Metodyka badań sztywności statycznej obrabiarek ciężkich w warunkach przemysłowych

• Autorzy: Kaźmierczak M.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Konstruktorzy obrabiarek ciężkich muszą posiadać bardzo szeroką wiedzę obejmującą tematykę związków pomiędzy własnościami obrabiarki, a konstrukcyjnym ukształtowaniem jej elementów składowych. Oprócz znajomości wyżej wymienionych zagadnień niezbędna jest wiedza pozwalająca na przeprowadzenie badań dających możliwość oceny zastosowanych rozwiązań konstrukcyjnych. Jednak powszechnie stosowane metody badań obrabiarek posiadają wiele ograniczeń dotyczących samej metody pomiarowej, sposobu obciążenia obrabiarki, czy też braku możliwości odniesienia wyników badań do odpowiednich norm, gdyż takowe często nie zostały opracowane. Celem niniejszej pracy jest opracowanie metodyki badań sztywności statycznej obrabiarek ciężkich w warunkach przemysłowych. Dlatego tematyka pracy obejmuje zagadnienia badań obrabiarek ciężkich. Na wstępie pracy przedstawiono przegląd literaturowy. Skoncentrowano się w nim na omówieniu zagadnień dotyczących badań obrabiarek, odnosząc się do istniejących w tym zakresie unormowań. W analizie literaturowej starano się zaakcentować brak wytycznych jak i unormowań dotyczących badań obrabiarek ciężkich. W dalszej części pracy scharakteryzowano obrabiarki podlegające badaniom, przedstawiono zastosowane układy pomiarowe i opisano metody badawcze zastosowane podczas badań doświadczalnych. Rozdział ten uzupełniono opisem struktury kart pomiaru, które posłużyły do prezentacji wyników. W kolejnej część pracy zamieszczono dyskusję wyników badań wstępnych, wraz z podsumowaniem i sformułowaniem wniosków szczegółowych. Efektem powyższych prac jest rozdział pracy w którym zaproponowano metodykę badań sztywności statycznej obrabiarek ciężkich w warunkach przemysłowych. Proponowany tok postępowania koncentruje się na wyznaczenia sztywności statycznej (określeniu wartości wskaźników sztywności) wybranych zespołów obrabiarki, metodą konwencjonalną i DWSS (Dynamiczne Wyznaczanie Sztywności Statycznej). Zaproponowana metodyka została zweryfikowana podczas badań sześciu kolejnych obrabiarek (tokarskich centrów karuzelowych i frezarek bramowych). W końcowej części pracy przedstawiono badania symulacyjne przeprowadzone Metodą Elementów Skończonych, w celu uwidocznienia wpływu własności połączeń stałych (połączenia śrubowe) lub ruchowych (połączenia prowadnicowe) na własności obrabiarek. Wyniki badań symulacyjnych zestawiono z wynikami badań doświadczalnych. Pracę podsumowano zestawieniem wniosków końcowych, i wskazaniem kierunków dalszych badań.

EN

The constructors of heavy machine tools should represent a wide knowledge of subjects referring to relations existing between properties of a given tool machine and constructional form of its components. Apart from the above-mentioned issues, it is essential to possess the knowledge allowing to conduct the research enabling the assessment of the constructional solutions applied. However, the commonly used research methods focusing on machine tools are characterized by numerous constraints connected with the measuring method itself, ways of load application, or the impossibility of referring the results obtained to appropriate standards and norms since the latter simply have not been formulated yet. The goal of this paper is a formulation of methodology referring to static stiffness determination of heavy machine tools in an industrial environment. That is why the paper focuses on issues referring to heavy machine tools. The first part of the dissertation is devoted to the review of literature available on the given subject. It focuses on presentation of the issues connected with machine tool research, with their reference to the existing norms. The analysis of the literature strives to emphasize the lack of guidelines and norms concerning research of heavy machine tools. The following part presents characteristics of the machine tool undergoing the tests, description of the measuring systems applied together with the research methods used during the experimental testing. The chapter has been supplemented with the description of the measuring card's form, which were used for presenting the results. He next part of the dissertation includes the discussion of the preliminary results obtained in the course of the research together with the roundup and presentation of the detailed conclusions. The chapter presenting methodology of static stiffness research in the case of heavy tool machines as used in the industrial environment, results directly from the above-mentioned preceding units. The suggested procedure focuses on static stiffness determination (determining the values of stiffness indicators) of the selected machine tool units by the use of the static method and DDSS (Dynamic Determination of Static Stiffness). The suggested methodology has been verified in the course of research conducted with the use of six machine tools (vertical lathe units and planer mills). The last part of the dissertation is devoted to simulative tests conducted by the use of finite element method in order to manifest the impact of properties of permanent joints (bolt joints) or mobile ones (shears joints) on machine tools' properties. The simulative test results were compiled with the experimental test results. The paper is concluded with the compilation of final conclusions and guidelines for further research.

