Optymalizacja ochrony cieplnej budynku mieszkalnego, instalacji i źródła ciepła

• Autorzy: Foit H.

Warianty tytułu

EN

Optimization of thermal protection, installations, and heat source in a dwelling house

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Jednym z podstawowych zadań specjalnych przez budynek i instalacje w nim zawarte jest uzyskanie wewnątrz pomieszczeń mieszkalnych właściwego stanu środowiska wewnętrznego, z którym związane jest między innymi dobre samopoczucie cieplne nazywane komfortem cieplnym oraz odpowiednia czystość powietrz. Ogólny komfort użytkowania mieszkań zawiera w sobie również dostęp do odpowiedniej ilości i jakości (jednym z głównych jej mierników jest temperatura) cieplnej wody użytkowej. Wytworzenie sprzyjającego środowiska wewnętrznego oraz uzyskanie pożądanej ilości i jakości ciepłej wody użytkowej wymaga ciepła. Zużycie ciepła w budynku jest zależne od stanu jego ochrony cieplnej, rodzaju zastosowanego źródła ciepła oraz instalacji grzewczych i wentylacyjnej. Monografia obejmuje: - opracowanie metody, umożliwiającej optymalne kształtowanie ochrony cieplnej budynku, jego instalacji grzewczych i źródła ciepła pod kątem zapewnienia pożądanych warunków cieplnych. Wyróżnikiem rozwiązania optymalnego są koszty całkowite rozpatrywane z pozycji użytkownika. - Przeprowadzenie za pomocą programu komputerowego, wnikającego z opracowanej metody, analiz zmierzających do określenia optymalnych wielkości, charakteryzujących ochronę cieplną instalacje i źródło ciepła dla budynków mieszkalnych nowych oraz już istniejących, poddanych częściowej lub całkowitej modernizacji cieplnej. Opracowanie metody wymagało rozpoznania wrażliwości funkcji celu na wielkości ją określające - rozdział 4. istotną sprawą było także rozpatrzenie addytywności w sensie wydzielania dwóch podzadań, z których jedno związane byłoby z wyznaczeniem optymalnej ochrony cieplnej, a drugie z optymalizacją źródła ciepła, Efektem przeprowadzonego rozpoznania było przyjęcie opisu funkcji celu. Ważnym składnikiem tego opisu jest model ujmujący przebieg czasowy bilansu cieplnego budynku ze zwróceniem uwagi na stan zapotrzebowania ciepła w okresie początku i końca sezonu grzewczego, ze względu na określenie źródeł ciepła wykorzystujących energię odnawialną. W celu wyznaczania zapotrzebowania ciepła przyjęto sposób podany w PN/B-02025, dokonując jego adaptacji i rozszerzeń, co przedstawiono w rozdziale 5. tam też zawarto ocenę: rozszerzeń i głównych uproszczeń oraz możliwości stosowania przyjętych modyfikacji metody, zależnie od rozważanego przypadku optymalizacji. Wprowadzenie kilku modyfikacji metody wyznaczania zapotrzebowania ciepła miało na celu wiązanie analizowanego przypadku poszukiwania rozwiązania optymalnego z taką metodą, która warunkuje odpowiednią dokładność rozwiązania oraz minimalizację czasu obliczeń komputerowych. Dla poszczególnych rozszerzeń opracowano katalogi danych wejściowych, obejmujących: liczby wymian powietrza wentylacyjnego dla różnych rodzajów budynków i ich szczelności powietrznej, bodowe zyski ciepła od promieniowania słonecznego dla rozważanych typów przegród budowlanych, sum dobowych promieniowania słonecznego na płaszczyzny o wybranych orientacjach. Integralną częścią uzupełnień są również tablice współczynników charakterystycznych dla przyjętego sposobu obliczeń nieustalonego przepływu ciepła przez przegrody budowlane. Zastosowanie tych metod do określania sezonowego zapotrzebowania energii chemicznej paliwa w rozważanych źródłach ciepła przedstawiono w rozdziale 6. w rozdziale 7 przedstawiono metodę i program komputerowy MULTIWAL, umożliwiający wyznaczanie rozwiązania optymalnego ochrony cieplnej, instalacji cieplnych i źródła ciepła. Nieodłączną częścią stosowanej metody oraz programu komputerowego jest baza danych klimatycznych w postaci przeciętnych rocznych przebiegów elementów klimatu zewnętrznego. Podstawą do jej opracowania były wyniki pomiarów w okresie wielolecia kilku stacji meteorologicznych w Polsce. W rozdziale 7 przedstawiono również ocenę zastosowanych wybranych parametrów. Wyniki analiz związanych z wyznaczaniem optymalne ochrony cieplnej, wielkości dotyczących instalacji i źródła ciepła przedstawiono w rozdziale 8. podsumowanie pracy zawarto w rozdziale 9. Zrealizowanie przedstawionych prac wymagało przeprowadzenia odpowiednich analiz. Wykonano je przy pomocy programów komputerowych. Wykorzystano programy TRNSYS, ESP-r oraz znaczną liczbę własnych programów, specjalnie przygotowanych na potrzebę tych analiz. W dodatku przedstawiono modele matematyczne, które stały się podstawą do opracowania tych programów. Praca zrodziła się z istnienia trudnych do rozstrzygnięcia pytań o znaczeniu praktycznym: - Jaki stan izolacji cieplne budynku uznać za optymalny? - Jaka jest optymalna temperatura nominalna dla instalacji c.o.? - Jak ukształtować źródło zawierające większą liczbę różnych elementów? Odpowiedź na te pytania, nawet tylko cząstkowa, ułatwia przyjęcie właściwego rozwiązania projektowego, dotyczącego ogrzewania budynku zarówno w odniesieniu do budynku nowo projektowanego, jak i istniejącego, odnawianego cieplnie.

