Kopaliny towarzyszące i złoża antropogeniczne. Problemy definicji i wykorzystania

• Autorzy: Nieć M.

Warianty tytułu

EN

Accompanying mineral commodities and anthropogenic mineral deposits. Problems of definition and utilization

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Problem definicji kopalin towarzyszących i złóż antropogenicznych ma dwa aspekty: rzeczowy i formalnoprawny. Niezbędne jest tworzenie warunków promujących wykorzystanie kopalin towarzyszących i tworzenie złóż antropogenicznych jako jednego z zadań racjonalnego gospodarowania środowiskiem przyrodniczym i wykorzystywania jego zasobów zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Wiąże się z tym określenie obowiązków, uprawnień i zachęt, a w szczególności wysokości opłat za korzystanie z zasobów środowiska. Kopaliną towarzyszącą jest kopalina, która tworzy naturalne nagromadzenie w obrębie lub w bliskim sąsiedztwie złoża innej kopaliny określanej jako główna i której występowanie nie było przedmiotem specjalnych poszukiwań i rozpoznawania. Jej samodzielna eksploatacja nie jest zwykle możliwa lub ekonomicznie uzasadniona z powodu albo małych zasobów, albo warunków występowania (np. głębokości), ale jest możliwa i może przynieść korzyść gospodarczą w przypadku eksploatacji złoża kopaliny głównej. Często kopalina uznana za "towarzyszącą" posiada niższą wartość niż kopalina główna, wyrażoną przez jej cenę. Złożem antropogenicznym jest sztucznie utworzone nagromadzenie wydobytej lub przetworzonej substancji mineralnej o właściwościach surowca mineralnego lub, która może być przetworzona w surowiec mineralny, przydatny dla określonych zastosowań i gdy istnieją warunki do jego wykorzystania. W przepisach Prawa geologicznego i górniczego powinny być sformułowane odpowiednie zachęty do wykorzystywania kopalin towarzyszących i tworzenia ich złóż antropogenicznych w przypadku nadmiernej podaży w stosunku do zapotrzebowania, a w szczególności odpowiednie prowadzenie polityki koncesyjnej ograniczającej wykorzystanie innych złóż w celu minimalizacji przekształceń środowiska przez działalność górniczą. W przepisach prawa dotyczących odpadów powinno być wprowadzone pojęcie "złoże antropogeniczne" oraz określenie wymagań, jakie musi spełniać odpad i sposób jego gromadzenia, by jego nagromadzenie mogło być uznane za takie złoże.

EN

The careful definition of "accompanying mineral commodity" and "anthropogenic deposit" is important for their material and legal understanding. It is necessary to promote their utilization as the mode of sustainable exploitation of nonrenewable environmental resources. "Accompanying mineral commodities" form separate accumulations within or close to the deposit of other mineral commodity considered as the "principal" or "main", not be-ing the target of prospecting and exploration. Their independent exploitation is not possible as a rule or cannot be economically justified due to low resources or too great depth of occurrence, but is possible if the main commodity is mined. "Anthropogenic mineral deposit" it is man-made accumidation of reworked mineral substances, which directly or after processing may be utilizable mineral raw material exploitation of which is possible and economically viable. The mining law should consider promotion of "accompanying mineral commodities " exploitation if their supply Is greater than demand, through accumulation in "anthropogenic deposits". The term "anthropogenic deposits" should be considered also in legal regulations on waste management and specified rules of their formation and utilization.

Słowa kluczowe

PL

kopalina towarzysząca; złoża antropogeniczne

EN

accompanying minerals; antropogenic mineral deposits

• Wydawca: Instytut Górnictwa Odkrywkowego "Poltegor-Instytut"
• Czasopismo: Górnictwo Odkrywkowe
• Rocznik: 2010
• Tom: R. 51, nr 2
• Strony: 5--11
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz.

