Rudy darniowe jako sorbenty mineralne - badania jakości i propozycje zasad dokumentowania

• Autorzy: Ratajczak T. , Fijał J. , Rzepa G. , Bajda T.

Warianty tytułu

EN

Bog ores as mineral sorbents - quality tests and a proposal of geological reporting

• Konferencja: Metodyka rozpoznawania i dokumentowania złóż kopalin oraz geologicznej obsługi kopalń / Seminarium (X; 07-09.06.2006; Korytnica, Polska)
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wykorzystanie rud darniowych, jako naturalnych sorbentów mineralnych, wymaga nowego podejścia do nich jako kopaliny. Stwarza to konieczność ustalenia parametrów jakościowych, surowcowych i geologiczno-złożowych, determinujących ich wykorzystanie w ochronie i inżynierii środowiska. Proponowane dotychczas wskaźniki jakościowe, jak zawartość Fe2O3 i SiO2, mogą być niewystarczające do zakwalifikowania rud, jako sorbentów mineralnych. Stąd, do proponowanych parametrów jakościowych należą skład fazowy, głównie w zakresie form występowania związków żelaza oraz zawartość najważniejszych składników chemicznych (Fe2O3, SiO2, MnO2, P2O5, węgiel organiczny, straty prażenia). Kryteria surowcowe powinny dotyczyć określania cech fizykochemicznych rud, jak: powierzchnia właściwa, pojemność wymiany jonów, porowatość, cechy strukturalno-teksturalne, a także wielkości sorpcji gazów, wody i jonów metali ciężkich. Stosowane dotychczas kryteria geologiczno-złożowe, opierające się na ustaleniu powierzchni nagromadzeń, ich miąższości, formy występowania oraz stosunek grubości nadkładu do miąższości rud są wystarczające do określania ich zasobów i opłacalności eksploatacji. Nowością w proponowanych zasadach dokumentacji będzie natomiast metodyka geologicznych i geofizycznych prac poszukiwawczych, wyznaczanie gęstości siatki wkopów i sond oraz sposobu opróbowania. Wyznaczanie cech jakościowych, surowcowych i geologiczno-złożowych stanie się podstawą do: obliczenia zasobów rud w nagromadzeniu; ustalenia wartości granicznych parametrów chemicznych i fizykochemicznych; przedstawienia propozycji podziału nagromadzeń i odmian rud darniowych na kategorie, klasy ze względu na wyznaczone parametry; opracowania zasad oceny przydatności rud darniowych w określonych technologiach ochrony środowiska.

EN

A new approach to bog ores is required if they are to be utilized as natural mineral sorbents. Considerning them as a mineral commodity must be preceded by establishinhg their quality, industrial properties as well as geological and economic parameters. Those investigations will provide comprehensive conclusions that can lead to a final evaluation of bog ores as a mineral raw material applicable in environment protecting and engineering. The quality parameters used so far, such as the contents of Fe2O3 should be added the mineral composition (mainly types of Fe-bearing phases) and the contents of the most important chemical components (Fe2O3, SO2, MnO2, P2O5, organic carbon, loss on ignition ). The industrial applicability criteria should include such physical and chemical features as the specific surface area, ion exchange capacity, porosity, structural and textural properties, sorption capacity to gases, water and heavy metals. The geological and economic criteria used so far, based on determining the surface extent of bog ores, their thickness, deposit outlines and the overburden/deposit thickness ratio, are sufficient to determine bog ore reserves and profitability of exploitation. Novelties proposed here with regard to preparing a geological report on the bog ore deposit include: methodology of geological and geophysical exploration, determining the density of pitting and trenching, establishing the method of sampling. The determination of parameters concerning the quality, industrial potential and geological parameters of bog ores will be the basis of: calculating reserves, accepting cut-off values of chemical and physico-chemical parameters, distinguishing categories and classes of the bog ores varieties present in the deposit, evaluation of applicability of the bog ores in specific technologies of environment protection.

Słowa kluczowe

PL

rudy darniowe; sorbenty mineralne; dokumentowanie

EN

documentation; mineral sorbents; bog ores

• Wydawca: Instytut Górnictwa Odkrywkowego "Poltegor-Instytut"
• Czasopismo: Górnictwo Odkrywkowe
• Rocznik: 2006
• Tom: R. 48, nr 1-2
• Strony: 141--145
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz.

Twórcy

autor

Ratajczak T.

autor

Fijał J.

autor

Rzepa G.

autor

Bajda T.

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków

Bibliografia

• [1] Bahranowski K., Rzepa G., Korona W., Ratajczak T., 2000 - Skład fazowy i chemiczny oraz właściwości sorpcyjne jako kryteria możliwości kompleksowego wykorzystania rud darniowych. Gór. Odkryw. 42: 198-209.
• [2] Białaczewski A., 1948 - Nasze rudy darniowe. Hutnik 15: 61-64.
• [3] Bolewski A., Manecki A., 1993 - Mineralogia szczegółowa; Wyd. PAE, Warszawa.
• [4] Czarnocki S., 1931 - Objaśnienia do mapy bogactw kopalnych Polski. Wyd. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [5] Instrukcja w sprawie zasad i sposobu ustalenia zasobów złóż kopalin stałych, 1963.
• [6] Jarzyna A., Kowalczuk J., 1975 - Badania magnetometryczne na stanowiskach archeologicznych na obszarze Mazowsza. Zesz. Nauk. AGH 524.
• [7] Krajewski R., 1935 - Sprawozdanie z inwentaryzacji złóż rud darniowych w r. 1934. Pos. Nauk. Państw. Inst. Geol. 42: 55-59.
• [8] Krajewski R., 1945 - Rudy darniowe w Polsce jako podstawa do rozwoju surówki thomasowskiej. Hutnik 12: 62-65.
• [9] Lewicka J., 1955 - Rudy darniowe w Polsce. Praca magisterska (maszynopis). Katedra Złóż Rud AGH, Kraków.
• [10] Mikołajtis J., 1956 - Klasyfikacja przemysłowa rud darniowych oraz ich geneza. Prz. Geol. 4: 517-520.
• [11] Prawo geologiczne i górnicze, 1994
• [12] Projekt prac poszukiwawczych złóż rud darniowych na terenie województwa siedleckiego i lubelskiego, 1992
• [13] Ratajczak T. (red.) 1998 - Darniowe rudy żelaza. Inwentaryzacja i weryfikacja zasobów dla celów ekologicznych. Częstochowa.
• [14] Ratajczak T., Skoczylas J., 1999 - Polskie darniowe rudy żelaza. Wyd. IPPGSMiE PAN, Kraków.
• [15] Ratajczak T. (red.), 2004 - Ocena przydatności rud darniowych jako naturalnych sorbentów związków toksycznych w niektórych technologiach ochrony środowiska. Kraków.
• [16] Rozporządzenie Ministra Środowiska, z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie kryteriów bilansowości złóż kopalin. Dz. U. 153, poz. 1774.
• [17] Wytyczne do badań geologicznych przy dokumentowaniu rud darniowych, 1992