Dom polski - pomiędzy modelem a konkretyzacją

• Autorzy: Królikowski J. T.

Warianty tytułu

EN

The polish house: between model and realisation

• Konferencja: Seminarium Komitetu Architektury i Urbanistyki PAN, (06-07.06.2004 ; Kazimierz Dolny nad Wisłą)
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dom jest fenomenem, który pojawia się jako zbudowana forma, konkretyzująca się w naszych spostrzeżeniach zmysłowych, zmienna wraz z porami dnia i roku, zamieszkująca naszą wyobraźnię. Nawet wtedy, gdy przestaje realnie istnieć, nadal trwa. Dom jest w nas. Zarówno te domy zbudowane, jak i wyobrażane, są kształtowane przez nas, ale i one nas kształtują, kształtują naszą kulturę. Tak szeroko ujęty temat nie mieści się w krótkich ramach wypowiedzi, ale węziej nie można go ująć. Można natomiast naszkicować obszar dyskusji zawierający się pomiędzy wyobrażeniami osobistymi, społecznymi, zawodowymi, pomiędzy tradycją a współczesnością, może nawet przyszłością. Modele wyobrażone i konkretyzacje realne domu mogą się odwoływać do trzech rodzajów obrazów - do archetypów, do stereotypów i do prototypów. Między tymi obrazami mogą zachodzić różne korelacje. Rysując tak schematyczne ramy, w odwołaniu do koncepcji przestrzeni architektonicznej złożonej z trzech warstw - materialnej, sensualnej i intencjonalnej, pozwolę sobie, zgodnie z metodą fenomenologiczną, na luźniejsze refleksje, bowiem sądzę, że tak nieuchwytny temat można objaśnić jedynie w sposób przybliżony, snując swobodne skojarzenia. [...] Dom polski jest bardziej istotą żywą, niż maszyną do mieszkania. Jest raczej otwarty, niż zamknięty, nie tylko dla gości, lecz także na otaczającą przestrzeń, powiązany z nią jest przez całą gamę przestrzeni przejściowych, schodów, ganków, sieni. Dom polski jest domem otwartym, ale nie dla każdego. Dla wrogów jest twierdzą. Nawet mieszkania w blokach w stanie wojennym były otwarte dla konspiratorów, były ich schronieniem i twierdzą, były otwartymi galeriami sztuki, scenami teatru. Jest bardziej związany z otoczeniem, wpisany w kontekst, podejmujący dialog z sąsiedztwem, niż dominujący. Jest niepowtarzalny, choć czasem niewiele różniący się od innych. Wciąż jest lub staje się jeszcze, mimo wszystko, bardziej miejscem, miejscem świętym czy poświęconym, niż towarem czy produktem na sprzedaż. Tak to bywało i bywa dziś. Jaka jest przyszłość domu polskiego? Taka sama jak polskiej kultury i języka polskiego. Język określa pola znaczeniowe słów. Czym innym jest Haus, house, home, hus, maison, la casa... czym innym dom.

EN

The house is a phenomenon which engages our imagination before it is created as a constructed form. Its existence continues even when the house itself physically ceases to exist. The house is inside us. Ideas and executions of it may refer to three types of images: archetypes, stereotypes and prototypes. These images may be correlated in various ways in the architectural space, consisting of three layers: the material, the sensual and the intentional. It is my opinion that so intangible a topic can be explained solely in the form of an approximation by way of weaving free and loosely related references. Polish culture is dominated by literature; therefore, in our search for the model of the Polish house I would like to refer also to experience contained in literary works. For a house to come to existence, a dimensional documentation of drafts and necessary materials are required. However, inhabitants perceive the house with all senses and images. They have certain ideas, impressions and memories which translate into a specific and sensually experienced form. And finally, the house exists as spiritual space, as a space of imagination which is not always identical with the visible shape. [...] The Polish house is rather a living creature than a machine to live in. It is unique, although it sometimes does not vary too much from others. It still is or is till becoming, despite everything, rather a holy or sanctified place than a commodity or a product to be sold.

Słowa kluczowe

PL

dom; dom polski; architektura

EN

house; Polish house; architecture

• Wydawca: Komitet Architektury i Urbanistyki PAN ; Politechnika Warszawska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
• Rocznik: 2006
• Tom: T. 51, z. 1-4
• Strony: 36--42
• Opis fizyczny: Bibliogr. 5 poz., rys.

Twórcy

autor

Królikowski J. T.

Bibliografia

• 1. Brukalska B., Zasady społeczne projektowanie osiedli mieszkaniowych, Ministerstwo Odbudowy, Warszawa 1948
• 2. Czermińska M., Dom w autobiografii i powieści o dzieciństwie, [w:] Przestrzeń i literatura, Ossolineum, 1978
• 3. DOM POLSKI — DOM EUROPEJSKI, seminarium w ramach projektu KANON ARCHITEKTURY POLSKIEJ — ŁAD WOLNOŚCI, Zarząd Główny SARP, Warszawa, ul. Foksal 2, 14 grudnia 2001 (materiały powielane)
• 4. Gronczewski A., Obiad na ruinach, OFICYNA WYDAWNICZA C&S, Warszawa 1992
• 5. Hałas E., Intymne wartości domu, [w:] Kultura dnia codziennego i świątecznego w rodzinie Dyczewski L. OFMConv. i Wadowski D. (red.) Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1998