Twórcy

autor

Nieć M.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków

Bibliografia

• [1] Bolewski A. (1991) - W sprawie surowców mineralnych. Inst. Geol. i Sur. Min. AGH, Kraków
• [2] Bolewski A. (red.) (1994) - Encyklopedia surowców mineralnych. Wyd. CPPGSMiE PAN, Kraków, t. 4, s. 351
• [3] Dziewański J. (red.) (1993) - Encyklopedyczny słownik sozologiczny. Wyd. CPPGS-MiE PAN, Kraków
• [4] Galos K., 2003 - O potrzebie uwzględniania przydatnych gospodarczo mineralnych surowców odpadowych w krajowy, bilansie gospodarki surowcami mineralnymi. Mat. XIII Konf. Aktualia i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi. Sympozja i Konf. nr 60, IGSMiE PAN Kraków, Galos K., 2004-The influence of minerał commodities comir from wastes on industrial minerał markets in Poland. Gosp. Sur. Min. t. 20, z. 4
• [5] Kokesz Z., 1998 - Dokumentowanie złóż antropogenicznych o złożonej budowie na przykładzie zwału kamienia wt lennego KZPW w Miedziance . Mat. VI Sem. Metodyka rozpoznawania i dokumentowania złóż kopalin oraz obsługi gegicznej kopalń. Wyd. CPPGSMiE PAN, Kraków, s. 221 - 235
• [6] Kokesz Z., Mucha J., 1996 - Dokumentowanie złóż antropogenicznych na przykładzie zwału kamienia wapiennego KCW Kujawy - złoże Bielawy. Gór. Odkryw., nr 3, s. 65-77
• [7] Kusznenik C. (1994) - Złoże wtórne kredy jeziornej na wierzchowinie zwałowiska wewnętrznego KWB Bełchatów Przegl. Geol. t. 42, nr 8, s. 667 - 668
• [8] Nieć M., 1992 - Zagospodarowanie kopalin towarzyszących w pracach Komisji Zasobów Kopalin .Przegl. Geol. t. 4 nr10, s. 613-614
• [9] Nieć M. (1994) - Kopaliny towarzyszące. Przegl. Geol. t. 42, nr 5(493), s. 330 - 334
• [10] Nieć M., 1999 - Złoża antropogeniczne. Przegl. Geol. t. 47, nr 1, s. 93 - 98
• [11] Nieć M., 2007 - Problem kopalin towarzyszących w złożach kruszywa naturalnego żwirowo-piaszczystego. Gór. Odkryw., nr 7, s. 52-55
• [12] Nieć M., Uberman R. (1995) - Zwały jako antropogeniczne złoża wtórne. Gosp. Sur. Min. t.l 1, z. 3, s. 395 - 402
• [13] Nieć M., Uberman R. (1996) - Antropogeniczne złoża surowców mineralnych - nowe spojrzenie na zwały niektórych odpadów przemysłu górniczego. W: Technika i techno-logia w ochronie środowiska. I Forum Inżynierii Ekologicznej, Lublin -Nałęczów, s. 437 - 456
• [14] Nieć M., Matl K., Wyrwicki R., Wiśniewski J., 2004 - Iły turuszowskie - mit kopalin towarzyszących. Studia i Rozpr. IGSMiE PAN, nr 128, Kraków, s. 89
• [15] Sałaciński R., 2006 - Złoża antropogeniczne - problemy praktyczne i prawne. Gór. Odkryw., nr 1-2, s. 25 - 28
• [16] Szamałek K., 2001 - Studium opłaty eksploatacyjnej w gospodarce złożem kopaliny. Wyd. Nauk. Scolar, Warszawa
• [17] Wernadskij W. I. (1977) - Naucznaja mysi kak płanetnoje jawlenije. Izd. Nauka, Mo-skwa
• [18] Wyrwicki R., 2002 - Kopalina główna, towarzysząca a współkopalina. Gór. Odkryw., nr 2-3, s. 32 - 33
• [19] Wytyczne dokumentowania złóż kopalin stałych w kategoriach D1-A. MOŚZNiL Kom. Zasobów Kopalin, Warszawa 1992
• [20] Zasady dokumentowania złóż kopalin stałych. Min. Środ. Komisja Zasobów Kopalin. Warszawa 2002
• [21] Żółtowski Z., 1962 - Prawo geologiczne. Wyd. Geol. Warszawa