Nowy Gmach Muzeum Narodowego w Krakowie. Z dotychczasowych dziejów, zwroty historii

• Autorzy: Włodarczyk M.

Warianty tytułu

EN

National Museum new building in Cracow. Historical turns

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Muzeum Narodowe w Krakowie jest najstarszym polskim muzeum narodowym. Powołano go w 1879r. Po uzyskaniu przez Polskę niepodległości rozgorzały wieloletnie dyskusje co do miejsca i kształtu obiektu potrzebnego dla pomieszczenia nie eksponowanych dotąd zbiorów. Podjęto decyzję o całkiem nowej inwestycji, inwestycji nowoczesnej i współczesnej swoim czasom ale też monumentalnej i narodowej, w duchu tendencji nacjonalistycznych odbudowującego się po rozbiorach państwa czyli o budowie tzw. Nowego Gmachu Muzeum Narodowego. Obiekt ten miał także pomieścić dzieła wieszcza i artysty - Stanisława Wyspiańskiego. Inwestycję rozpoczęto w 1934r według nagrodzonego projektu i realizowano go do 1939r, tj do wybuchu II wojny światowej, dzięki ofiarności całego polskiego społeczeństwa oraz wsparciu państwa polskiego. Budowę kontynuowano w czasie wojny, przy czym od 1940 do 1943r realizowana była ona jako przebudowa obiektu na Staadkasino Krakau. Prace po wojnie ruszyły dopiero w 1949r, ponownie jako Muzeum Narodowe ale już w wersji okrojonej projektu pierwotnego i były kolejną przebudową prowadzoną do 1957r. W 1958r rozpoczęto działania dla opracowania projektu rozbudowy okrojonego dotąd budynku a realizację tak zakreślonego zamierzenia zakończono w 1990r. W 2004r, przy okazji jubileuszu, rozstrzygnięto konkurs na kolejną rozbudowę a właściwie dobudowę nowego obiektu, tj. tzw. Pawilonu Wyspiańskiego. Śledząc dzieje budynku Nowego Gmachu Muzeum Narodowego w Krakowie możemy obserwować jak teoria i praktyka ale także polityka i realia zmieniały się na przestrzeni lat. Na przykładzie tego modernistycznego obiektu, w kontekście całego założenia, w tym urbanistycznego, widzimy także jak pewne podejmowane decyzje wpływają na ochronę architektury, czy to w rozumieniu kontynuacji myśli pierwotnej czy to w dostosowaniu kontynuacji do myśli obowiązującej.

EN

The National Museum in Cracow is the oldest national museum in Poland. It was founded in 1879. National discussion has taken place for years about the location and form of the building to expose a collection that was never shown. The decision was taken to erect a completely new building, monumental, modern and contemporary, presenting national spirit adequate for the so called National Museum New Building. The works of Stanisław Wyspiański, the great Polish poet and artist, were to be placed in this building. The building process started in 1934 according to the awarded design, and was continued, thanks to effort of the whole society and the support of the government, until 1939, i.e. the beginning of World War 2. The works were continued during the war years of 1940-1943 as converting into Nazis Staatkasino Krakau. Work started again after the war in 1949, again under the name of the National Museum, but with a reduced program, being in fact another conversion of the original plans, and was completed in 1957. In 1958 work was started to prepare a project extending the formerly reduced program, and the building based on these plans was completed in 1990. In 2004, on the occasion of the jubilee, a competition was judged for another expansion, or rather the next extension of the so called "Wyspiański's pavilion". Tracing the history of construction of Cracow’s National Museum New Building, one is able to observe the changes of theory and practice, and also politics, through the time period. The example of this modernistic building demonstrates the results of preservation decisions regarding both realizing the primary plan and adopting it to contemporary urban and architectural doctrines.

Słowa kluczowe

PL

Kraków; Muzeum Narodowe w Krakowie; budynki muzealne; architektura XX w.

EN

Cracow; National Museum in Krakow; museum buildings; 20th century architecture

• Wydawca: Komitet Architektury i Urbanistyki PAN ; Politechnika Warszawska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
• Rocznik: 2010
• Tom: T. 55, z. 3
• Strony: 37--48
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Włodarczyk M.

• Politechnika Świętokrzyska w Kielcach

Bibliografia

• 1. Dokumentacje projektowe znajdujące się w zbiorach Archiwum Państwowego w Krakowie oraz Archiwum Muzeum Narodowego w Krakowie
• 2. Kraków buduje Muzeum Narodowe, monografia nakładem Komitetu Budowy Muzeum Narodowego w Krakowie, Kraków 1935
• 3. Kraków międzywojenny, Materiały z sesji naukowej z okazji Dni Krakowa w 1985 r., Seria: Rola Krakowa w dziejach narodu, Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 1988
• 4. Kraków w Polsce Ludowej, Materiały z sesji naukowej w 1995 r., Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 1996
• 5. M. Fabjański, J. Purchla, Historia architektury w zarysie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001
• 6. M.J. Żychowska, Między tradycją a awangardą, problem stylu w architekturze Krakowa lat międzywojennych, Monografia 113, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 1991
• 7. Rozbudowa Nowego Gmachu Muzeum Narodowego w Krakowie, Broszura, Wydawnictwo RAM, Kraków 2004
• 8. Rozprawy i sprawozdania, okres 1939-1974, Wydawnictwo Muzeum Narodowego w Krakowie
• 9. Siedemdziesiąt lat Gmachu Głównego Muzeum Narodowego w Krakowie, Wydawnictwo Muzeum Narodowe w Krakowie seria: z historii Muzeum Narodowego w Krakowie, Kraków 2004
• 10. Sprawozdanie z prac przy budowie Gmachu Głównego Muzeum Narodowego w Krakowie, 1934-1940
• 11. Sprawozdania z działalności Muzeum Narodowego z zasobu Biblioteki Muzeum Narodowego w Krakowie
• 12. Zdjęcia z zasobu Archiwum Muzeum Narodowego w Krakowie