Słowa kluczowe

PL

obrabiarka ciężka; sztywność statyczna; właściwości obrabiarek; metoda elementów skończonych

EN

heavy machine tools; static stiffness; static rigidity; machine tool properties; finite element method

• Wydawca: Katedra Budowy Maszyn. Politechnika Śląska
• Czasopismo: Prace Naukowe Katedry Budowy Maszyn / Politechnika Śląska
• Rocznik: 2006
• Tom: nr 1
• Strony: 5--162
• Opis fizyczny: Bibliogr. 112 poz.

Twórcy

autor

Kaźmierczak M.

• Katedra Budowy Maszyn Politechniki Śląskiej, 44-100 Gliwice, ul. Konarskiego 18A, tel. [phone],

Bibliografia

• 1. Attia M.H., Fraser S., Osman M.O.M.: On - Line Estimation of Time - Variant Thermal Load Applied to Machine Tool Structures using a S-domine Inverse Solution. Int. Journal of Machine Tools and Manufacture, 1999, 39, pp. 985-1000.
• 2. Augustynowicz J., Dzwoniarek J.: Badania własności statycznych tokarek. Przegląd Mechaniczny, z. 7, 1989, s. 9-11.
• 3. Berczyński S., Marchelek K.: Zagadnienia dynamiki w konstruowaniu obrabiarek. Mechanik nr 2, 1985, s. 69-75.
• 4. Białek M.: Wymagania stawiane współczesnym obrabiarkom skrawającym. Przegląd Mechaniczny, z. 11-12, 1997, s. 31-35.
• 5. BN-74/M-1522-02 Obrabiarki do metali. Ogólne warunki pomiarów sztywności statycznej.
• 6. BN-74/M-1522-02 Obrabiarki do metali. Pomiar sztywności statycznej tokarek kłowych. Warunki i sposób pomiaru
• 7. BN-74/M-1522-06 Obrabiarki do metali. Pomiar sztywności statycznej wiertarek promieniowych. Warunki i sposób pomiaru.
• 8. BN-74/M-1522-08 Obrabiarki do metali. Pomiar sztywności statycznej frezarek wspornikowych i bezwspornikowych poziomych i uniwersalnych. Warunki i sposób pomiaru.
• 9. Brecher C, Hirsch P.: Compensation of Thermo-elastic Machine Tool Deformation Based on Control Internal Data. Annals of the CIRP Vol. 53/1, 2004.
• 10. Byrne G., Dornfeld D., Denkena B.: Advancing Cuting Technology. Annals of the CIRP, 52/2, 2003.
• 11. Chlebus E., Cyrek M., Iżykowski S., Koch J., Szymkowski J. Zatoń W.: Obliczenia i badanie korpusów obrabiarek. Prace Naukowe Instytutu Technologii Budowy Maszyn Politechniki Wrocławskiej nr 28, 1984.
• 12. Chlebus E., Koch J.: Konstruowanie zespołów obrabiarkowych i obrabiarek ze wspomaganiem komputerowym. Mechanik nr 9, 1984, s. 455-459.
• 13. Chlebus E., Koch J.: Metoda belkowa i programy do obliczania statycznych i dynamicznych własności korpusów obrabiarek i innych maszyn. Mechanik nr 1, 1986, s. 7-11.
• 14. Chlebus E., Koch J.: Zastosowanie metody belkowej do statycznej i dynamicznej analizy układów nośnych obrabiarek. Mechanik nr 2, 1986, s. 59-62.
• 15. Cholewa W., Moczulski W.: Diagnostyka techniczna maszyn. Pomiary i analiza sygnałów. Skrypt Uczelniany Politechniki Śląskiej, Gliwice 1993.
• 16. Cichowicz M, Nowicki B.: Pomiary odkształceń i sztywności stykowej chropowatych powierzchni elementów maszyn. Mechanik nr 6, 1988, s. 261-264.
