O metodyce dokumentowania i eksploatacji holoceńskich złóż bursztynu w delcie Wisły

• Autorzy: Jurys L. , Kramarska R. , Oller M. , Cylkowska H.

Warianty tytułu

EN

On methodology documenting and exploitation of holocene amber deposits on the vistula delta plain

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Nagromadzenia bursztynu na obszarze delty Wisły są przybrzeźnomorskimi rozsypiskami związanymi z transgresją holoceńską morza litorynowego. Bursztyn występuje w piaskach kopalnych plaż, zawierających warstewki i soczewki utworów organicznych i sprasowanego detrytusu roślinnego, które tworzą tzw. "glebę bursztynową". Metodyka poszukiwania, rozpoznawania oraz eksploatacji złóż - nagromadzeń bursztynu w delcie Wisły kształtuje się od początku lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Można uznać, że w odniesieniu do złóż położonych na lądzie zasady prowadzenia badań zostały ustalone. Praktycznie wszystkie prace (poszukiwanie, rozpoznanie i eksploatację) wykonuje się jednocześnie za pomocą wierceń hydraulicznych. Wynika to przede wszystkim z bardzo małych rozmiarów nagromadzeń bursztynu i położenia na niewielkiej głębokości.. Ważne jest także to, że środki techniczne i umiejętności potrzebne dla takich badań i eksploatacji są łatwe do osiągnięcia. Sprzyja to niestety nielegalnej eksploatacji bursztynu. Na obszarze badań projektuje się poszukiwawcze otwory hydrauliczne w odległościach wzajemnych około 20 m, zakładając wykonanie na bieżąco otworów rozpoznawczych wokół otworów pozytywnych. W przypadku pozytywnych wyników poszukiwań, rozpoznanie tą metodą nagromadzenia bursztynu jest prawie zawsze tożsame z eksploatacją. Ta, w podstawowym zarysie dobra metodyka, została wypracowana na drodze praktycznej z niewielkim udziałem geologów i być może dlatego nie uwzględnia w pełni wymagań formalnych wynikających z prawa geologicznego i górniczego oraz ustaw o ochronie przyrody i środowiska. Wskazana jest zmiana tej sytuacji. Poszukiwania bursztynu na morzu są lepiej prowadzone pod względem formalnym. Nielegalna eksploatacja nie jest tu możliwa. Niestety nie można jeszcze uznać, że metodyka prac jest ustalona zwłaszcza w zakresie sposobu prowadzenia robót. Każde z wykonanych dotychczas badań prowadzone było w inny sposób i żadne z nich nie doprowadziło jeszcze do udokumentowania zasobów ani do opłacalnej eksploatacji. Niemniej szanse na znalezienie złóż bursztynu w strefie przybrzeżnej Zatoki Gdańskiej nadal istnieją i będą się one krystalizować w miarę uzyskiwania wyników nowych poszukiwań oraz postępu badań geologicznych Morza Bałtyckiego.

EN

Amber accumulations on the Vistula delta plain are the near-shore placers related to Holocene transgression of the Littorina Sea. Amber occurs in beach fossil sands which contain lenses and thin layers of both: organic deposits and compressed plant detritus, which forms so-called "amber soil". The methodology of searching, recognition and exploitation of amber deposits - accumulations on the Vistula delta plain has taken it's form from the begging of the last century seventies. It can be said that rules of exploration that apply to deposits located inland are set. In fact, all the works (searching, recognition and exploitation) are being done at the same time by means of hydraulic drilling. It results mainly from the fact that amber accumulations are small - sized and located at small depth. Another important thing is that technical measures and skills required for this kind of research and exploitation are easy to attain. This, unfortunately, can be conductive to illegal amber exploitation. Exploratory holes situated next to one another at a distance of about 20 m. are being planned in the exploration area, granted that prospect holes around the positive ones would be carried out up-to-date. In case of positive results of searching, this method of identifying amber accumulations is equal to exploitation almost in all cases. This methodology, proper in its basic outline, has been worked out by the way of practice without considerable geologists 'participation. It can be a reason why this methodology does not fully meet formal requirements coming out of geological and mining law and environmental protection acts as well. Changing this situation is highly recommended. Amber exploration on the sea is conducted in a better way in regard to the formal issues, which make the illegal exploitation impossible. Unfortunately, it can not be said yet that methodology of workings is finally set. Each of the research works that has been done so far has been conducted in a different way and did not provide the deposits' documentary evidence or lead to cost - effective exploitation. However, there are still real chances of finding amber deposits in Gdansk Bay coastal zone, and these chances will be concretizing as findings of the new research are acquired and progress in geological exploration on Baltic Sea is made.

Słowa kluczowe

PL

bursztyn holoceński; gleba bursztynowa; delta Wisły; eksploatacja bursztynu

EN

holocene amber; amber soil; Vistula delta; exploitation of amber

• Wydawca: Instytut Górnictwa Odkrywkowego "Poltegor-Instytut"
• Czasopismo: Górnictwo Odkrywkowe
• Rocznik: 2008
• Tom: R. 49/2, nr 2-3
• Strony: 111--118
• Opis fizyczny: bibliogr. 21 poz.

