (BC/DR) w kontroli ruchu lotniczego, 2008.
• [11] Klich E.: Wypadki, przyczyny, profilaktyk, Zakład Poligraficzny WISŁA, Puławy, 1998.
• [12] Monotony In Air Traffic Control – Contributing Factors And Mitigation Strategies, EUROCONTROL Experimental Centre, 2006.
• [13] Nieznalska K.: Rola czynnika ludzkiego w środowisku ATM, WSOSP Dęblin, 2009.
• [14] Short Report on Human Performance Models and Taxonomies of Human Error in ATM (HERA), EUROCONTROL Human Factors and Manpower Unit, 2002.
• [15] Technical Review of Human Performance Models and Taxonomies of Human Error in ATM (HERA), EUROCONTROL Human Factors and Manpower Unit, 2002.
• [16] The Investigation of Human Error in ATM Simulation The Toolkit, EUROCONTROL Human Factors and Manpower Unit, 2002.
• [17] The Investigation of Human Error in ATM Simulation, EUROCONTROL Human Factors and Manpower Unit, 2002.
• [18] Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r., Prawo lotnicze, Dz. U. nr 130 z dn. 16.08.2002 r., poz. 1112 (z późn. zm., wg stanu na 13.06.2007 r.).
• [19] www.eurocontrol.int.
• [20] www.ulc.gov.pl.
• [21] www. aviationglossary.com.
• [22] pl.wikipedia.org.