• 17. Cudny W.: Zastosowanie interferometrii plamkowej w badaniach mechanicznych. Przegląd Mechaniczny, z. 13, 1997, s. 5-10.
• 18. Danek O., Polacek M., Spacek L., Tłusty J.: Drgania samowzbudne.
• 19. DeBra D.B.: Vibrations Isolation of Precise Machine Tools osd Instruments. Annals of the CIRP, vol. 41/2, 1992.
• 20. Dietrych J.: System i konstrukcja. WNT, Warszawa 1985.
• 21. Eckstein R.: Beurteinung der statischen Lasrverformungseigenschaften von Werkzeugmaschinen mit Hilfe der quasi-statischen Messtechnik. Dissertation TH Aachen, 1987.
• 22. Encyklopedia PWN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985.
• 23. Gryboś R. Drgania maszyn. Skrypt uczelniany Politechniki Śląskiej. Gliwice 1996.
• 24. Heisel U., Gringel M.: Machine Tool Designe Requirements for High-Speed Machining. Annals of the CIRP, 45/1, 1996.
• 25. Iglantowicz T.: Doświadczalne badania dynamicznych właściwości obrabiarek przy użyciu sygnałów zdeterminowanych. Prace Naukowe Politechniki Szczecińskiej nr 218, Szczecin 1983.
• 26. Iżykowski S., Jachimowicz J., Koch J.: Zastosowanie metody elementów skończonych w analizie i projektowaniu korpusów maszyn. Przegląd Mechaniczny, z. 23-24, 1994, s. 12-16.
• 27. Iżykowski S.: Połączenia śrubowe korpusów obrabiarek. Mechanik nr 11, 1985, s. 533-536.
• 28. Jachimowicz J., Osiński J., Wawrzyniak A.: Wybrane zagadnienia kontaktowe w budowie maszyn. Przegląd Mechaniczny, z. 5-6, 1999, s. 20-25.
• 29. Jemielniak K.: Powstawanie drgań samowzbudnych przy skrawaniu metali. Mechanik nr 3, 1979, s. 135-139.
• 30. Jędrzejewski J.: Wspłczesne sposoby zwiększania stabilności cieplnej obrabiarek. Mechanik nr 10-11, 1986, s. 413-418.
• 31. Kawecki W.: Beton zbrojony na korpusy obrabiarek. . Przegląd Mechaniczny, z. 16, 1984, s. 26-27.
• 32. Kaźmierczak M., Śliwka J" Kosmol J.. Jemielniak K.: Monitor sztywności -narzędzie do wspomagania wyznaczania sztywności obrabiarek. Prace Naukowe Katedry Budowy Maszyn Nr 1/2004, Gliwice, 2004, s. 53-70.
• 33. Kaźmierczak M.: Analiza porównawcza wskaźników sztywności uzyskanych z wykorzystaniem metod konwencjonalnej i dynamicznej: Prace Naukowe Katedry Budowy Maszyn Nr 4/2002, Gliwice, 2002, s. 63-74.
• 34. Kaźmierczak M.: Badania nad metodyką identyfikacji właściwości statycznych i dynamicznych obrabiarek ciężkich w warunkach przemysłowych; Prace Naukowe Katedry Budowy Maszyn Nr 2/2001, Gliwice, 2001, s. 65-78.
• 35. Kaźmierczak M.: Investigate on Method of identification of static and dynamic properites of heavy machine tools, Proceedings of the 4th International Scientific Conference DMC, Slovakia, Kosice, 22-23 May 2002, s. 131-133.
• 36. Kosmol J., Śliwka J.. Kaźmierczak M: Static stiffness determination of vertical lathes by means of dynamic method". Materiały z II Międzynarodowej Konferencji "Modern Trends in Manufacturing", Wroclaw, luty 2003, s. 215-224.