EN

Present work contains two sets of issues covering development of a method for complex and simulation determination of optimal parameters referred to thermal protection, installations and heat source for a dwelling house and performing analysis concerning determination of an optimal solution. Determinant of the optimal solution is an average annual total cost of achieving the required temperature indoors and heating up the required amount of domestic hot water in the building. Development of the method required identification of sensitivity of the objective function to the parameters consulting this function. The identification resulted in formulating the objective function as a deterministic problem. An important component of this formulation is a model expressing time course of the building thermal balance. Special attention was paid to the demand level in the beginning at the end of heating season, caused by the determination of the heat sources utilizing renewable energy. For determination of the heat demand a method recommended in P-EN-02025 was adapted and further extended towards several other methods. Present work included evaluation of the extensions and the main simplification made as well as the assessment of possibilities of applying other methods, depending on the optimized case. Catalogues of input data for particular extensions were prepared. The input datesets include the following data: air exchange rates for different building types and their air tightness, 24-hours solar heat gains for considered walls and roofs, 24-hours sums of solar radiation on surfaces of selected orientation, determined for average over partial periods of a heating seasons (year). An integral part of supplements is a set of tables containing coefficients typical for the selected method to determine transient heat flow through the walls and ceiling. A climate database consisted of a specially developed average annual time courses for several meteorological stations covering territory of Poland. The method employed to determine optimal parameters included the following main methods: the gradient method for variables of continuous character after applying decomposition, and the successive comparison method for discrete variables as regard to low number of sets of this type of data. Based on this the "MULTIVAL" computer program was developed. The main calculating procedures used by the program were evaluated by comparing the results obtained from acknowledged computer programs. The sensitivity of results the change of selected parameters was tested, using the computer program developed the optimal solutions for selected cases were determined. Optimal values of U coefficient for building envelope in case of single- and multifamily houses weredetermined for defferent individual hat sources. Optimal nominal power fractions of individual elements of the bivalent and multivalent heat sources were defined. It included also determination of the solar system parameters. Moreover, optimal nominal temperatures of heating medium in installations working with the low temperature heat sources were defined. The optimal levels are characterized by a certain dependence on the cost increase coefficients, which change in time and are difficult to predict precisely. Nevertheless, the courses of optimal parameters may be value help in complex elaboration of the heat supply for dwelling house using renewable energy, especially solar energy. Presented work required many analyses. Analyses were carried out using computer programs. The following programs were used: TRNSYS, ESP-r and a substantial number of author's own programs, developed specially for the need of these analyses.

Słowa kluczowe

PL

ochrona cieplna budynków; warunki cieplne użytkowania; zapotrzebowanie energii

EN

building thermal protection; thermal conditions; energy demand

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Politechnika Śląska
• Rocznik: 2006
• Tom: z. 52
• Strony: 1--172
• Opis fizyczny: .

Twórcy

autor

Foit H.

