Identyfikatory
Warianty tytułu
Lubomirski family villa at Narbutta street in Warsaw. History of the design and the building
Języki publikacji
Abstrakty
Willa Lubomirskich należy do obiektów, które powstawały równolegle z kształtowaniem się planu urbanistycznego Mokotowa. Pierwszy projekt budynku autorstwa Teodora Łapińskiego powstał w 1922 r. Jego formę architektoniczną cechuje tradycjonalizm, nawiązujący do klasycyzmu francuskiego. W kolejnym projekcie z 1924 r. klasyczny detal architektoniczny budowli został poddany wpływom modernistycznym. Zmiany widoczne są w ujednoliceniu szerokości okien obu kondygnacji, zastąpieniu naczółków okiennych purystyczną dekoracją w kształcie zgeometryzowanych klińców, umieszczeniu uproszczonych pilastrów na narożach. W elewacja frontowa została wypełniona płycinami. Ich górną partię wypełniły reliefy o tematyce mitologicznej. Nacechowana subtelnym erotyzmem tematyka reliefów umieszczonych w wersji projektu z 1924, a także aluzyjna, lecz jednak rozpoznawalna reminiscencja architektoniczna siedziby Petit Trianon - w sposób jednoznaczny określa ją jako rezydencję kobiecą. W momencie realizacji projektu budynek faktycznie należał do kolejnych właścicielek: Marii Dunin-Markiweicz von Wiesenbach, a następnie księżnej Teresy Lubomirskiej. Ostateczny projekt Adolfa Buraczewskiego z 1928 nie wniósł większych zmian oprócz dyspozycji kilku pomieszczeń. Budowla ma charakter miejskiej "willi z ogrodem". Jej tradycja w Warszawie ukształtowała się w XIX w. i utrzymywała się w ekskluzywnych rezydencjach warszawskich dwudziestolecia międzywojennego. Dyspozycja wnętrza opiera się na rozwiązaniu w postaci dwupoziomowego hallu z otwartymi schodami i obiegającymi ściany galeriami. Element ten obecny w willach warszawskich końca XIX w., przejęty został z rozwiązań XIX wiecznego domu angielskiego a swą genezą sięga willi palladiańskiej. Forma budowli pozostała niejako ponadczasowa, a zarazem elitarna, w której pamięć "belle epoque" swobodnie wiąże się ze współczesnością, a forma budowli jest wyrazem ciągłości idei określonego sposobu i standardu życia. Wnętrze budynku uległo wypaleniu w akcji systematycznego niszczenia miasta po upadku powstania warszawskiego w 1944 r. Remont zniszczeń wojennych nastąpił w 1946. W 1948 r. posesję otoczono od strony ulicy Narbutta ogrodzeniem z regularnie powtarzającym się murowanym łącznikiem w kształcie fragmentu belkowania dźwiganego przez parę kolumn toskańskich. Po wojnie budynek był rezydencją prymasa Augusta Hlonda, a w 1949 stał się siedzibą parafii pod zarządem zakonu jezuitów. Zmiana właściciela i związane z tym utworzenie parafii wpłynęło na istotne przekształcenia budynku do celów religijnych i kultowych. Mimo pełnionych funkcji zewnętrzny wygląd budynku nie uległ zmianie, zachowując wygląd architektury luksusowej dwudziestolecia międzywojennego.
The Prince Lubomirski Villa at 21 Narbutta Street, Warsaw was built after WW I, at the time when the whole area of the city's Southern suburb of Mokotów was taking its urban shape. The first design of the villa was drawn by Teodor Łapiński in 1922 in the traditional French classicism manner. In the subsequent design, of 1924, classical details of the building were modified leaning to the modernist fashion. The changes can be traced in compositional patterns such as unification of window widths at two levels of the façade, the replacement of windows pediments with purist decoration of geometric arch stones, and simplified corner pilasters. The front elevation was filled with panels decorated at their upper parts with mythological theme reliefs. The subtle erotic decoration of this design, as well as some noticeable architectural reminiscence with the Petit Trianon - "defines" the building as a feminine residence. In fact the villa at the time of its construction was owned by Marie Dunin-Markiewicz von Wiesenbach, and then by Princess Teresa Lubomirska. The latest version of the villa design, by Adolf Buraczewski, dated 1928, did not actually differ from the previous ones, apart from some simplifications referring to the shape of inner spaces, including the main lobby and stairs. The type of building can be counted among urban villas - as "a villa with a garden". The tradition of such a building pattern evolved in Warsaw in the 19th century and continued through the whole inter-war period (1918 - 1939), as a type of "prestigious urban residence". The interior space of that type of building was designed around a double volume central lobby with open stairs and surrounding galleries. This was a rule in the majority of 19th century Warsaw villas. The concept followed 19th century English houses, but its "genesis" is earlier and can be found in Palladian models of 16th century Italian villas. The spatial pattern of the villa is in a way "timeless", and "elite". In its concept a memory of the "belle époque" easily corresponds with modernity and the form of the building is an expression of the continuity of a certain style and living standard. The interior of the villa was burned by German Nazis in a planned action of annihilation of the city heritage after the fall of Warsaw Rising of 1944. Reconstruction started in 1946. In 1948 the site of the villa from the North (along Narbutta street) was fenced with a metal grill divided vertically with a rhythm of double Tuscan columns covered with architraves. After WW II the villa became a seat of the Cardinal August Hlond - Primate of Poland. Since 1949 it has belonged to the local Roman Catholic Parish and is administered by the Jesuits. The change of ownership and adjustments of the building to religious purposes caused substantial inner modifications. But the external appearance of the building has not changed so its appearance can still be an illustration of luxurious Warsaw architecture of the interwar period.
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
93--103
Opis fizyczny
fot., rys.
Twórcy
autor
- Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Bibliografia
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-article-BSW1-0086-0011
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.