Kopalnia węgla brunatnego i elektrownia jako bilateralny monopol

• Autorzy: Jurdziak L.

Warianty tytułu

EN

A lignite mine and a power plant as a bilateral monopoly

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wyniki analizy ekonomicznej funkcjonowania kopalni węgla brunatnego i elektrowni. Tandem kopalni i elektrowni potraktowano jako bilateralny monopol, co dzięki zastosowaniu algorytmu Lerchsa-Grossmanna umożliwiło znalezienie optymalnego rozwiązania dla całego układu w długim okresie. Zastosowanie metod teorii gier w tym schematu arbitrażowego Nasha oraz prezentacja poziomic cen węgla na wykresie podziału łącznego zysku dla poszczególnych optymalnych wyrobisk docelowych pozwala przeanalizować różne strategie obu stron i zbadać skłonność kopalni do oportunizmu. Polega on na rezygnacji kopalni z eksploatacji wyrobiska optymalnego dla całego układu na rzecz eksploatacji wyrobiska optymalnego tylko dla niej. Kierowanie się racjonalnością grupową zamiast indywidualnej może być osiągnięte nie tylko poprzez integrację pionową obu podmiotów, lecz również poprzez wybór ceny węgla na poziomie nie niższym niż cena optymalna lub poprzez oparcie formuły ceny bazowej węgla na wspólnie uzgodnionym podziale zysku -potraktowanie ceny węgla jako ceny transferowej. Przykładową analizę przeprowadzono dla hipotetycznej elektrowni i kopalni eksploatującej złoże węgla brunatnego, dla którego wygenerowano optymalne wyrobiska docelowe dla różnych poziomów cen bazowych węgla.W artykule przedstawiono wyniki analizy ekonomicznej funkcjonowania kopalni węgla brunatnego i elektrowni. Tandem kopalni i elektrowni potraktowano jako bilateralny monopol, co dzięki zastosowaniu algorytmu Lerchsa-Grossmanna umożliwiło znalezienie optymalnego rozwiązania dla całego układu w długim okresie. Zastosowanie metod teorii gier w tym schematu arbitrażowego Nasha oraz prezentacja poziomic cen węgla na wykresie podziału łącznego zysku dla poszczególnych optymalnych wyrobisk docelowych pozwala przeanalizować różne strategie obu stron i zbadać skłonność kopalni do oportunizmu. Polega on na rezygnacji kopalni z eksploatacji wyrobiska optymalnego dla całego układu na rzecz eksploatacji wyrobiska optymalnego tylko dla niej. Kierowanie się racjonalnością grupową zamiast indywidualnej może być osiągnięte nie tylko poprzez integrację pionową obu podmiotów, lecz również poprzez wybór ceny węgla na poziomie nie niższym niż cena optymalna lub poprzez oparcie formuły ceny bazowej węgla na wspólnie uzgodnionym podziale zysku - potraktowanie ceny węgla jako ceny transferowej. Przykładową analizę przeprowadzono dla hipotetycznej elektrowni i kopalni eksploatującej złoże węgla brunatnego, dla którego wygenerowano optymalne wyrobiska docelowe dla różnych poziomów cen bazowych węgla.

EN

The outcome of economic analysis of a lignite mine and a power plant operation is presented. Tandem of a mine and a power plant has been treated as a bilateral monopoly, what thanks to application of the Lerchs-Grossmann algorithm enable finding the optimal solution for the whole system in long run. Application of game theory methods including the Nash bargaining solution and the presentation of lignite contours on the chart of joint profit split between both partners for different optimal ultimate pits enables consideration of different price strategies of both sides and analyze mine's enhancement to opportunism. It can he described as the resignation by the mine from mining the pit, which is optimal for both sides on the pit, which is optimal only for the mine. Group rationality can be attained not only through vertical integration but also through careful choice of lignite price on the level not lower than the optimal price for the whole unit or basing the price formula on the agreed split of profit - treatment of lignite price as the transfer price. Example analysis is based on a hypothetical power plant and a mine excavating the lignite deposit for which the set of optimal ultimate pits has been generated for different levels of lignite price.