• Katedra Ogrzewnictwa, Wentylacji i Techniki Odpylania Politechniki Śląskiej ul. Konarskiego 20 44-100 Gliwice tel.: [phone]

Bibliografia

• Ast H.: Energetische Beurteilung von Warmwasserheizanlagen durch rechnerische Betiebssimulation. Univerität Stuttgart, 1989.
• Bach H.: Trends in der Gebäudetechnik. IKZ- HAUSTECHNIK 7. 1994.
• Bach H.: Wertanalyse in der Heiztechnik. HLH 6/1994.
• Bach H.; Mit der Dämmung der Gebäude steigt die Anforderung an die Nutzenübergabe. HLH 11/1991.
• Bartnicki G., Nowak B.: Projektowanie wielkości układów przygotowania ciepłej wody użytkowej w świetle obowiązujących w Polsce przepisów prawnych. COW 3/2004.
• Besler G.: Bezprzeponowy gruntowy wymiennik ciepła i masy. Patent 128261. Politechnika Wrocławska 1980.
• Blasin K. RWE Energie. Bau- Handbuch. 11 Ausgabe.
• Boecke A. W. I inni: A Synthetic Outdoor Climate ReferenceYear for the calculation of yearly energy consumption. XV International Congress Of Refrigeration. Wenecja 1979.
• Boerstra A., Veld P., Eijdems H. : "The health, safety and comfort advantages of low temperature heating systems. A literature review". ( http://www.vtt.fi/rte/projects)
• Bolsius J.: Gebäudekühlung mittels Luft-Erdwärmeübertrager. HLH 10/2002.
• Brach-Anniens Ch. Karbach A.: Potentiale und Entwicklungsmöglichkeiten bivalenter Heizsysteme. Teil 1,2. HLH. 5,6/1996.
• Bradke H.: Theoretische und experimentalle Untersuchungen zur Wärmeversorgung von Gebäuden mit multiwalenten Heizsysemen. Fortschritt- Berichte VDI, Reihe 6, Nr 252, Düsseldorf, VDI 1991.
• Brodowicz K., Dyakowski T.: Pompy ciepła. PWN, Warszawa 1990.
• Burkhardt W.: Projektierung von Warmwasserheizungen. R. Oldenburg Verlag, München, Wien 1994.
• Bühring A.: Theoretische und experimentelle Untersuchungen zum Einsatz von Lüftungskompaktgeräten mit integrierter Kompressionswärmepumpe, Dissertation an der TU Hamburg, Erschienen im Fraunhofer IRB- Verlag, Stuttgart 2001.
• Clarke J.A.: Energy Simulation in Bulding Design. Bulding, Construction, Architecture 2000.
• Charakterystyka bezspoinowych systemów ociepleń. Materiały Budowlane 1/2004.
• Chochowski A., Czekalski D.: Słoneczne instalacje grzewcze. COIT, Warszawa 1999.
• Crommelin R. D.: Simulation des dynamischen Verhaltens eines Raumes. Gl 4/1978.
• Cube H. L., Steimle F.:Wärmepumpen. Grundlagen und Praxis. VDI- Verlag GmBH, Düsseldorf 1978.
• Cube H. L.: Handbuch der Energiespartechniken. Verlag C.F. Müller, Karlsruhe 1983.
• Czekalski D., Mirski T.: Ocena wpływu harmonogramu rozbioru ciepłej wody na przebieg pracy instalacji słonecznej. COW 7-8/2002.
• Czekalski D., Mirski T.: Eksploatacyjne aspekty dynamiki nagrzewania w instalacji słonecznej. COW 4/2002.
• Cyunel B., Banaś L.: Efektywne ekonomicznie ocieplenie przegród budowlanych. PB 1/1994.
• Domińczyk J., Pogorzelski J. A.: Termomodemizacja budynków. COIB. Warszawa 1997.
• Duffie J.A., Beckman W.A.: Solar Engineering of Thermal Processes. John Wiley & Sons. Inc., New York 1991.
• Dyzman B.: Izolacyjność termiczna przegród budowlanych jako parametr zależny od kryteriów ekonomicznych. PB 3/1994.
• ESRU 1999. ESP-r: a building and plan energy simulation envirormient. User Guide. Version 9 Series. ESRU Publication, University of Strathclyde, Glasgow.
• Fanger P. O.: Komfort cieplny. Arkady, Warszawa 1994.
• Fanger P. O., Popiołek Z., Wargocki F.: Środowisko wewnętrzne. Wpływ na zdrowie, komfort i wydajność pracy. Politechnika Śląska, Gliwice 2003.
• Fenrycli M.: Ściany wielowarstwowe- sposób na optymalne rozwiązania pionowych przegród zewnętrznych budynku. Materiały Budowlane 3/2005.
• Fic A.,Hanuszkiewicz- Drapała M.: Strumienie ciepła przejmowanego w poziomym wymienniku pompy grzejnej. Chłodnictwo, 6/2002.
