Tytuł artykułu
Autorzy
Wybrane pełne teksty z tego czasopisma
Identyfikatory
Warianty tytułu
Representation and public space in the context of the infrastructure of Łódź in the inter-war period - the other face of the city
Konferencja
Konferencja "Poznań w latach 1900-1990. Architektura - urbanistyka - przestrzenie chronione. Poznań a inne miasta Polski" (24-25.11.2005 ; Poznań, Polska)
Języki publikacji
Abstrakty
Łódź, funkcjonująca do niedawna jako jeden z największych ośrodków przemysłu włókienniczego środkowej Europy, jest aglomeracją o krótkiej i burzliwej historii kształtowania wielkomiejskiej przestrzeni. Wprawdzie prawa miejskie otrzymała już w 1423 roku, ale jej rozwój jako miasta przemysłowego datuje się od 1820 roku, tj. od momentu powołania ośrodka do rzędu tzw. miast fabrycznych. W 1835 roku łódzki przemysłowiec narodowości niemieckiej Ludwik Geyer, właściciel tzw. białej fabryki sprowadza z Anglii pierwszą maszynę parową. Rozpoczyna się burzliwy okres tworzenia Łodzi wielkoprzemysłowej, której intrygujące oblicze jest powszechnie znane dzięki m.in. znakomitej powieści Władysława Reymonta. Przestrzeń wielonarodowościowej Ziemi obiecanej przestaje być kształtowana zgodnie z wytycznymi planu regulacyjnego, sporządzonego w 1827 roku przez geometrę Jana Leśniewskiego. Dynamiczny rozwój przemysłu, szybki wzrost liczby mieszkanców Łodzi burzy jednolitość kompozycyjną w/w planu, rozsadza regularne, geometryczne ramy wyznaczone Nowemu Miastu z jego unikalnym, centralnie położonym ośmiobocznym rynkiem, radialnym układem wychodzących z niego dróg i działek, prostokątną siatką ulic, metrologią elementów opartą o moduł pięcioprętowy. Logicznie skomponowany plan Łodzi począł obrastać plątaniną ulic. Gdy przewidziane pod duże zakłady place w posiadłach wodno-fabrycznych zostały rozdane, poczęto wznosić fabryki na działkach przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe. Bezładne pomieszanie kamienic czynszowych, fabryk i starych domów rękodzielników nadało piętno krajobrazowi Łodzi, jeszcze niedawno tak uporządkowanemu i harmonijnemu. Doprowadziło to do nieskoordynowanej zabudowy miasta jako całości w okresie jego największego rozwoju. Rozwój ten, podporządkowany bezwzględnej eksploatacji ludzi i terenów znalazł odzwierciedlenie w krajobrazie miejskim. Jest to szczególnie czytelne w obszarze strefy śródmiejskiej, w której zespoły rezydencjonalno-fabryczne zyskały rangę istotnych elementów krystalizujących strukturę przestrzenną i kształtujących oblicze wielkoprzemysłowej Łodzi. Oblicze formowane bez ogólnie obowiązującego planu regulacyjnego, bez przewodniej myśli urbanistycznej, bez infrastruktury integrującej w/w elementy, decydujące o tożsamości Ziemi obiecanej, w sprawnie działający, przyjazny kilkusettysięcznej, wielokulturowej społeczności, organizm miejski godny wieku XX.
Łódź is an agglomeration with a short but stormy past of creating city space: 1th appearance - the time of the Promised Land (an industrial Łódź is being built, 1835 - Ludwik Geyer imports a steam engine from England); 2nd appearance - the time of the 2nd Polish Republic (the capital city of a province is being built, 1920 - the city became the capital of a larger territorial division, i.e. the voyevodeship of Łódź); 3rd appearance - the time of "Folk Poland" (a labour Łódź is being built); 4th appearance - the time of the 3rd Polish Republic (industrial decline, a new function in the EU). Presently, as at the beginning of the 2nd Polish Republic, we stand before the fact of the rebirth of the Polish statehood and the need of city transformation in the view of new socioeconomical-political conditions in the 3rd Polish Republic, in addition, the present situation of Łódź is surprisingly coincident with the 1918-1939 period of this great industrial center. Among the city forming factors, the most crucial to the city building process was the development of the textile industry (the 1st appearance). Nevertheless, at the time of its stagnation, created by the slowing of the economy and geopolitic changes in Europe after World War I, a crucially important factor supporting the city building process was its administrative promotion (the 2nd appearance). The development of the 2nd Polish Republic Łódź was greatly influenced by two factors - the atmosphere of the rebirth of Polish statehood and the aspect of the promotion of this industrial centre, for the first time in its short history, to the level of province. The beginning of the 20's of the 20th century was the time of new non-industrial urban functions being established in Łódź. On the 15th of February 1920, the city became the capital of a larger territorial division, i.e. the voyevodeship of Łódź. Pope Benedictus 15th, on December 10th, formed a Łódź diocese and a Łódź garrison was also established. The slowing of the industrial centre development, as well as its promotion in the state, church and army administration hierarchy, provided it with a once-in-alifetime chance of catching up the civilization backwardness and the arrangement of urban structures. A chance, thanks to which the industrial centre could deserve the name of a modern city that it did not deserve, even despite its impressive demographical, economical and spatial development at the turning point of the 19th and 20th century.
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
99--112
Opis fizyczny
fot., rys.
Twórcy
autor
Bibliografia
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-article-BSW1-0051-0011
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.