Procesy urbanizacyjne na gruntach rolnych w strefie podmiejskiej Warszawy

• Autorzy: Chmielewski J. M. , Majewska A.

Warianty tytułu

EN

Urbanisation processes on agricultural land in the suburban zone of Warsaw

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W Polsce procesy suburbanizacyjne w strefach zewnętrznych wielkich miast przebiegały odmiennie niż w krajach sąsiednich. Ważny wpływ na rozwój osadnictwa na gruntach rolnych miały trzy reformy rolne (1864, 1919, 1944), które sukcesywnie likwidowały większe majątki ziemskie, przyczyniając się do znacznego rozdrobnienia gruntów rolnych oraz powstawania siedlisk często oderwanych od zespołów zabudowy wiejskiej. Pod koniec XIX wieku zaczęły powstawać wokół Warszawy, w oparciu o linie kolejowe, letniska, miasta - ogrody i osiedla. Parcelacje przybierały często charakter żywiołowy i bezplanowy. Powstawały jednak również osady planowane przez architektów - urbanistów, o interesujących rozwiązaniach urbanistycznych, które wyodrębniają się do dziś w tkance podmiejskiej Warszawy. W okresie PRL następowały dalsze podziały terenów rolnych sporządzane najczęściej przez geodetów. Proces ten nasilił się po 1989 roku wskutek braku opłacalności upraw i zanikania strefy żywicielskiej wokół Warszawy. Podziały rolne stały się kanwą organizacji przestrzennej dla nowych obszarów zabudowy nierolniczej, obudowywane są wszystkie dostępne drogi a zabudowa ulega dalszemu rozproszeniu. Suburbanizacja podwarszawska nosi cechy dezurbanizacyjne - nie wzmacnia historycznych ośrodków miejskich w strefie, ani nie sprzyja powstawaniu nowych miast, jej cechą charakterystyczną jest rozlewanie i rozpełzania zabudowy (urban sprawl).

EN

In Poland, the processes of suburbanization in the external areas of big cities proceeded differently than in neighbouring countries. Three agrarian reforms (1864, 1919, 1944) which successively eliminated large landed estates had an important influence upon the colonization of agricultural land. This caused significant fragmentation of agricultural lands and the raising of some settlements, often in isolation from rural building complexes. At the end of the 19th century, supported by railways, summer-resorts, garden-cities and housing estates started to be established around Warsaw. Parcelling out often occurred in a spontaneous and haphazard character. However some settlements with very interesting urban solutions were also established, planned by architects - urbanists. This can be also distinguished today in Warsaw’s urban structure. In the period of the PRL (Polish Peoples Republic), another division of agricultural land occurred. This was usually prepared by land surveyors. This process intensified after 1989, as a result of the unprofitability of land cultivation and disappearance of the agricultural zone around Warsaw. Land division became a base point for organization of space for new non-agricultural building complex areas, construction went along all accessible roads, however building development is still dispersed. Warsaw’s hinterland have anti-urbanization features - it does not strengthen the historical urban centres in the zone and it does not favour the raising of new cities, its characteristic feature is urban spreading and sprawl.

Słowa kluczowe

PL

urbanizacja; strefa podmiejska

EN

town development; suburban zone

• Wydawca: Komitet Architektury i Urbanistyki PAN ; Politechnika Warszawska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
• Rocznik: 2009
• Tom: T. 54, z. 1
• Strony: 22--40
• Opis fizyczny: Bibliogr. 8 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Chmielewski J. M.

autor

Majewska A.

• Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, Katedra Urbanistyki i Gospodarki Przestrzennej

Bibliografia

• 1. Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dn. 6.09.1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z dn. 13 września 1944 r.)
• 2. J. Kalinski, Z. Landau, "Gospodarka Polski XX wieku", Polskie Wydawnictwa Ekonomiczne, Warszawa 2003, s. 64-66.
• 3. J. Kazimierski, Dzieje Grodziska Mazowieckiego, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1989, s.159.
• 4. S. Różański, Nowe Osiedla w Polsce, "Dom - Osiedle - Mieszkanie", 1934, nr 7-8, s. 2-5.
• 5. W. Zgliński, Kształtowanie się strefy żywicielskiej Aglomeracji Warszawskiej, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, prace geograficzne nr 162, Wrocław 1994, s. 49.
• 6. J. Skodlarski, Zarys historii gospodarczej Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 131.
• 7. J. Smogorzewski, Brwinów, Milanówek, Podkowa Leśna - jako podmiejskie satelity Warszawy, Wydawnictwo PW, IUiA, zeszyt 101, Warszawa 1965, s. 46.
• 8. Spekulacja parcelacyjna, "Wiadomości Budowlane", 1912, nr 19, s. 334.