• Figiel E : Wpływ obniżania parametrów czynnika grzejnego na wykorzystanie zysków ciepła w pomieszczeniach ogrzewanych. Forum Ciepłowników Polskich. Międzyzdroje, 20-22 września 1996.
• Figiel E : Obniżone parametry obliczeniowe czynnika grzejnego w instalacjach centralnego ogrzewania, Rynek Instalacyjny nr 6/2000.
• Foit H.: Wykorzystanie zdolności gruntu do akumulacji ciepła dla wstępnej obróbki powietrza wentylacyjnego. Praca doktorska. Gliwice 1985.
• Foit.H., Majerski H.: Przeponowy wymiennik gruntowy i jego zastosowanie w systemach wentylacyjnych. COW 7-8/1986.
• Foit.H., Majerski H.: Bodenmembrantauscher und ihre Anwendung in dem Ventilationssystem. Der Beitrag der Lüftungs- und Klimatechnik zum Leistungsanstieg der Volkswirtschaft, Drezno 1986.
• Foit H.: O niektórych właściwościach funkcji celu dla kompleksowej optymalizacji źródła ciepła oraz zapotrzebowania ciepła budynku mieszkalnego. Materiały VI Konferencji Naukowo - Technicznej "Fizyka budowli w teorii i praktyce". Łódź 1997.
• Foit H.: Określenie racjonalnej ochrony cieplnej i źródła ciepła dla budynku mieszkalnego - model matematyczny dla programu komputerowego MULTIWAL. Gliwice 1997. Praca nie publikowana.
• Foit H., Majerski S.: Sprzęgło hydrauliczne w ogrzewnictwie. LX Konferencja Naukowo -Techniczna "Wentylacja w budownictwie i przemyśle". Kraków, listopad 1994.
• Foit H. Metoda jednoczesnego poszukiwania najkorzystniejszej ochrony cieplnej i źródła ciepła dla budynku mieszkalnego. Materiały V Konferencji Naukowo - Technicznej "Fizyka budowli w teorii i praktyce". Łódź 1999.
• Foit H.: Bestimmung der optimalen Wärmequelle eines Wohngebäuden in Zusammenhang mit der Thermorenowierung des Gebäudes. Materiały konferencyjne "Building and Energy 2", Koszyce 1996.
• Foit H.: Określenie racjonalnej ochrony cieplnej i źródła ciepła dla budynku mieszkalnego za pomocą programu komputerowego MULTIWAL. XIII Ogólnopolska Konferencja Naukowo - Techniczna "Wentylacja i Termoenergetyka w Budownictwie Ogólnym". Zakopane- Kościelisko 1999.
• Foit H.: Wybór optymalnego źródła ciepła dla budynku mieszkalnego. Konferencja Naukowo - Techniczna "Zmiana ogrzewania węglowego na gazowe i olejowe w małych i średnich kotłowniach". Opole- Kamień Śląski, marzec 1997.
• Foit H.: Jednoczesne wyznaczanie najkorzystniejszej ochrony cieplnej i źródła ciepła dla budynku mieszkalnego. Zeszyty Naukowe Inżynieria Środowiska, 48/2004 (48/1591).
• Foit H.: Zyski ciepła od promieniowania słonecznego przez nieprzeźroczyste przegrody zewnętrzne z izolacją transparentną pokrytą tynkiem przeźroczystym. VIII Konferencja Naukowo- Techniczna' Fizyka budowli w teorii i praktyce. Łódź, 14-17 czerwca 2001.
• Foit H.: Zyski ciepła od promieniowania słonecznego przez nieprzeźroczyste przegrody budowlane. VIII Konferencja Naukowo - Techniczna "Fizyka budowli w teorii i praktyce". Łódź, 14-17 czerwca 2001.
• Foit H.: Wpływ gęstości sieci dyskretyzacji przestrzennej na stan wyznaczonych strumieni ciepła przy numerycznym określaniu metodą EXODUS nieustalonych strumieni ciepła przez pływających przez wielowarstwowe przegrody budowlane. XIII Konferencja Ciepłowników 'Perspektywy Rozwoju Ciepłownictwa. Solina 26-28. 09. 2001.
• Foit H.: Instrukcja obsługi programu komputerowego DYNINST - Gliwice 2003.
• Foit H.: Wpływ temperatury powietrza wewnętrznego na zyski ciepła od promieniowania słonecznego przez nieprzeźroczyste wielowarstwowe przegrody budowlane. IX Konferencja Naukowo - Techniczna "Fizyka budowli w teorii i praktyce". Łódź, czerwiec 2003.
• FoitH.; Instrukcja obsługi programu komputerowego MULIWAL . Gliwice 1999.
