O antropogenicznych przyczynach powstawania osuwiska na zboczu byłej kopalni iłów "Kantoria" w Tarnowie

• Autorzy: Bardel T.

Warianty tytułu

EN

The anthropogenic causes of landslide on the slope of former clay pit "Kantoria" in Tarnow

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Osuwiska powodują poważne straty materialne oraz szkody w środowisku. Istotnym jest określenie przyczyny wystąpienia osuwiska na konkretnym zboczu, bowiem wielu badaczy traktuje powierzchniowe ruchy masowe jako zdarzenia wywołane jedynie siłami natury. Wpływ bezpośredniej i pośredniej działalności człowieka na powstawanie-osuwisk jest rozważany jedynie przez nielicznych badaczy, pomimo że dla wielu osuwiskowych obszarów zurbanizowanych jest on decydujący. Analizowany przykład nietypowego osuwiska w centrum Tarnowa ukazuje wpływ działań człowieka na powstanie osuwiska. Czynnikiem uaktywniającym to osuwisko były intensywne opady deszczu i wiosenne roztopy. Osuwisko nie zaistniałoby jednak pomimo opadów, gdyby nie doszło do przeciążenia zbocza nasypami gliniasto - iłowymi. Zmiana punktu widzenia na przyczyny powstawania wielu osuwisk jest bardzo istotna i pozwala dostrzec, oprócz przyczyn naturalnych, również istotny wpływ działalności człowieka. Skuteczne w zakresie przeciwdziałania wystąpieniu wielu osuwisk pochodzenia antropogenicznego mogą być instrumenty prawne, przypisujące sprawcy odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę.

EN

The landslides cause severe damages to the property and environment. The reasons of the slope landslide are crucial. Most of the researchers see landslides as ordinary events, caused by the forces of nature. Only a few researchers consider human involvement on landslides. In fact, the human activities causing the most landslides are, in the urbanized areas. The investigated example is the uncommon landslide in center of Tarnow, which shows human influence on the landslide. The heavy rain fall and spring thaw caused the landslide. However, there would be no landslide despite the rain, if the slope was not dumped with clay embankment. Recognizing and taking into consideration the human factor on the formation of the landslides, should change the point of view on the cause of landslides. The landslides should not be seen only as a natural cause, but also from human activity. The legal actions that will impose punishment for the accountable of the landslides should prevent negative consequences of the anthropogenic landslides.

Słowa kluczowe

PL

osuwiska; Kantoria; kopalnia iłów

EN

landslide; "Kantoria"; clay mine

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
• Czasopismo: Górnictwo i Geologia
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 7, z. 2
• Strony: 35--47
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz.

Twórcy

autor

Bardel T.

