Ocena zbiorowisk roślinnych na zrekultywowanych zwałowiskach w Zabrzu w celu określenia ich dalszych funkcji w planie zagospodarowania przestrzennego

• Autorzy: Patrzałek A.

Warianty tytułu

EN

Evaluation of plants collection of land reclamated dumping ground in Zabrze for estimation their following functions in spatial planning

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na zwałowiskach odpadów górniczych w Zabrzu przeprowadzono ocenę żywotności i składu gatunkowego zbiorowisk roślinnych, które powstały przed około 8 do 35 laty. Określono także zaawansowanie procesu glebotwórczego na tych powierzchniach. W glebie inicjalnej wyróżniono poziom ściółki i butwiny z opadłych liści oraz około 30 cm poziom próchniczny przerośnięty korzeniami drzew. Warstwy te zalegają na masie skalnej. Gleba ma odczyn kwaśny i bardzo niskie zasolenie. Przyjęty w przeszłości leśny lub zadrzewieniowy kierunek rekultywacji nie dał oczekiwanego rezultatu. Udatność nasadzeń była mała. Pozostałe z nasadzeń drzewa i krzewy cechuje osłabiona żywotność, wydziela się z nich duża ilość posuszu. Obecnie na starszych zwałowiskach zadrzewienia tworzy głównie Betula verucosa, która wyrosła z tzw. nalotu nasion z otoczenia. Słabo wykształcona warstwa runa tworzona jest przez gatunki nieleśne. Usychające zadrzewienia topolowe wymagają usunięcia. Stanowiska po nieudanym zadrzewieniu opanowuje Calamagrostis epigejos. Szata roślinna o obniżonej żywotności i małych walorach przyrodniczych nie powinna stanowić przeszkody w przeznaczaniu zwałowisk na cele gospodarcze. Przeprowadzone badania mogą posłużyć do opracowań ekofizjograficznych niezbędnych dla planów zagospodarowania przestrzennego gmin.

EN

On dumping grounds in Zabrze the evaluation of plans collection vitality and species composition were performed. It concerned the plans collections formed before 8 to 35 years. The soil forming process advance was evaluated. In the initial soil the bedding and rotten leaves level were determined, as well as 30 cm thick humus level with tree roots grown into. These beds lie on the rock ground. The soil is of acid reaction and very Iow salinity. The former established land reclamation direction into afforestation or trees planting has not given the expected results. Setting of trees was not successful. The survived trees and bushes are of weak vitality, and they produce a lot of dead branches. Nowadays on the older dumping grounds there lives only Betula verucosa, which grows up from wilding. The poorly developed ground cover is created by no forest species. Drying out poplar trees need elimination. The leaved positions are taken over by Calamagrostis epigejos. Yegetation with Iow vitality and poor natural valour should not be an obstacle for destination the dumping grounds for economic purposes. The carried analysis could be used for ecophysiographic case studies essential for regional spatial planning.

Słowa kluczowe

PL

odpady górnicze; zwałowisko odpadów górniczych; zbiorowiska roślinne; Zabrze

EN

plants collection; land reclamated dumping ground; spatial planning; dumping grounds

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska
• Rocznik: 2005
• Tom: z. 267
• Strony: 207--219
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz.

Twórcy

autor

Patrzałek A.

• Instytut Geologii Stosowanej Politechnika Śląska, 44-100 Gliwice, ul. Akademicka 2 tel. [phone]

Bibliografia

• 1. Dobrzański B. Zawadzki S.: Gleboznawstwo. PWN, Warszawa 1995.
• 2. Falinski J.: Przewodnik do długoterminowych badań ekologicznych. PWN, Warszawa 2001.
• 3. Kozłowski S., Goliński P., Swędrzyński A.: Trawy w barwnej fotografii i zwięzłym opisie ich specyficznych cech. Parnas, 1998.
• 4. Katalog IOŚ.: Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin, Warszawa 1991.
• 5. Mirek Z., Pięknoś-Mirkowa H., Zając A. & Zając M.: Vascularplants of Poland - a checklist - Polish Bot. Stud. Guide. Ser.15, 1995.
• 6. Obminski Z.: Ekologia lasu. PWN, Warszawa 1978.
• 7. Patrzałek A.: Znaczenie traw w powstawaniu zbiorowisk roślinnych na glebach inicjalnych wytworzonych z odpadowej skały karbońskiej. Rozprawy CLXXVI. Zeszyty Naukowe AR, Wrocław 2001.
• 8. Patrzałek A.: Udział i rola roślinności spontanicznej w tworzeniu się zbiorowisk roślinnych z wysiewanych odmian traw na gruncie z odpadowej karbońskiej masy skalnej. Fragmenta Floristica et Geobotanica Polonica Ann. VII, s.215-227, 2000.
• 9. Seneta W.: Dendrologia. PWN, Warszawa 1976.
• 10. Solon J.: Ocena różnorodności krajobrazu na podstawie analizy struktury przestrzennej roślinności. Prace Geograficzne nr 185. Wyd. PAN, Warszawa 2002.
• 11. Sołowiej D.: Podstawy metodyki oceny środowiska przyrodniczego człowieka. Wyd. Nauk. Uniwersytetu w Poznaniu, Poznań 1987.
• 12. Wrona A.: Ocena rekultywacji nieużytków poprzemysłowych miasta Zabrza. Środowisko i rozwój, nr 1-2. s.105-128, 2002.