• Foit H., Ferdyn- Grygierek J.: Niskoegzergetyczne systemy grzewcze budynków. IX Konferencja Naukowo - Techniczna "Fizyka budowli w teorii i praktyce". Łódź, czerwiec 2003.
• Foit H., Lubina P.: Propozycja metody obliczania sezonowego zapotrzebowania ciepła dla potrzeb wentylacji w budynkach mieszkalnych. Materiały V Konferencji Naukowo -Technicznej "Fizyka budowli w teorii i praktyce". Łódź 1997.
• Foit H., Lubina P., Nantka M.: Wentylacja budynków mieszkalnych i ich roczne potrzeby cieplne. Materiały konferencyjne jubileuszowego IX Zjazdu Ogrzewników Polskich "Problemy ciepłownictwa, ogrzewnictwa, wentylacji i klimatyzacji". Warszawa 1996.
• Foit H., Lubina P., Majerski S.: Wyznaczanie sezonowego zapotrzebowania na ciepło dla wentylacji budynków mieszkalnych. XIII Ogólnopolska Konferencja Naukowo -Techniczna "Wentylacja i Termoenergetyka w Budownictwie Ogólnym". Zakopane-Kościelisko 1999.
• Foit H., Lubina P.: Sezonowe zapotrzebowanie ciepła do wentylacji dla budynków mieszkalnych. COW 3, 4/2000.
• Foit H., Lubina P., Kawalerowicz M.: Średnie miesięczne w sezonie grzewczym liczby wymian powietrza w przypadku wentylacji naturalnej budynków mieszkalnych. Instal 1/2002.
• Foit H., Majerski S.: Rok porównawczy parametrów klimatu zewnętrznego dla potrzeb wentylacji i klimatyzacji. COW 6-7/1982.
• Foit H, Majerski S.: Optymalizacja składu i wielkości elementów wieloźródłowego zasilania w ciepło budynków mieszkalnych. COW 8/1992.
• Foit H., Majerski S.: Biwalentne źródła ciepła dla budynków mieszkalnych. COW 11/1994.
• Foit H., Miara M.: Zaopatrzenie w ciepło pasywnych budynków mieszkalnych. INSTAL nr 2, 2004.
• Foit H., Kolasa C, Majerski S., Nantka M.: Wieloźródłowa stacja ciepła. COW 9/1992.
• Foit H.: Determing tlie heat requirements for residential buildings.Energy Supply for Modem Buildings, Gliwice, Septmber 21 -24, 2004.
• Foit H.: Określenie sposobu zasilania w ciepło budynku mieszkalnego za pomocą programu komputerowego Multiwal. Cz. I, II COW 6,7 /2002.
• Foit H.: Zasilanie budynku mieszkalnego w ciepło ze źródła ciepła zawierającego kolektory słoneczne. Materiały X Konferencji Naukowo -Technicznej "Fizyka budowli w teorii i praktyce". Łódź 2005.
• Gandemer J. i inni: Champ de pression moyenne sur les constructions usuelles. Application a la conception des installations de ventilation, Cahiters du Centre Scientifique et Technique du Bâtiment N° 187 6/1978 .
• Gdula S. J. i inni: Przewodzenie ciepła. PWN, Warszawa 1984.
• Gertis K., Wolfseher U.: Veränderung des thermischen Mikroklimas durch Bebauung. Gl 1/1977.
• Górzyński J.: Opłacalność termorenowacji cieplnej budynków przemysłowych. Gospodarka Paliwami i Energią 5/1992.
• Górzyński J.: Optymalna grubość izolacji cieplnej w istniejących przegrodach przemysłowych. Gospodarka Paliwami i Energią 6/1996.
• Górzyński J.: Ekologiczna ocena efektów termomodemizacji przegrody zewnętrznej budynku. Gospodarka Paliwami i Energią 10/1997.
• Grochal P.: Das Transparente Wärmedämmverbundsystem, Bauphisik 6/1996.
• Gryglaszewski L.: Pompy ciepła CETUS. Dolne źródła ciepła. SeCeS-Poł. Gdańsk 1995.
• Gustafsson S.I.: A computer model for optimal energy retrofits in multi-family buildings. Swedish Council for Building Research, Stockholm 1990.
• Hausladen G., Springi P.: Heizung und Lüftung im Niedrigenenrgiehaus. IRB Verlag, 2000.
• Heindl W., Koch H. A.: Die Berechnung von Sonneneinstrahlungsintensitäten fur wärmetechnische Untersuchungen im Bauwesen. Gl 11/1976.
• Hell F.: Folgen abgesenkter Auslegungstemperaturen bei Heizanlagen. HLH 5/1996.
• Hopkowicz M., Szul A.: Ocena wpływu zmian klimatu zewnętrznego oraz sposobu użytkowania pomieszczeń mieszkalnych na ich mikroklimat. The 9-th International Conference of Air Conditioning & District Heating. Wrocław 1998 .
