Tytuł artykułu
Autorzy
Wybrane pełne teksty z tego czasopisma
Identyfikatory
Warianty tytułu
Shaping the entrance zone to warsaw tenement houses in the second half of the XIX century and in the beginning of the XX century s. 125
Języki publikacji
Abstrakty
Przejazd bramny w domu frontowym wielkomiejskiej kamienicy warszawskiej w 2. połowie XIX w. łączył ulicę z podwórzem. Z przejazdu dostępne były schody główne w domu frontowym. Prócz funkcji komunikacyjnej przejazd bramny pełnił rolę recepcyjnej strefy wejściowej, często o reprezentacyjnym charakterze. Opracowanie przejazdu bramnego, było najczęściej zgodne z odcieniem stylowym fasady, odpowiadało zmieniającym się tendencjom stylistycznym, randze ulicy, zamożności właściciela i lokatorów. Dla wyrazu estetycznego przejazdów bramnych duże znaczenie miało ukształtowanie ogniotrwałego - w myśl przepisów - przekrycia, podziały ścian, ich dekoracja i wyposażenie, takie jak: portale, rzeźby, studnie/zdroje, posadzka, listy lokatorów, wrota bramne, odboje itp. Przejazdy bramne w 2. połowie XIX wieku, w okresie historyzmu, przekrywano sklepieniami ceglanymi, nawiązującymi do form sklepień historycznych. Do najczęściej stosowanych należały około połowy stulecia sklepienia kolebkowe z lunetami (zanikające) i upowszechniające się w sklepienia żaglaste na gurtach. Te ostatnie dawały możliwość dekoracyjnych modyfikacji. Popularną w ostatnich dekadach XIX w. modyfikacją sklepienia żaglastego była forma sugerująca kopułę na żaglach. W kamienicach neogotyckich stosowano sklepienia krzyżowe na żebrach i kryształowe. Do bardzo powszechnych należały sklepienia odcinkowe, od lat 70., 80. XIX w. na belkach żelaznych, stanowiące po wypełnieniu zaprawą tynkarską krzywizn - przekrycia płaskie, ciągłe lub dzielone na pola belkami, zależnie od techniki wykonania. Na początku XX wieku, obok sklepień dotychczasowych, wprowadzono ceglano-stalowe stropy Kleina i żelbetowe. Podziałom w strefie przekrycia odpowiadała artykulacja ścian. Niezależnie od preferencji stylistycznych dotyczących przekryć i dekoracji ścian, zarysowała się obiektywna tendencja do rosnącego bogactwa dekoracji przejazdów i ich światłocieniowego, "rzeźbiarskiego" opracowania, która osiągnęła kulminację w ostatnich dekadach XIX wieku. Z secesją, na początku XX wieku, wiąże się wprowadzenie nowych motywów dekoracji - roślinnych i zwierzęcych , a około 1910 roku - geometrycznych. Fazę secesyjną cechowało spłaszczenie artykulacji i dekoracji ścian, linearyzm podziałów i ornamentyki, najpierw krzywolinijnych, a około 1910 r. - kanciastych. Przed 1914 r. zarysował się powrót do historycznych motywów dekoracji - klasycystcznych i barokowych - w modernistycznej interpretacji. Na początku XX wieku zaznaczyło się odchodzenie od bogatych imitacji materiałowych na rzecz szlachetniejszych materiałów. Przeprowadzone rozpoznanie przejazdów bramnych, tendencji estetycznych, typów przekryć, rozwiązań konstrukcyjnych, na tle czasu, może być użyteczne dla prowadzonych remontów konserwatorskich kamienic.
The gate passage in the frontage house of a Warsaw tenement house in the second half of the 19th century connected the street with the courtyard. The main stairs in the frontage house were accessible from the passage. Apart from a communication function, the passage also played the role of reception of the entrance zone, frequently of a representative character. The gate passage usually matched the tone of style of the facade, corresponded with the changing style trends, renown of the street, wealth of the owner and tenants. The aesthetical expression of gate passages was significantly influenced by fireproofing - following regulations - roofing, wall divisions, their decoration and equipment such as portals, sculptures, wells/springs, floors, lists of tenants, gateway doors, door stops etc. Gate passages in the second half of the 19th century, in the period of historicism, were covered with brick roofing referring to forms of historic vaults. Those most frequently applied in the mid century included barrel vaults with lunettes (phasing out), and the becoming more popular pendentive like vault on arches. The latter gave the possibility of decorative modifications. A popular modification of a pendentive vaults in the last decades of the 19th century was a form suggesting a pendentive dome. Neo-gothic tenement houses used cross vaults, rib, stellar and cell vaults. Sprung-arch roofs were also very popular from the 1870s/1880s. Based on iron beams, after filling curves with plaster, they formed flat roofing, continuous or divided by beams into fields dependent upon the building technique. At the beginning of the 19th century, apart from modern vaulting, brick and steel Klein roofing and reinforced concrete ceilings were introduced. Divisions in the roofing zone corresponded with the wall articulation. Regardless of the stylistic preferences of roofing and wall decoration, the objective trend of increasing abundance of passage decorations and their chiaroscuro "sculptural" work emerged, and then culminated in the last decade of the 19th century. Art Nouveau, at the beginning of the 20th century, refers to the introduction of new decorative plant and animal motives, and from around 1910 of geometric ones. This period was characterised by flattening articulation and wall decoration, linearism of divisions and decorative art, first curvy, and then around 1910 - of angular shape. The return to historic decorative motives - classicistic and baroque - in a modernistic interpretation was noted before 1914. The beginning of the 20th century saw a departure from rich imitations materials towards more refined materials. This study of gate passages, aesthetical trends, roofing types, construction solutions over time can be useful for conducted conservation renovations of tenement houses.
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
93--125
Opis fizyczny
fot., rys.
Twórcy
autor
- Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, Zakład Historii Architektury Powszechnej
Bibliografia
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-article-BSW1-0061-0030
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.