• "Geogrunt" PPUP Sp. z o.o., Tarnów

Bibliografia

• 1. Bajgier-Kowalska M.: Rola gospodarczej działalności człowieka w powstawaniu i odmładzaniu osuwisk w Karpatach fliszowych. Folia Geographica. Series Geographica- Physica Vol. XXXV-XXXVI2004-2005, s. 11-30.
• 2. Bardel L.: Zagrożenia osuwiskowe na terenach zurbanizowanych. Ekologia nr 1, 2008.
• 3. Borecka A., Kaczmarczyk R.: Czynniki wpływające na parametry wytrzymałości na ścinanie w strefach zagrożeń osuwiskowych na przykładzie odkrywek węgla brunatnego. Geologia. Tom 34. Zeszyt 4, Wyd. AGH, Kraków 2008.
• 4. Cała M , Olesiak S.: Analiza stateczności zboczy drugiej kwatery nowego składowiska odpadów komunalnych w Zakopanem. Górnictwo i Geoinżynieria. Rok 31. Zeszyt 3, Wyd. AGH, Kraków 2007.
• 5. Cała M : Osuwiska w Polsce i na świecie. Nowoczesna Budownictwo Inżynieryjne. Maj-czerwiec 2009.
• 6. Cała M, Betlej M.: Trójwymiarowa analiza stateczności zbocza w skomplikowanych warunkach geologicznych. Górnictwo i Geoinżynieria. Rok 34. Zeszyt 2, Wyd. AGH, Kraków 2010.
• 7. Cała M., Adamczyk J., Kowalski M.: Przestrzenna analiza stateczności składowiska odpadów komunalnych Zaniówka II. Górnictwo i Geoinżynieria. Rok 35. Zeszyt 2, Wyd. AGH, Kraków 2011.
• 8. Cała M , Olesiak S.: Metoda wyznaczania wybranych właściwości wytrzymałościowych iłów górnomioceńskich rejonu Krakowa na podstawie badań sondą wkręcaną WST. Górnictwo i Geoinżynieria. R. 35. Zeszyt 2, Wyd. AGH, Kraków 2011.
• 9. Gorczyca E.: Przekształcanie stoków fliszowych przez procesy masowe podczas katastrofalnych opadów (dorzecze Łososiny). Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2004.
• 10. Konior K: Geologia okolicy Tarnowa. Ann. UMCS Ser. B. 1. s. 2 - 61, Lublin 1946.
• 11. Marciniec P. i in.: Uaktywnienie osuwisk w polskich Karpatach fliszowych w 2010 roku.Posiedzenia Naukowe PIG. Oddział Karpacki, 2010.
• 12. Mojski J.E.: Ziemie polskie w czwartorzędzie. Zarys morfogenezy. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2005.
• 13. Potępa S. i in.: Tarnów-Grabówka. Wielki przewodnik. Tranów 2007.
• 14. Raczkowski W.: Zagrożenia osuwiskowe w polskich Karpatach. Przegląd Geologiczny, 55, 638, 2007. Normy i prace niepublikowane
• 15. PN-BT03020:1981 - Grunty budowlane. Posadowienie bezpośrednie budowli. Obliczenie statyczne i projektowanie.
• 16. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 ze zm.).
• 17. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2010 r. nr 243, poz. 1623 ze zm.)
• 18. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych. (Dz.U. z 2004 r. nr 121, poz. 1266 ze zm.).
• 19. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. (Dz.U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 ze zm.).
• 20. Ustawa z dnia 11 sierpnia 2001 r. o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu (Dz.U. nr 84, poz. 906 ze zm.).
• 21. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2004 Nr 92 poz. 880 ze zm).
• 22. Karty rejestracyjne osuwisk: 12-16-022-003358/2 Chojnik; 12-16-132/1 Grabno; 12-16-092/2 Nowodworze; 12-16-092/6 Poręba Radlna; 12-16-042/36 Szczepanowice; 12-16-065/22 Zalasowa; 12-16-092/4 Zawada; 12-16-092/4 Zbylitowska Góra; 12-16-092/5 Zgłobice.2009-2010.
• 23. Działania resortu środowiska w zakresie Systemu Osłony Przeciwosuwiskowej w Polsce Ministerstwo Środowiska. Warszawa 2010. Materiały dokumentacyjne „Geogrunt" PPUP spółka z o.o.
• 24. Dokumentacja geotechnicznych warunków posadowienia obiektu amfiteatru przy ul J. Piłsudskiego w Tarnowie, 2008.
• 25. Dokumentacja określająca warunki gruntowo - wodne dot. obszaru położonego na zachód od ul. Wielopolskiej w Dębicy zagrożonego ruchami masowymi gruntów na stoku naturalnym wraz z drogą miejską ul. Wielopolską Boczną, 2005.
• 26. Notatki z terenowych wizji geotechnicznych: Poręba Radlna; Szynwałd; Zawada; Zbylitowska Góra; Zgłobice. 2010.
• 27. Ekspertyza geologiczna pocegielnianego wyrobiska „Kantoria". Tarnów 1993 - 2006.
• 28. Dokumentacje geotechnicznych warunków posadowienia: Olszyny; Dębica, Lichwin, Wola Lubecka. 2009-2011.
• 29. Ekspertyzy geotechniczne osuwisk: Góra Marcina - Tarnów; Zalasowa; Grabno. 2009-2010
• 30. Dokumentacja geologiczno - inżynierska rozpoznania osuwiska przy szkole podstawowej w Chojniku. 2010.
• 31. Klasyfikacja terenów zagrożonych ruchami masowymi ziemi na terenie powiatu dębickiego. 2008-2011.