• Horn A.: GetSolar. Version 7.4. 2004.
• Humm O.; NiedrigEnergieHäuser. ISE,Ökobuch-Magnum, Freiburg 1997.
• Jahn A.: Das Test- Referenzjahr. HLH 1997.
• Jędrzejuk H.: Optymalizacja wielokryterialna wykorzystania źródeł ciepła w urządzeniach grzewczych i przygotowania ciepłej wody użytkowej. Praca doktorska. Warszawa 1995.
• Jędrzejuk H., Marks W.; Optymalizacja kształtu i struktury budynków oraz wykorzystania źródeł ciepła. Sformułowanie zagadnienia. Materiały VI Konferencji Naukowo -Technicznej "Fizyka budowli w teorii i praktyce". Łódź 1997.
• Jędrzejuk H., Marks W., Owczarek S.: Optymalizacja ksztahu i struktury budynków oraz wykorzystania źródeł ciepła. Sposób rozwiązania i przykład. Materiały VII Konferencji Naukowo -Technicznej "Fizyka budowli w teorii i praktyce". Łódź 1999.
• Jędrzejuk H., Marks W.: Optymalizacja ewolucyjna osiedli mieszkaniowych. Sformułowanie zagadnienia i optymalizacja kształtu budynków. Materiały IX Konferencji Naukowo -Technicznej "Fizyka budowli w teorii i praktyce". Łódź 2003.
• Khartchenko N.V.: Thermische Solaranlagen. Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg, New York 1996.
• Kast W.: Zum Erscheinen der DIN 4725- Warmwasser- Fußbodenheizung. HLH /1993.
• Klein S.A. i inni: TRNSYS. Solar Energy Laboratory. University of Wisconsin- Madison. Madison. July 1994.
• Koczyk H.: Ogrzewnictwo dla praktyków. System Service. Poznań 2002.
• Kołodziejczyk W.: Sprawność energetyczna instalacji centralnego ogrzewania. Instal 7-8/2003.
• Kom G.A., Kom T.M.: Matematyka. PWN, Warszawa 1983.
• Kossecka E., Łaskot K., Prętczyński Z.: Skrócony testowy sezon grzewczy. IPPT, PAN Warszawa 1992.
• Krause T.: Ogrzewanie słoneczne. Polski Instalator 4,5/1999.
• Lewandowski W.: Proekologiczne źródła energii odnawialnej. WNT, Warszawa 2001.
• LilUch K.H.- Einheitliche Bewertung von Wärmeerzeugem. HLH 12/1995.
• Loewer H.: Mensch und Raumluft- Gedanken zum wirtschaftlichen Einsatz lüftungstechnischer Maßnahmen. KI Klima- Kälte- Heizung 5/1983.
• Lorenz W.: Die Auslegungskriterien einer Prismenscheibe fur Sonnenschutz und Energieeinsparung. Gl 3/2003.
• Lund H.: Test reference Year, weather data for Enviromental Engineering and Energy Consumption in Buildings. London, September 1975.
• Lübke P.: Belüftung von Wohneinheiten im Internationalen Vergleich. HLH 8. 1984.
• Lüdemann B., Schmitz G.: Heizung und Warmwasserbereitung im Niedrigenergiehaus. HLH 3/2003.
• Maier C.: Die wirtschaftliche Gebäudedämmkonzeption. Teil 1,2,3.BAUPHISIK. 1,3,5/1986.
• Maier C: Umweltschutz und Gebäudewärmedämmung, KI 12/1990.
• Maier C.: Gebäudewärmedämmung in Spannungsfeld zwischen Wirtschaftlichkeit und Umweltschutz. KI 4/1990.
• Marks W.: Optymalizacja wielokryterialna kształtów budynków wielorodzinnych. XLIII Konferencja Naukowa Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN i Komitetu Nauki PZITB, Poznań- Krynica 1997.
• Maszczyński E.: Optymalizacja ochrony cieplnej budynku. COW 3/1981.
• Meissner R.: Duże instalacje słoneczne. Polski Instalator 2/2000.
• Mierzwiński S.: Perspektywy użytkowania energii w aspekcie budownictwa. COW 2002.
• Mróz T., Thiel. T.: Kryteria wyboru sposobu zaopatrzenia w ciepła obiektów. Ogrzewnictwo Praktyczne 4/1995.
• Mróz T.: Kryteria wyboru sposobu zaopatrzenia w ciepło obiektów. Materiały konferencji Naukowo - Technicznej "Zamiana ogrzewania węglowego na gazowe i olejowe w małych i średnich kotłowniach". Opole 1997.
• Nawrocki W.: Wentylacja i odprowadzanie spalin. XVIII Ogólnopolska Konferencja-Warsztaty Pracy Projektanta Konstrukcji. Ustroń 2003.
