Stopień rozpoznania i perspektywy zagospodarowania cechsztyńskich złóż soli w rejonie Zatoki Gdańskiej

• Autorzy: Czapowski G. , Tomassi-Morawiec H. , Chełmiński J. , Tomaszczyk M.

Warianty tytułu

EN

Geological recognition status and management perspectives of the zechstein salt deposits at the Gdańsk Bay

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na wschodnim skłonie wyniesienia Łeby w rejonie Zatoki Gdańskiej rozpoznano i udokumentowano w latach 1960-1980 w kategoriach C1 i C2 trzy duże złoża soli kamiennej o łącznych zasobach ok. 21 mld ton i oszacowanych w kategorii C^ cztery stosunkowo niewielkie złoża soli K-Mg typu polihalitowego o łącznych zasobach niemal 0,6 mld ton. Dobry stopień rozpoznania geologicznego, prosta budowa wewnętrzna złóż soli kamiennej, znaczna jednorodność wykształcenia soli, obecność izolujących warstw siarczanów w stropie i spągu oraz brak większego zaangażowania tektonicznego pozwalają uznać je za optymalne obiekty dla różnych form zagospodarowania (eksploatacja soli połączona z funkcjami magazynowania i składowania). Opisane złoża już w latach 1975-1989 były rozpatrywane jako potencjalne obiekty do budowy kawernowych magazynów gazu i podziemnych składowisk odpadów. Udokumentowane złoża polihalitu mogą stać się znaczącym krajowym źródłem cennego surowca do produkcji nawozów mineralnych, lecz ich wykorzystanie wymaga zmian polityki rolnej oraz ponownego udokumentowania wobec zmiany koncepcji powstawania nagromadzeń polihalitu.

EN

On the eastern slope of the Łeba Elevation nearby the Gdańsk Bay were recognized and documented in 1960-1980 (documentary categories C1 and C2) three large rock salt deposits with total resources of 21x109 Mg and four smaller potash (poly-halite type) deposits with total resources of 0,6x109Mg (category C2). Sufficient geological recognition of rock salt deposits, their simple structure (single rock salt seam, high homogeneity of salt development, occurrence of isolating sulphate beds in the top and the bottom of salt seam and lack of higher tectonic salt deformations enabled to consider them as the optimal geological objects both for salt exploitation and for location of underground storages and depositories (such projects of management were prepared in 1975-1989). The polyhalite deposits could be the national significant source of the component for production of mineral fertilizers but their management requires the complete new documenting and recalculation of resources because of the new concept of their genesis.

Słowa kluczowe

PL

złoża soli; złoża polihalitu; złoża soli potasowej

EN

salt deposits; polyhalite deposits; potas salt deposits

• Wydawca: Instytut Górnictwa Odkrywkowego "Poltegor-Instytut"
• Czasopismo: Górnictwo Odkrywkowe
• Rocznik: 2008
• Tom: R. 49/2, nr 2-3
• Strony: 47--55
• Opis fizyczny: bibliogr. 42 poz.

Twórcy

autor

Czapowski G.

autor

Tomassi-Morawiec H.

autor

Chełmiński J.

autor

Tomaszczyk M.

• Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4,Warszawa,

Bibliografia

• [1] BRANKA, S., CHARYSZ, W., GARLICKI, A., WERNER, Z., ZIĄBKA, Z., 1978. Podziemne magazynowanie węglowodorów oraz innych substancji w złożach soli w Polsce jako nowy kierunek ich wykorzystania dla gospodarki narodowej. Prz. Geol, vol. 26, no 2, s. 90-96
• [2] CHEŁMIŃSKI J., ROSSA M., TOMASZCZYK M. 2006 - Modelowanie przestrzenne budowy geologicznej pokładowych złóż soli kamiennej - numeryczny model przestrzenny cechsztyńskiego złoża sołi " Mechelinki" nad Zatoka Pucką Prz. Geol., vol. 54, no 4, s. 311
• [3] CZAPOWSKI G. 1983 - Zagadnienia sedymentacji soli kamiennej cyklotemu PZl na wschodnim skłonie wyniesienia Łeby. Prz. Geol., vol. 3, no 5, s. 278-294
• [4] CZAPOWSKI G. 1987 - Sedimentary fades in the Oldest Rock Salt (NaL) of the Łeba elevation (northern Poland). Lecture Notes of Earth Sciences, vol. 10, p. 207-224. Springer Verlag
• [5] CZAPOWSKI G. 1998a - Geneza najstarszej soli kamiennej cech sztynu w rejonie Zatoki Puckiej (Studium sedymentologiczne). 114 ss, CAG PIG [696/99], Warszawa
• [6] CZAPOWSKI G., 2000 - Warunki powstawania soli permskich w rejonie Zatoki Puckiej. Posiedź, nauk. PIG, nr 56, s. 15-152. Warszawa
• [7] CZAPOWSKI G., 2006 - Możliwości bezpiecznego podziemnego magazynowania węglowodorów (paliw) w strukturach geologicznych na obszarze Polski. Prz. Geol, vol. 54, nr 8, s. 658-659. Warszawa
• [8] CZAPOWSKI G., CHEŁMIŃSKI J., TOMASZCZYK M., TOMASSI-MORAWIEC H. 2007 - Modelowanie przestrzenne budowy geologicznej osadowych złóż pokładowych na przykładzie cechsztyńskiego złoża soli kamiennej " Mechelinki" nad ZatokąPucką. Prz. Geol, vol. 55, no 8, s. 681-689. Warszawa
• [9] CZAPOWSKI G., PERYT T. M., TARKA R. 1988 - Opracowanie ewaporatów cechsztyńskich wyniesienia Łeby w celu określenia warunków geologicznych na obszarze przyszłej ewentualnej kopalni soli kamiennej w rejonie Mieroszyna i wytypowanie obszaru korzystnego z geologicznego punktu widzenia dla potrzeb składowania odpadów radioaktywnych. CPBR cel nr 2.62.0023, pkt. kontr, nr 1, 78 ss. GG, Warszawa
• [10] CZAPOWSKI G., TOMASSI-MORAWIEC H. 1985 - Sedymentacja i geochemia najstarszej soli kamiennej w rejonie Zatoki Puckiej. Prz. Geol., vol. 33, no 12, s. 663-670
• [11] CZAPOWSKI G., TOMASSI-MORAWIEC H. 2006 - Geologia permskiego pokładowego złoża soli kamiennej w rejonie Zatoki Gdańskiej - aktualny stan wiedzy. Prz. Geol., vol. 54, no 4, s. 309-310. Warszawa
• [12] CZAPOWSKI G., TOMASSI-MORAWIEC H., BUKOWSKI K., 2001 - Analiza facjalna soli kamiennych jako metoda oceny możliwości zagospodarowania formacji solnych. Ogólnopolskie symp. geologiczno-gómicze nt. Quo Vadis Sal, Kłodawa 15-16.11.2001, s. 14. Kłodawa
• [13] DADLEZ R., MOJSKI J. E., SLOWAŃSKA B., UŚCINOWICZ S., ZACHOWICZ J. (eds), 1995 - Atlas geologiczny południowego Bałtyku, skala 1:500 000. PIG, Sopot-Warszawa
• [14] GARLICKI A., 1997 - Możliwości podziemnego magazynowania odpadów w polskich złożach soli. Mat. konf. pt. Tektonika solna regionu kujawskiego, Uniejów 23-25.10.1997. s. 13-14. WIND, Wrocław
• [15] GIENTKA M., MALON A., TYMIŃSKI M. (eds), 2007 - Bilans zasobów kopalin i wód poziemnych w Polsce wg stanu na 31.XIL2006 r 451 ss, PIG, Warszawa
• [16] KARNKOWSKIP. H., CZAPOWSKI G., 2007 - Underground hydrocarbons storages in Poland: actual investments and prospects. Prz. Geol, vol. 55, no 12/1, s. 1068-1074. Warszawa
• [17] KORNOWSKA I., 1980 - Dokumentacja geologiczna złoża soli kamiennej " Łeba " woj. słupskie, kat. rozpoznania C,. 94 ss. CAG PIG [13333], Warszawa
• [18] NIELUBOWICZ B., 1989 - Odpady promieniotwórcze. Wstępne badania i analizy wyboru lokalizacji składowiska. Postępy Techniki Jądrowej, nr 99 (666), 141 ss. Centrum Informatyki Energetyki
• [19] ORSKA J. 1980 - Dodatek do dokumentacji złoża polihalitu i soli kamiennej " Chłapowo-Mieroszyno ", gm. Władysławowo, Puck, woj. Gdańsk 35 ss. CAG PIG [7790], Warszawa