• 37. Kosmol J., Śliwka J.: "Powtarzalność cech statycznych obrabiarek ciężkich". Prace Naukowe Instytutu Technologii Maszyn i Automatyzacji Politechniki Wrocławskiej Nr 84. seria: Konferencje Nr 41, t. 1, Referaty plenarne i sesyjne, Wrocław, 2003, s. 533-540.
• 38. Kosmol J., Śliwka J.: "Nowa metoda wyznaczania sztywności statycznej obrabiarek ciężkich" Wrocławskie Sympozjum Naukowo-Techniczne, Automatyzacja Produkcji'2000 - Wiedza, Technika, Postęp, Wrocław, 2000.
• 39. Kosmol J., Śliwka J.: "Sztywność statyczna obrabiarek z uwzględnieniem wymuszenia dynamicznego" cz. 1. Mechanik nr 1/2001, Warszawa 2001, s. 5-8.
• 40. Kosmol J., Śliwka J.: "Sztywność statyczna obrabiarek z uwzględnieniem wymuszenia dynamicznego" cz. 2. Mechanik nr 2/2001, Warszawa 2001, s. 93-95.
• 41. Kosmol J., Śliwka J.: "A dynamie method of experimental investigation of statical stiffness of machine tools" Machine Tools, Automation and Robotics in Mechanical Engineering. MATAR PRAHA 2000 Int. Congress, s. 196-202.
• 42. Kosmol J.: Obrabiarki ciężkie. Przegląd Mechaniczny, z. 13, 1997, s.10-22.
• 43. Krzyżanowski J., Skoczyński W.: Problemy wyznaczania dynamicznych charakterystyk obrabiarek. Prace Naukowe Instytutu Technologii Maszyn i Automatyzacji Politechniki Wrocławskiej nr 53, Wrocław, 1994.
• 44. Krzyżanowski J., Wojciechowski J., Wasiak Z., Wojciechowski T.: Znaczenie modernizacji obrabiarek. Mechanik nr 12, 2001, s. 797-799.
• 45. Kucharski T.: Systemy pomiaru drgań mechanicznych. WNT Warszawa 2002.
• 46. Kwaśny W., Poloszyk S., Różański L.: Termowizja w badaniach diagnostycznych maszyn technologicznych. Przegląd Mechaniczny, z. 4, 1998, s. 7-9.
• 47. Lehrich K., Fryda M.: "Thermal research of numerically controled high speed feed AXIS". Prace Naukowe Katedry Budowy Maszyn Nr 1/2003, Gliwice, 2003, s. 81-94.
• 48. Lehrich K., Kosmol J.: "Thermal Diagnostic of Numerically Controlled Feed Axis". Proceedings of the VIIth International Conference on "Monitoring and Automatic Supervision in Manufacturing", Zakopane, 2004, s. 37-38.
• 49. Marchelek K.: Dynamika obrabiarek. WNT Warszawa, 1991.
• 50. Mierzejewska T., Stróżecki .1.: Rozwój w budowie polskich obrabiarek ciężkich. Mechanik nr 4, 1985, s.203-208.
• 51. Morzuch W.: Holograficzny pomiar przemieszczeń rzeczywistych płyty umożliwiający określenie jej sztywności i sił wewnętrznych. Przegląd Mechaniczny, z. 12, 1989.
• 52. Morzuch W.: Ocena sztywności utwierdzenia belki metodą holograficznego pomiaru przemieszczeń. Mechanik nr 1, 1990, s. 23-25.
• 53. Muszyńska A.: Metody minimalizacji drgań (cz. 1). Przegląd Mechaniczny, z. 19, 1980, s. 5-10.
• 54. Muszyńska A.: Metody minimalizacji drgań (cz. 2). Przegląd Mechaniczny, z. 20, 1980, s. 15-28.
• 55. Opracowanie wg Maschinenbautechik 12 z roku 1985: Wpływ betonowych łóż na dokładność tokarek sterowanych numerycznie. Mechanik nr 5, 1986, s. 213-214.
• 56. Opracowanie wg Maschinenbautechik 4 i 5 z roku 1987: Zastosowanie betonu w budowie obrabiarek. Mechanik nr 9, 1987, s. 400-402.