• Nantka M. B.: Air infiltration and ventilation in relation to the thermal performance to dwelling houses in Poland. Building Service Engineering. Research and Technology. Volume 7, 1/1986.
• Nowak B.: Model ogólny i model wskaźników jednostkowych poboru ciepłej wody w wielorodzinnych budynkach mieszkalnych. COW 8/1997.
• Nejranowski J., Szaflik W.: Zmienność poboru ciepłej wody użytkowej w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych wyposażonych w wodomierze mieszkaniowe. COW 1/1999.
• Giesen, W. Mortensen, E. Thorshauge, J. Berg-Munch : Thermal comfort in a room heated by different methods, ASHRAE Transactions. Volume 86, nr 18.
• Olesen B.: Vereinfachte Methode zur Vorausberechnung des thermischen Raumklimas. HLH 4/1995.
• Olesen B.: Sind "Kalte" Fensterflächen heute noch ein Problem? HLH 1/2003.
• Olszewski P.: Dobór mocy na potrzeby co. i c.w.u. w budynkach jednorodzinnych. COW 7-8/2001.
• Owczarek S.: Optymalizacja kształtu budynków energooszczędnych o podstawie wieloboku. Studia z zakresu inżynierii. PAN, Warszawa 1992.
• Owczarek S.: Wieloparametrowy model wektorowy gęstości strumienia słonecznego promieniowania na dowolną płaszczyznę. Materiały V Konferencji Naukowo -Technicznej "Fizyka budowli w teorii i praktyce". Łódź 1995.
• Owczarek S.: Weryfikacja modelu gęstości promieniowania słonecznego na dowolną płaszczyznę dla potrzeb budownictwa i heliotechniki. Materiały VII Konferencji Naukowo -Technicznej "Fizyka budowli w teorii i praktyce". Łódź 1999.
• Paczkowski W.M.: Wybrane problemy dyskretnej optymalizacji ewolucyjnej. Prace Naukowe Politecłmiki Szczecińskiej Nr 544. Szczecin 1999.
• Paradigma. Dane techniczne do projektowania. 2003/2004.
• Polenske G.: Feuchteabhängige Grundlüftung von Wohnungen. HLH 2/1992.
• Polenske G.: Kontrolierte Luftemeuerung im Wohnbau. HLH 10/1992.
• Portacha J.: Koszty i opłaty ekologiczne przy wytwarzaniu ciepła w źródłach indywidualnych i scentralizowanych. COW 12/1998.
• PN-74/B-03404: Współczynniki przenikania ciepła K dla przegród budowlanych.
• PN-82/B-02020: Ochrona cieplna budynków. Wymagania i obliczenia.
• PN-91/B-02020: Ochrona cieplna budynków. Wymagania i obliczenia.
• PN-90/M-75010: Termostatyczne zawory grzejnikowe. Wymagania i badania.
• PN- 82/B-02403.Temperatury obliczeniowe wewnętrzne.
• PN-EN-02025/2001. Obliczenia sezonowego zapotrzebowania na ciepła do ogrzewania budynków mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego.
• PN-B-03406. Obliczanie zapotrzebowania na ciepło pomieszczeń o kubaturze do 600 ml
• PN-B-03430. 1083/Az3; 2000. Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej.- Wymagania.
• PN-EN-ISO 6946.Opór cieplny i współczynnik przenikania ciepła. Metoda obliczania.
• PN-EN 832/2001.Właściwości cieplne budynków. Obliczanie zapotrzebowania na energię do ogrzewania. Budynki mieszkalne.
• Pogorzelski J.A., Rudczyk- Malijewska E.: Optymalna izolacyjność cieplna przegród zewnętrznych. Materiały Budowlane 1/2004.
• Pluta Z.: Zbiorniki magazynujące ciepło w instalacjach pozyskujących energię promieniowania słonecznego. COW 10/1997.
• Pluta Z.: Słoneczne instalacje energetyczne. OWPW. Warszawa 2003.
• Postrzednik S.: Analiza porównawcza różnych sposobów pozyskiwania energii dla celów grzewczych. Gospodarka Paliwami i Energią 5/1994.
• Reichmann H.: Heizkörper-Konstruktionen fur Niedertemperatur. HLH 2/1985.
• Robakiewicz M.: Ekonomika termorenowacji budynków. Budownictwo i Gospodarka Miejska 7/94.
• Robakiewicz M.: Optymalne izolowanie termiczne zewnętrznych ścian budynków. Materiały Budowlane 3/2005.
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Dz U nr 75. Warszawa 15.06.2002.