• [20] PERYT T. M., 1995 - Geneza złóż polihalitu w cechsztynie rejonu Zatoki Puckiej w świetle badań sedymentologicznych i geochemicznych. Prz. GeoL, vol. 43, nr 12, s. 1041-1044. Warszawa
• [21] PERYT T. M., CZAPOWSKI G., DĘBSKI J., GĄSIEWICZ A., HERBICH E., PIZON A. 1984 - Poszukiwania złóż soli cechsztyńskich i polihalitu na wyniesieniu Łeby. Część I. Analiza geologicznych warunków występowania i genezy polihalitu i soli cechsztyńskich na wyniesieniu Leb. Poz. pi. 8.1.11. 100 ss. GG, Warszawa
• [22] PERYT T. M., CZAPOWSKI G., DĘBSKI J. & PIZON A. 1985 - Model sedymentacji ewaporatów cechsztyńskich na wyniesieniu Łeby. Prz. Geol. no 5, s.204-211
• [23] PERYT T. M., CZAPOWSKI G., GĄSIEWICZ A. 1992 - Facje i paleogeografia cechsztynu zachodniej części syneklizy perybałtyckiej. Prz. Geol, vol. 40, no 4, s. 223-233
• [24] PERYT T. M., PIERRE C, GRYNIV S. R, 1998 - Origin of polyhalite deposits in the Zechstein (Upper Permian) Zdrada platform (northern Poland). Sedimentology, vol. 45, no 4, p. 565-578. Elsevier, Amsterdam
• [25] PERYT T. M., SMAKOWSKIT., 2006 - Cechsztyńskie sole potasowo-magnezowe w rejonie Zatoki Gdańskiej. Prz. Geol, vol. 54, nr 4, s. 316-317. Warszawa
• [26] POBORSKI J., 1961 - System permski na tzw. wyniesieniu Łeby i związane z nim możliwości górnicze. Prz. Geol, vol. 9, nr 7, s. 346-349. Warszawa
• [27] POBORSKI J., 1969 - Rozwój idei potasonośnego zagłębia gdańskiego w systemie permskim. Prz. Geol, vol. 17, nr 5, s. 231-235. Warszawa
• [28] POBORSKI J. 1975 - O halogenicznych zjawiskach krasowych w permie górnym na wyniesieniu Łeby. Prz. GeoL, vol. 23, no 5, s. 325-328
• [29] POBORSKI J. 1980 - Discontinuity in Upper Permian (Zechstein), Succession of Evaporites in Eastern Pomerania, Poland. 5th Symp. on Salt, the North. Ohio Geol. Society, vol. 2, p. 153-157. Cleveland
• [30] TOMASSI H. 1983 - Rozkład bromu w najstarszej soli kamiennej w wybranych otworach wiertniczych na wyniesieniu Łeby. Prz. Geol., vol. 3In o 5, s. 284-289
• [31] TOMASSI-MORAWIEC H. 1990 - Geochemia bromu w utworach najstarszej soli kamiennej w rejonie Zatoki Puckiej. BiuLPIG,voL364,s. 31-59
• [32] TOMASSI-MORAWIEC H. 2003 - Charakterystyka geochemiczna najstarszej soli kamiennej (NaL) w rejonie Zatoki Puckiej. Prz. Geol, vol. 51, no 8, s. 693-702
• [33] ŚLIZOWSKI K., BRAŃSKI P, CZAPOWSKI G., DZIEWAŃSKI J., LANKOF L., LORENC M., NIELUBOWICZ B., POBORSKA-MŁYNARSKA K., 1998 - Analiza materiałów archiwalnych dotyczących struktur solnych na Niżu Polskim pod kątem przydatności do lokalizacji głębokiego składowiska odpadów promieniotwórczych (SOP). 236 ss. PPGSMiE PAN, Kraków
• [34] ŚLIZOWSKI K., KÓHSLING J. & LANKOF L. 2004 - Uwarunkowania podziemnego składowania odpadów niebezpiecznych w Polsce. Studia, Rozprawy, Monografie nr 129, 264 ss. Wyd. IGSMiE PAN, Kraków
• [35] WERNER Z., 1967 - Dokumentacja geologiczna złoża polihalitu i soli kamiennej " Chłapowo-Mieroszyno ". 383 ss. CAG PIG [2927/31], Warszawa
• [36] WERNER Z., 1970 - Poszukiwanie złóż soli potasowych w synekliziepery bałtyckiej - rejon wyniesienia Łeby. 15 ss. CAG PIG [2925/77], Warszawa
• [37] WERNER Z., 1971 - Dokumentacja geologiczna złoża polihalitu " Swarzewo ", pow. Puck, woj. Gdańsk. 115 ss. CAG PIG [9531], Warszawa
• [38] WERNER Z., 1972a - Dokumentacja geologiczna złoża polihalitu "Zdrada", pow. Puck. 138 ss. CAG PIG [3026/113], PIG, Warszawa
• [39] WERNER Z., 1972b - Złoża soli potasowych w rejonie Zatoki Puckiej. Przew. 54 Zjazdu PTG, Cetniewo, s. 37-46
• [40] WERNER Z., 1974 - Dodatek do dokumentacji geologicznej złoża polihalitu "Swarzewo", pow. Puck. 47 ss. CAG PIG [2927/40], Warszawa
• [41] WERNER Z. 1975 - Dokumentacja geologiczna złoża soli kamiennej "Mechelinki", kat. Cl, woj. Gdańsk. 80 ss. CAG PIG [11637], Warszawa
• [42] WERNER Z. (red.) 1978 - Dokumentacja geologiczna złoża soli kamiennej w kat. Cj w rejonie Zatoki Puckiej. 183 ss., CAG PIG [13050], Warszawa