Twórcy

autor

Jurys L.

autor

Kramarska R.

autor

Oller M.

autor

Cylkowska H.

• Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Geologii Morza, ul. Kościerska 5,,

Bibliografia

• [1] Gierłowski W., 1999a - Źródła surowca na bursztynowy ołtarz w bazylice św. Brygidy Szwedzlciej w Gdańsicu -porównania z bursztynową Komnatą. Prace Muzeum Ziemi 47. Warszawa
• [2] Gierłowski W., 1999b -A/ctualny bilans potrzeb i podaży surowca bursztynowego. Bursztyn Poglądy i Opinie. Materiały z seminariów Amberif 1994-2004. Gdańsk - Warszawa
• [3] Jankowski M., 1984 - Sprawozdanie z prac geologiczno -poszukiwawczych nagromadzeń bursztynu prowadzonych w rejonie Jantar Stegna. Arch. Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie Filia w Elblągu, Elbląg
• [4] Jurys L. 1979 - Orzeczenie o występowaniu bursztynu na terenie przy ul. Wiosłowej w m. Swibno miasto Gdańsk. CAG PIG, Warszawa
• [5] Jurys L., Karger M., Kramarska R., 2002 - Projekt prac geologicznych na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż bursztynu w przybrzeżnej strefie Zatoki Gdańskiej Zatoka Gdańska - rejon 1. CAG PIG OGM Gdańsk
• [6] Kosmowska-Ceranowicz B., 2002 - Nagromadzenia bursztynu na Kurpiowszczyźnie. W: Znaleziska i dawne Kopalnie Bursztynu w Polsce. Biblioteka Kurpiowska 2
• [7] Kosmowska-Ceranowicz B., 2004 - Holoceńskie nagromadzenia bursztynu w rejonie Gdańska. Prace Muzeum Ziemi 47. Warszawa
• [8] Kramarska R., 2001 - Projekt kryteriów bilansowości dla geologicznego dokumentowania złóż bursztynu. CAG PIG OGM Gdańsk
• [9] Kramarska R., Zachowicz J., 2003 - Holoceńskie zmiany linii brzegowej morza i nagromadzenia bursztynu na obszarze delty Wisły. Bursztyn Poglądy i Opinie. Materiały z seminariów Amberif 1994-2004. Gdańsk - Warszawa
• [10] Kramarski A., 1979 - Charakterystyka wystąpień bursztynu na tle eksploatacji w rejonie Gdańska - Stogi. CAG PIG OGM Gdańsk
• [11] Kramarski A., 1990 - Sprawozdanie z badań poszukiwawczych bursztynu w południowych rejonach Zatoki Gdańskiej. CAG PIG OGM Gdańsk
• [12] Listkowski W, Łazowski L.,1975 - Wyniki badań złóż bursztynu w okolicach Gdańska. Przegląd Geologiczny 23(8). Warszawa
• [13] Łazowski L., 1972 - Orzeczenie geologiczne o występowaniu nagromadzeń bursztynu w rejonie Wisłoujścia. Arch. PG "POLGEOL" SA [14] Łazowski L., 2004 - Stan poszukiwań bursztynu w osadach holoceńskich Pobrzeża Bałtyckiego. Prace Muzeum Ziemi 47. Warszawa [15] Łazowski L., Makowiecki G., 1973 - Sprawozdanie geologiczne z prac poszukiwawczych za złożami bursztynu przeprowadzonych w rejonie Górek Zachodnich w Gdańsku. CAG PIG Warszawa
• [16] Masłowska M., 1982 - Sprawozdanie z wykonania badań w ramach zadania pt. "Poszukiwanie nagromadzeń bursztynu w południowej części zatoki Gdańskiej ". CAG PIG OGM Gdańsk
• [17] Pietrzak T., 2002 - J^dobywanie bursztynu na Kurpiach i w innych regionach Polski. W Znaleziska i dawne Kopalnie Bursztynu w Polsce. Biblioteka Kurpiowska 2
• [18] Popiołek J., 2004 - Ignacy Mielżyński i jego badania nad występowaniem bursztynu. Prace Muzeum Ziemi 47. Warszawa
• [19] Sędak I., Matuszewski A., 1987 - Sprawozdanie z kompleksowych badań geologiczno-poszukiwawczych nagromadzeń bursztynu na obszarze Gdańsk - Krynica Morska. CAG PIG OGM Gdańsk
• [20] Sylwestrzak U., 1975 - Orzeczenie geologiczne o występowaniu nagromadzenia bursztynu w rejonie miejscowości Sobieszewo - Komary. CAG PIG Warszawa
• [21] Tomczak A., Mojski J. E., Krzymińska J., Michałowska M., Pikies R., Zachowicz J., 1989 ~ Nowe dane o budowie geologicznej Mierzei Wiślanej. Kwartalnik Geologiczny, 33 (2): 277-300