Ochrona walorów geologicznych w kamieniołomach kopalin skalnych Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej

• Autorzy: Pietrzyk-Sokulska E.

Warianty tytułu

EN

Geological values protection in hard-rock quarries of the Kraków-Częstochowa Upland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Kamieniołomy zwięzłych kopalin skalnych stanowią antropogeniczne odsłonięcia geologiczne. Pozwalają śledzić litologię, efekty tektoniki, erozji oraz innych procesów geologicznych kształtujących współczesną rzeźbę terenu. Pełnią więc rolę naturalnych laboratoriów, w których można prowadzić badania zmierzające do wyjaśnienia fragmentu historii geologicznej naszej planety. Mogą być także naturalnymi muzeami, w których można podziwiać świat minerałów, skamieniałości, ale także roślin i zwierząt, występujących tylko w nich, ze względu na specyficzny mikroklimat lub warunki siedliskowe. Wyżyna Krakowsko-Częstochowska jako region z wielowiekowym górnictwem skalnym obfituje w liczne opuszczone i czynne kamieniołomy, a jednocześnie charakteryzuje się specyficznym krajobrazem z łicznymi ostańcami, głęboko wciętymi dolinkami i jaskiniami. To wszystko predysponuje ją do zachowania posiadanych, a niekiedy ukrytych lub niedostrzeganych walorów geologicznych i ich ochrony przed bezpowrotnym zniszczeniem.

EN

Quarries of hard-rock deposits are a kind of anthropogenic geological exposure. They allow to observe lithology, effects of tectonics, erosion and other geological processes forming contemporary sculpture of the earth ś surface. Therefore they serve as natural laboratories, where researches aiming to clear a fragment of the geological history of our planet may by conducted. They might also be natural museums, where the world of minerals, fossils, and also plants and animals occurring only there (considering specific microclimate or habitat conditions) may be admired. Kraków-Częstochowa Upland as the region with many centuries of rock mining is full of many abandoned and existing quarries and at the same time is characterized by specific landscape with many rocks, deeply cut valleys and caves. All that predisposes it to preserve and to protect against the irretrievable damage to the geological values it possesses, sometimes hidden or not noticed yet.

Słowa kluczowe

PL

ochrona zasobów kopalin; waloryzacja złóż; Wyżyna Krakowsko-Częstochowska

EN

mineral resources protection; resources valorization; Kraków-Częstochowa Upland

• Wydawca: Instytut Górnictwa Odkrywkowego "Poltegor-Instytut"
• Czasopismo: Górnictwo Odkrywkowe
• Rocznik: 2008
• Tom: R. 49/2, nr 2-3
• Strony: 25--29
• Opis fizyczny: bibliogr. 10 poz.

Twórcy

autor

Pietrzyk-Sokulska E.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków,

Bibliografia

• [1] Bogdanowski J., 1985: Krajobrazowo-urbanistyczny aspekt zagospodarowania terenów pogómiczych. Zesz. Nauk. AGH, Sozologia i Sozotechnika z. 26, Kraków, ss. 71-83
• [2] Buchwald K., Engelhardt W. (red.), 1975 - Kształtowanie krajobrazu a ochrona przyrody. Wyd. Rolnicze i Leśne, Warszawa
• [3] Chwastek J., Janusz W., 1992: Kamieniołom - "rana" w krajobrazie czy zabytek przyrody nieożywionej. Zesz. Nauk. AGH, Górnictwo z. 16, Kraków, ss. 135-143
• [4] Kozłowski S., 1972: Surowce mineralne Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej, [w]: Wartości środowiska przyrodniczego Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej i zagadnienia jej ochrony. Zasoby przyrody i walory kulturowe. Stud. Ośr. Fizjogr. Tom I. PAN - Oddz. w Krakowie
• [5] Nieć M., Salamon E., Kawulak M., 2003: Poeksploatacyjny krajobraz geologiczny.[w]: Mat. Miedz. Konf. Nauk. nt. Kształtowanie krajobrazu terenów poeksploatacyjnych w górnictwie. Kraków 1-12 grudnia, ss. 195-207
• [6] Ostaszewska K., 2002: Geografia krajobrazu. PWN, Warszawa
• [7] Pietrzyk-Sokulska E. (red.), 2004: Minimalizacja skutków środowiskowych pozyskiwania zwięzłych surowców skalnych. Studium na przykładzie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Wyd. Instytutu GSMiE PAN, Kraków, s. 159
• [8] Pietrzyk-Sokulska E., 2005: Kryteria i kierunki adaptacji terenów po eksploatacji surowców skalnych. Studium dla wybranych obszarów Polski. Studia, rozprawy, monografie nr 131, Wyd. Instytutu GSMiE PAN, Kraków, s.l71
• [9] Richling A., Solon J., 1996: Ekologia krajobrazu. PWN, Warszawa
• [10] Wolski P., 2002: Przyrodnicze podstawy kształtowania krajobrazu. Słownik pojęć. Wyd. SGGW, Warszawa