Słowa kluczowe

PL

kopalnia węgla brunatnego; elektrownia; monopol bilateralny; algorytm Lerchsa-Grossmanna; schemat arbitrażowy; schemat Nasha; teoria gier; integracja pionowa; cena węgla

EN

lignite mine; power plant; bilateral monopoly; Lerchs-Grossmann algorithm; bargaining solution; Nash solution; game theory; coal price; lignite price

• Wydawca: Instytut Górnictwa Odkrywkowego "Poltegor-Instytut"
• Czasopismo: Górnictwo Odkrywkowe
• Rocznik: 2007
• Tom: R. 49, nr 5-6
• Strony: 63--68
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz.

Twórcy

autor

Jurdziak L.

• Instytut Górnictwa, Wydział Geoinżynierii Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej, tel. [phone],

Bibliografia

• [1] Jurdziak L., Odkrywkowa kopalnia węgla brunatnego i elektrownia jako bilateralny monopol w ujęciu klasycznym, Górnictwo i geologia VII, Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej nr 106, Studia i Materiały nr 30, Oficyna Wyd. Pol. Wroc, s. 103-112, 2004
• [2] Jurdziak L., Tandem lignite opencast mine & power plant as a bilateral monopoly. Mine planning and equipment selection 2004, XIII International Symposium on Mine Planning and Equipment Selection., A.A.Balkema, Taylor & Francis Group, London, s. 673-679. 2004
• [3] Jurdziak L.,. Wpływ optymalizacji kopalń odkrywkowych na rozwiązanie modelu bilateralnego monopolu: kopalnia & elektrownia w długim okresie. Górnictwo Odkrywkowe nr 7-8,2004
• [4] Jurdziak L., Czy integracja pionowa kopalń odkrywkowych węgla z elektrowniami jest korzystna i dla kogo? Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki nr 2, s. 24-33, 2005
• [5] Jurdziak L., Kształtowanie się cen węgla brunatnego w warunkach ich regulacji i zatwierdzeń, Górnictwo Odkrywkowe, nr 4-5, 2005
• [6] Jurdziak L., Wpływ struktury organizacyjno - właścicielskiej na funkcjonowanie bilateralnego monopolu kopalni węgla brunatnego i elektrowni. Węgiel brunatny - energetyka - środowisko, IV Międzynarodowy Kongres Górnictwo Węgla Brunatnego, Bełchatów, Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej nr 112, Seria: Konferencje nr 34, Oficyna Wyd. Pol. Wroc, s. 299-308, 2005
• [7] Jurdziak L., Negocjacje pomiędzy kopalnią węgla brunatnego a elektrownią jako kooperacyjna, dwuetapowa gra dwuosobowa o sumie niezerowej, Energetyka nr 2, s. 91-100,2006
• [8] Jurdziak L., Cena węgla brunatnego jako cena transferowa. Aspekt prawny - wprowadzenie. Aspekt prawny - sposób ustalania cen. Aspekt ekonomiczny. Przegląd Górniczy (przyjęte do druku), 2007a
• [9] Jurdziak L., Cena węgla brunatnego jako wyznacznik podziału zysku w układzie kopalni i elektrowni. Część I - Propozycje podziału. Część II - Formuły cen węgla brunatnego. Część III - Podziały zysku dla hipotetycznych danych, Górnictwo i Geologia IX, Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej Nr 118, Seria: Studia i Materiały: Nr 33, Wrocław, 2007
• [10] Jurdziak L., Kooperacja czy konfrontacja? Dylemat więźnia w relacjach kopalń węgla brunatnego i elektrowni. Część I - Zrozumieć istotę dylematu. Część II - Wypłaty kopalni i elektrowni oraz zagrożenie oportunizmem, Górnictwo Odkrywkowe (złożony), 2007
• [11] Jurdziak L., Schemat arbitrażowy Nasha, a podział zysków w bilateralnym monopolu kopalni węgla brunatnego i elektrowni. Część pierwsza - podstawy teoretyczne. Część druga - zastosowania w negocjacjach strategicznych, taktycznych i operacyjnych. Górnictwo Odkrywkowe nr 1-2,2007
• [12] Jurdziak L., Kawalec W, Analiza wrażliwości wielkości i parametrów wyrobiska docelowego kopalni węgla brunatnego na zmianę ceny bazowej węgla, Górnictwo i geologia VII, Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej nr 106, Studia i Materiały nr 30, Oficyna Wyd. Pol. Wroc, s. 113-125, 2004