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15. 01 2002r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy audytu energetycznego. Dz U nr 114. Warszawa 12/02.
• Rubik M.: Pompy ciepła. Warszawa 1996.
• Rubik M.: Współpraca sprężarkowych pomp ciepła z instalacjami odbiorczymi. COW 6,7/1997.
• Rudczyk- Malijewska E., Sarosiek W.: Błędy termiczne w projektach architektoniczno-budowlanych. Materiały Budowlane 1/2003.
• Rusiński H.: Koszty systemów ociepleń ścian zewnętrznych. Materiały Budowlane 1/2004
• Schmidt T., Mangold D., Müller- Steinhagen H: Central solar heating plants with seasonal storage in Germany. Solar Energy 76/2004.
• Schinke H., Mostofizadeh Ch.: Messung von Erdreichtemperaturen bei direktem Wärmeentzug durch den Verdampfer einer Wärmepumpe. HLH 3/1981.
• Schlapmarm Dieter: Konvektiver Wärmeübergang an beheizten Fussboden, VDI-Verlag GmbH, Düsseldorf 1982.
• Składzień J., Fic A., Hanuszkiewicz- Drapała M.: Thermal Analysis of the Systems: Ground Heat Exchanger- Heat Pump.
• Skorek J., Kruppa R.: Analysis of Exergy Losses in Domestic Heating Systems. Materiały międzynarodowej konferencji "Energy Conservation in Buildings and Community Systems. Kraków, listopad 2001.
• Skorek J., Kruppa R.: Analysis of Exergy Losses in Domestic Heating Systems. Materiały międzynarodowej konferencji "ECOS", Berlin 2002.
• Smolec W.: Fototermiczna konwersja energii słonecznej. PWN, Warszawa. 2000.
• Sokalski J.: Mury szczelinowe. Przegląd Budowlany 3/1993.
• Stachniewicz R.: Opłacalność wymiany okien w budynkach zasilanych ze scentralizowanych systemów ciepłowniczych. Materiały Budowlane 2/2004.
• Szargut J., Ziębik A.: Podstawy energetyki cieplnej. PWN, Warszawa. 2000.
• Szargut J.: Metody numeryczne w obliczeniach cieplnych pieców przemysłowych. Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1977.
• Szargut J., Składzień J.: Zastosowanie metody egzodus do obliczania periodycznie zmiennych pól temperatury. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Energetyka z. 50, Gliwice 1974.
• Szargut J.: Efektywność energetyczna komunalnych pomp ciepła. COW 5/1991.
• Szargut J.: Analiza termodynamiczna i ekonomiczna w energetyce przemysłowej. WNT, Warszawa 1983.
• Szczechowiak E.: Bilans cieplny okien w sezonie grzewczym. The 9-th International Conference of Air Conditioning & District Heating. Wrocław 1998 .
• Urbaneck T., Goring J.: Neue Wege bei der Absicherung große Kollektorfelder. HLH 7/2002.
• Van Paassen A. H. C, De Jong A.G.: The Syntetical Reference Outdoor Climate. Energy and Buildings, 1979.
• VDI1428. Wirtschaftlichkeit Gebäudetechnischer Anlagen. VDI Berichte 1428/1999.
• VD12067: Bereclmung der Kosten von Wärmeversorgungsanlagen.
• Viessmann. Systemy solarne. Wytyczne projektowania.
• Viessmann. Pompy ciepła. Dane techniczne.
• Voss K., Stahl W.: Goetzberger A. Das Energieautarke Solarhaus. Bauphysik 3/1993.
• Weiersmüller R.: Durchfluss und Wärmeaustauscherbemessung bei Sonnenenergieanlagen. HLH 5/1985.
• Wiśniewski G., Gołębiowski S., Gryciuk M.: Kolektory słoneczne. COIB. Warszawa 2001.
• Wiśniewski. S.: Wymiana ciepła. PWN, Warszawa, 1979.
• Wolff D., Budde J., Sproten H.: Vereinfachte Heizlastberechnung für hochwärmegedämmte Gebäude. HLH 9/1994.
• Wollerstrand J.: Wymiarowanie przepływowych podgrzewaczy ciepłej wody użytkowej. COW 2/2000.
• Zalewski W.; Pompy ciepła sprężarkowe, sorpcyjne, termoelektryczne. IPPU MASTA 2001.
• Zawadzki M.: Kolektory słoneczne, pompy ciepła na tak. Polska Ekologia, 2003.
• Ziębik A.: Systemy energetyczne. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 1991.
• Zöllner G.: Niedertemperaturheiztechnik. HLH 1/1979.
• Żarski K.: Obiegi wodne i parowe w kotłowniach. Technika instalacyjna w budownictwie. Warszawa 2000.