• 57. Piszczek K., Walczak J. Drgania w budowie maszyn. PWN, Warszawa, 1982.
• 58. PN-60/M-55657 Obrabiarki do metali. Tokarki rewolwerowe o średnicy przelotu nad łożem do 630 mm. Sprawdzanie dokładności.
• 59. PN-86/M-55552 Obrabiarki do metali. Przedmioty próbne do sprawdzania dokładności. Wymagania ogólne.
• 60. PN-90/N-01358 Drgania. Metody pomiarów i oceny drgań maszyn.
• 61. PN-93/M-55580/01 Przepisy odbioru obrabiarek. Dokładność geometryczna obrabiarek pracujących bez obciążenia lub w warunkach obróbki wykańczającej.
• 62. PN-94/M-55651 Warunki odbioru tokarek kłowych. Badania dokładności.
• 63. PN-ISO 10816-1: 1998. Drgania mechaniczne. Ocena drgań maszyny na podstawie pomiarów na częściach niewirujących.
• 64. PN-ISO 230-1: 1998 Przepisy badania obrabiarek. Dokładność geometryczna obrabiarek pracujących bez obciążenia lub w warunkach obróbki wykańczającej.
• 65. PN-ISO 230-2: 1999 Przepisy badania obrabiarek. Wyznaczanie dokładności i powtarzalności pozycjonowania osi sterowanych numerycznie.
• 66. PN-ISO 230-4: 1999 Przepisy badania obrabiarek. Badania okrągłości w obrabiarkach sterowanych numerycznie.
• 67. PN-ISO 3655: 1994. Warunki odbioru tokarek karuzelowych jednostojakowych i dwustojakowych. Badanie dokładności.
• 68. Praca naukowo-badawcza PBU-61/RMT-8/2002 "Wyznaczanie sztywności statycznej obrabiarek sterowanych numerycznie metodą dynamiczną" (Projekt badawczy KBN nr 5 T07D 002 23).
• 69. Praca zbiorowa: Obrabiarki do skrawania metali. WNT, Warszawa, 1974.
• 70. Projekt Celowy Nr 10 T07 014 2000 C/5269 pn. Wdrożenie nowej generacji dwustojakowych centrów obróbkowych typu KCI, obejmującego prace badawczo - rozwojowe o symbolu PO-8/RMT-8/2001 pn. Badania analityczne i weryfikacyjne badania doświadczalne dwustojakowych karuzelowych centrów obróbkowych typu KCI.
• 71. Radziszewski B., Sławiński A.: Stabilność - teoria i praktyka. Przegląd Mechaniczny, z. 2, 1999, s. 5-10.
• 72. Schulz H.: Statyczne i dynamiczne własności obrabiarek z żeliwnymi i betonowymi korpusami. Mechanik nr 5, 1987, s. 205-207.
• 73. Skoczyński W.: Badania własności obrabiarek i stosowane kryteria oceny. Przegląd Mechaniczny, z. 10. 2002, s. 20-30.
• 74. Skoczyński W.: Ocena własności obrabiarek na podstawie dokładności obróbki. Cz. 1: Metoda oceny. Przegląd Mechaniczny, z. 2, 2003, s. 15-24.
• 75. Skoczyński W.: Ocena własności obrabiarek na podstawie dokładności obróbki. Cz. 2: Weryfikacja metody oceny na przykładzie tokarki. Przegląd Mechaniczny z. 3, 2003. s. 9-18.
• 76. Sprawozdanie z pracy naukowo-badawczej: Analiza konstrukcyjna tokarki karuzelowej KCH 250/280 NM. Symbol pracy: NB-77/RMT-1/94 wykonanej w Katedrze Budowy Maszyn pod kierunkiem dr hab. inż. J. Kosmola Prof. Pol. Śl, Gliwice 1994 (maszynopis).
