Czeladź. Ze studiów nad budową i kształtem miasta średniowiecznego

• Autorzy: Malik R.

Warianty tytułu

EN

Czeladź. The study of structure and shape of a medieval town

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Czeladź należy do grupy najstarszych miast Śląskich założonych w drodze urbanizacji tej dzielnicy kraju w XIII wieku. Powstała wówczas struktura cechowała się dużym stopniem regularności i zwartości kompozycji. Wybór miejsca pozwalał na zastosowanie ortogonalnej, zgeometryzowanej konstrukcji z centralnie usytuowanym rynkiem otoczonym ośmioma blokami zabudowy siedliskowej. W latach następnych tak wyznaczony układ stopniowo zmieniał swój charakter, przechodząc ze struktury otwartej w kierunku układu zamkniętego obwodem fortyfikacyjnym. Jego dalszy rozwój to wypełnianie zabudową przestrzeni jeszcze wolnej, niezabudowanej, zawartej pomiędzy ortogonalnym jądrem wytyczonym w momencie lokacji, a owalem narysu obronnego. Kolejny okres w dziejach rozwoju przestrzennego Czeladzi to czas, w którym zabudowa wychodzi poza pierścień obwodu obronnego miasta. Formułuje się ona wzdłuż głównych traktów komunikacyjnych łączących miasto z regionem tworząc w ten sposób jego pierwsze i kolejne przedmieścia.

EN

Czeladź belongs to a group of the oldest Silesian cities - founded during the urbanization process of this district in the 12th century. The structure developed at that time was characterized by a regular and dense composition. The choice of location enabled the use of an orthogonal geometrical construction with a centrally placed market surrounded by eight blocks of settlement development. During the following years, this arrangement gradually changed its character from an open structure into one closed by a circle of fortifications. Its further development consisted of filling the space that was free, undeveloped and enclosed between the orthogonal heart market, set during the city foundation, and the oval defensive outline. In the subsequent period of Czeladź's spatial development history, the city development went beyond the defensive ring. It is formulated along the main communication routes that connected the city with the region, creating at the same time its first and subsequent suburbs.

Słowa kluczowe

PL

Czeladź; Śląsk; miasto lokacyjne; układ przestrzenny miasta; układ 9-polowy miasta

EN

Silesia; Czeladź; chartered town; town spatial layout; nine-cell city town plan

• Wydawca: Komitet Architektury i Urbanistyki PAN ; Politechnika Warszawska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
• Rocznik: 2010
• Tom: T. 55, z. 3
• Strony: 3--12
• Opis fizyczny: fot., rys

Twórcy

autor

Malik R.

• Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej, Instytut Historii Architektury i Konserwacji Zabytków, Katedra Historii Architektury, Urbanistyki i Sztuki Powszechnej,