Tytuł artykułu
Autorzy
Wybrane pełne teksty z tego czasopisma
Identyfikatory
Warianty tytułu
Architecture of multi-occupied houses developed by the building and housing cooperatives in mid-war Warsaw (1918-1939)
Języki publikacji
Abstrakty
W warszawskiej panoramie budownictwa mieszkaniowego okresu międzywojennego istotne miejsce pod względem ilościowym i jakościowym zajmowała architektura wielorodzinnych domów spółdzielni budowlano-mieszkaniowych o charakterze własnościowym. Wybudowały one 15% z ogółu nowych izb wzniesionych w Warszawie w okresie międzywojennym. Kulminacja działalności spółdzielni budowlano-mieszkaniowych przypadła na lata dwudzieste XX wieku. Była to dekada odrzucania modelu kamienicy z przełomu XIX i XX wieku z jej wadami: skrajnym zagęszczeniem zabudowy na działce, niedostatkami doświetlania i przewietrzania mieszkań. W tym czasie jeszcze nie wykrystalizował się i nie okrzepł dopiero formujący się model zabudowy osiedlowej. Praca dotyczy rozwiązań często pośrednich - hybrydowych. Badania architektury wielorodzinnych domów spółdzielni budowlano-mieszkaniowych przeprowadzono na trzech poziomach: urbanistyczno-sytuacyjnym, rozwiązań funkcjonalnych mieszkań i zagadnień estetycznych. Parcele, na których wznoszono domy spółdzielni własnościowych charakteryzowały się dużym zróżnicowaniem usytuowania i wielkości, rzutującym na sposób zabudowy. Zbiór domów warszawskich spółdzielni budowlano-mieszkaniowych objętych badaniami został podzielony na dwie grupy: domy pojedyncze w zabudowie zwartej oraz zespoły domów w zabudowie obrzeżno-blokowej. W obu częściach zbioru wyodrębniono podgrupy według stanu relacji przestrzeni zabudowanych i niezabudowanych na działce oraz ich stopnia otwierania się na otoczenie. W grupie domów pojedynczych w zabudowie zwartej wyróżnione zostały: układy zamknięte - modernizacje planu kamienicy, układy półotwarte - domy z podwórzami otwartymi na ulicę, układy otwarte - domy na planach w kształcie liter "H" i "T". W grupie zespołów domów w zabudowie obrzeżno-blokowej zostały sklasyfikowane: układy zamknięte - zespoły domów tworzących duże wewnętrzne dziedzińce, układy półotwarte - zespoły domów z wewnętrznymi dziedzińcami otwierającymi się na ulicę, układy półotwarte - zespoły domów o rozplanowaniu pośrednim, łączącym zabudowę obrzeżno-blokową i linijkową. Jako podstawę klasyfikacji rozwiązań funkcjonalnych mieszkań w domach spółdzielni budowlano-mieszkaniowych przyjęto organizację komunikacji w domach i mieszkaniach. Odzwierciedlała ona obyczaj mieszkaniowy, zmiany układów zabudowy, wyposażenia w instalacje oraz wpływ nowych idei strefowania funkcjonalnego na układy wewnętrzne mieszkań. Według kryterium organizacji komunikacji układy funkcjonalne rozpatrywanych mieszkań dzielą się na: mieszkania z wejściami głównym i kuchennym dostępnymi z oddzielnych klatek schodowych, mieszkania z wejściami głównym i kuchennym dostępnymi z jednego podestu klatki schodowej, mieszkania z jednym wejściem. Architektura wielorodzinnych domów warszawskich spółdzielni budowlano-mieszkaniowych charakteryzowała się szeroką gamą rozwiązań estetycznych. Przyjmując jako kryterium upraszczanie i geometryzację kompozycji architektonicznej budynków (bryły, artykulacji i dekoracji), można uszeregować je w sposób ukazujący płynne przejście od wczesnomodernistycznej estetyki czerpiącej jeszcze z historyzmu, aż do estetyki dojrzałego modernizmu. Rozwiązania estetyczne domów stołecznych spółdzielni budowlano-mieszkaniowych mieszczą się w ramach czterech nurtów określonych dla potrzeb systematyki materiału badawczego jako: modernistyczny klasycyzm, modernistyczny historyzm, umiarkowany modernizm oraz dojrzały modernizm. Na każdej płaszczyźnie: układów sytuacyjno-urbanistycznych, rozwiązań funkcjonalnych mieszkań oraz estetyki, architektura wielorodzinnych domów spółdzielni budowlano-mieszkaniowych była rozpięta między tradycją a nowoczesnością. Zawierała ogniwa pośrednie między modelem kamienicy przełomu XIX i XX wieku, a typem modernistycznego domu - tworzywa XX - wiecznych osiedli.
A significant quantitative and qualitative share of the mid-war housing spectrum was taken by the architecture of multi-family proprietary houses developed by the building and housing cooperatives. Those supplied 15% of the new residential space total built in mid-war Warsaw. The climax of activities of the building and housing cooperatives was noted in the twenties of the 20th century. It was that very decade to reject the model of the 19th and 20th c. tenement with all its characteristic disadvantages, like the extreme build-up density of a lot, insufficient lighting or poor ventilation. At that time the pattern of the newly emerging housing estates had not been well settled down yet, therefore the study often refers to the intermediate - hybrid solutions. The research into the multi-family houses developed by the building and housing cooperatives was performed on three levels: the urban planning and situational one, that of the functional solutions for the apartments and finally the aesthetic aspects. The lots to be built-up with houses developed by the building and housing cooperatives differed much in terms of their location and area, which consequently determined the manner of future development. The catalogue of houses developed by Warsaw cooperatives comprised by this study was divided into two groups: detached houses in densely built-up areas and groups of houses developed following the peripheral estate pattern. Both of these contain subgroups defined by relations of the developed and undeveloped areas of a lot as well as the degree of opening towards the surroundings.
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
28--45
Opis fizyczny
rys., fot.
Twórcy
autor
- Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, Zakład Historii Architektury Powszechnej
Bibliografia
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-article-BSW1-0052-0002
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.