• 77. Sprawozdanie z pracy naukowo-badawczej: Analiza konstrukcyjna tokarki karuzelowej KCH 320/350 NM. Symbol pracy: NB-27/RMT-1/92 wykonanej w Katedrze Budowy Maszyn pod kierunkiem dr hab. inż. J. Kosmola Prof. Pol. Śl, Gliwice 1993 (maszynopis).
• 78. Sprawozdanie z pracy naukowo-badawczej: Analiza konstrukcyjna tokarki karuzelowej KCH 500/550 NM. Symbol pracy: NB-77/RMT-1/94 wykonanej w Katedrze Budowy Maszyn pod kierunkiem dr hab. inż. J. Kosmola Prof. Pol. ŚL, Gliwice, 1994 (maszynopis).
• 79. Suh J.D., Lee D.G.: Composite Machine Tool Structures for High Speed Milling Machines. Annals of the CIRP Vol. 51/1, 2002.
• 80. Szafarczyk M.: Budowa kompozytowa korpusów obrabiarek. Mechanik nr 10, 2002, s. 675.
• 81. Szafarczyk M.: Klejone korpusy obrabiarek. Mechanik nr 1, 2004, s. 712.
• 82. Szafarczyk M.: Wibroizolacja precyzyjnych obrabiarek i przyrządów pomiarowych. Mechanik CIRP.
• 83. Szarfańczyk M.: Rozwój obróbki skrawaniem. Mechanik nr 4 2004 s. 189.
• 84. Szarfańczyk M.: Wymagania stawiane maszynom technologicznym wynikające z obróbki z dużymi prędkościami. Mechanik nr 12, 1996, s. 532.
• 85. Szwengier G.: Modelowanie i obliczenia projektowe układów prowadnicowych obrabiarek. Prace Naukowe Politechniki Szczecińskiej nr 512, Szczecin, 1994.
• 86. Śliwka .J., Kaźmierczak M., Kosmol L, Niedbała M.: Research of Static Stiffness of Heavy Machine Tools Using Conventional and SSDD Method. Proceedings of the 7th International Research/Expert Conference "Trends in the Development of Machinery and Associated Technology"-TMT 2003, Lloret de Mar (Spain), September 2003, s. 317-320.
• 87. Śliwka J., Klarecki K., Kosmol J.: "Badania modelowe i eksperymentalne korpusów obrabiarek ciężkich" Prace Naukowe Katedry Budowy Maszyn Nr 1/96, Gliwice, 1996, s. 41-52.
• 88. Śliwka J., Kosmol J., Kaźmierczak M.: Some New Results of Dynamic Method of Determining the Heavy Machine Tools Static Rigidity, 12th International DAAAM Symposium "Intelligent Manufacturing & Automation: Focus on Precision Engineering" 24-27th October 2001, s. 453-454.
• 89. Śliwka J., Kosmol J., Tomasiak E., Winkler R.: "Eksperymentalna identyfikacja własności statycznych i dynamicznych centrum frezarskiego LSP 602", Prace Naukowe Katedry Budowy Maszyn Nr 2/99, Gliwice, 1999, s. 65-72.
• 90. Śliwka J., Kosmol J.: "A dynamic method of determining the static rigidity of heavy machine tools" 10th International DAAAM Symposium, Vienna, Austria, 1999.
• 91. Śliwka J., Kosmol J.: "A new method of determining the static stiffness" The Scientific Conference on the occasion of the 55th Anniversary of the Faculty of Mechanical Engineering - Materials and Mechanical Engineering, Gliwice, 2000, s. 395-402.
• 92. Śliwka J., Kosmol J.: "Wybrane wyniki metody wyznaczania sztywności statycznej obrabiarek", Proc. of the Scientific Conference "Materials, Mechanical & Manufacturing Engineering M3E'2000", Gliwice, 2000, s. 273-278.
• 93. Śliwka J., Kosmol J.: "Metody pomiaru i obliczania sztywności obrabiarek ze szczególnym uwzględnieniem obrabiarek ciężkich" Prace Naukowe Katedry Budowy Maszyn Nr 2/97, Gliwice, 1997, s. 67-88.
• 94. Śliwka J., Kosmol J.: "Doświadczalne wyznaczanie sztywności statycznej obrabiarek metodą DWSS" V Konferencja Naukowa "Metody doświadczalne w budowie i eksploatacji maszyn" Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, 2001.
• 95. Śliwka J., Kosmol K.: "Nowa metoda wyznaczania sztywności statycznej obrabiarek" IV Forum Prac Badawczych - Kształtowanie części maszyn przez usuwanie materiału. Mielno - Unieście, 2000, s. 81-102.
• 96. Śliwka L, Kosmol, K. Klarecki: "Eksperymentalna ocena wybranych własności obrabiarek ciężkich" III-rd International Scientific Conference AMME Gliwice, 1994, s. 341-350.
• 97. Śliwka J: Wyznaczanie sztywności statycznej obrabiarek metodą wymuszenia dynamicznego. Prace Naukowe Katedry Budowy Maszyn Nr 2/2000, Gliwice, 2000.
• 98. Śliwka J: Wyznaczanie sztywności statycznej obrabiarek metodą wymuszenia dynamicznego. Rozprawa doktorska, Gliwice.
• 99. Śliwka J.:"A metod of determining the statical rigidity of heavy machine tools" 6th International Research/Expert Conference Trends in the Development of Machinery and Associated Technology TMT 2002 Neum, B&H, Sarajevo 2002, s. 131-134.
• 100. Śliwka, J., Kosmol, J.: "Some problem of new method of determining machine tools' static stiffnes" The 4th International Scientific Conference Development Of Metal Cutting DMC, Kosice 2002. ISBN 80-7099-796-6.
• 101. Śniechowski R., Kaszyński R.: Instrukcja badania prototypów obrabiarek. Prace Instytutu Obróbki Skrawaniem, Seria Materiały Instruktażowe nr 110, Kraków 1973.
• 102. Warwas K.: Zastosowanie korpusów spawanych w budowie obrabiarek. Mechanik nr 2, 1979, s. 71-73.
• 103. Week M., Eckstein R., Schafer W.: Metodyka określania podatności statycznej obrabiarek. Mechanik nr 4, 1989, s. 125-129.
• 104. Week M., Eckstein R.: Stan i tendencje w badaniach i ocenie dynamicznych właściwości obrabiarek. Mechanik nr 6, 1985, s. 355-363.
• 105. Week M.: Werkzeugmaschinen Band 4. Messtechnische Untersuchung und Beurteilung. VD1-Verlag GmbH, Dusseldorf, 1990.
• 106. Widota A.: Metody pomiarowe stosowane w badaniach obrabiarek obciążonych. Opracowanie wg Industrie Anzeiger 72/1985. Mechanik nr 7. 1986, s. 304-306.
• 107. Wiele H.: Znaczenie pomiarów temperatury w obrabiarkach. Mechanik nr 6, 1985, s. 367-370.
• 108. Wrotny L.T.: Podstawy konstrukcji maszyn. WNT, Warszawa, 1972.
• 109. www.rafamet.pl
• 110. Zatarain M., Villasante C, Sedano A.: New Light and Highly Damped Bonded Structures for Noise and Vibration Reduction. Annals of the CIRP Vol. 53/1, 2004.
• 111. Zeweld S.: Ocena porównawcza struktury nośnej obrabiarek ciężkich. Rozprawa doktorska, Gliwice, 1990.
• 112. Kaźmierczak M.: Metodyka badań sztywności statycznej obrabiarek ciężkich w warunkach przemysłowych. Rozprawa doktorska, Gliwice, 2006.