Empiryczne prognozowanie mocy ścianowych kombajnów bębnowych

• Autorzy: Biały W.

Warianty tytułu

EN

Empirical longwall tumble heading mechines power prognosis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Uzyskanie złożonych parametrów techniczno-ekonomicznych jest warunkiem powodzenia reformy polskiego górnictwa węglowego. Jednym z tych parametrów jest wysoka koncentracja wydobycia , na którą to ma wpływ wiele czynników. Jednym z nich (bardzo istotnym) jest prawidłowe rozeznanie złoża, które jest (będzie) eksploatowane, i opisanie go za pomocą odpowiednich parametrów. Takim parametrem są właściwości mechaniczne urabianej calizny węglowej opisane za pomocą wskaźnika urabialności. W procesie urabiania pokładów węgla maszynami pracującymi na zasadzie skrawania istotną rolę odgrywa stan naprężenia w przyczołowej (urabianej) strefie pokładu determinując urabialność w tej strefie, a który jest wynikiem ciśnienia eksploatacyjnego generowanego przez skały stropowe. Zakłada się, że w czole ściany węglowej występują składowe główne stanu naprężenia Sigma3=Sigmaz, składowa pozioma Sigma2 = Sigmax oraz Sigma1 = Sigmay = 0 (taki stan nazywamy płaskim lub poprawniej dwukierunkowym) W związku z powyższym uważa się, że maszyny urabiające na zasadzie skrawania pracują w dwukierunkowym stanie naprężenia o składowych głównych Sigma 3 = Sigma Z, Sigma2 = Sigma X oraz Sigma1 = Sigma Y = 0 oraz dwukierunkowym stanie odkształcenia (Epsilon1 = Epsilon Z, Epsilon2 = Epsilon Y, Epsilon 3 = Epsilon X = 0). Proces mechanicznego urabiania węgla i towarzyszący temu ciągły rozwój wdrażanych do ruchu maszyn i systemów mechanicznego urabiania dla uzyskania wysokiej koncentracji wydobycia wymaga stosowania dokładniejszych metod określania właściwości mechanicznych urabianej calizny węglowej uwzględniających zastosowaną technikę (sposób) urabiania oraz warunki górniczo-geologiczne, w których ten proces się odbywa. Podstawa metody badań było przyjęcie modelu odwzorowującego rzeczywisty charakter pracy maszyn urabiających na zasadzie skrawania oraz zmian, jakie mogą wystąpić w wyniku celowych zmian warunków górniczo-geologicznych wpływających na kształtowanie się ciśnienia eksploatacyjnego reprezentowanego przez składową pionowa Sigma Z stanu naprężenia. Wyznaczone zostały wartości sił Psśr (opory urabiania), potrzebne do urabiania przy różnych stanach naprężenia węgla w celu wyznaczenia wartości wskaźnika urabialności. Wyznaczenie tych cech wartości pozwala na określenie zmian oporów urabiania (reprezentowanych przez wskaźnik urabialności) w funkcji składowej pionowej Sigma Z stanu naprężenia (ciśnienia eksploatacyjnego) zależnych od zmieniających się warunków górniczo-geologicznych. Z przeprowadzonych badań "in situ", jak i laboratoryjnych wynika, ze wartość wskaźnika urabialności A jest bardzo ściśle związana z kątem bocznego rozkruszenia Psi do wzoru na wskaźnik urabialności A i wyznaczono wskaźnik urabialności Apsi, w którym opory urabiania odnosi się do rzeczywistego przekroju bruzdy skrawu pomiarowego, czyli dokładniej opisujemy właściwości mechaniczne urabianego materiału węglowego. Innym charakterystycznym wskaźnikiem opisującym węgiel zalegający w pokładzie jest wytrzymałość na jednokierunkowe ściskanie Rc. Jak wynika z przeprowadzonych badań "in situ" tak w warunkach rzeczywistych, jak i na stanowisku badawczym, pomiędzy wskaźnikiem urabialności a wytrzymałością na jednokierunkowe (jednoosiowe) ściskanie Rc wyznaczona dwoma różnymi, niezależnymi metodami występuje ścisła zależność, dlatego proponuje się w klasyfikacji polskich węgli uwzględnić również wartości Rc. Przeprowadzono również analizę pracy głowicy urabiającej dla kombajnu typu KWB oraz KGS. Do osiągnięcia tego celu został opracowany specjalistyczny program, pozwalający wyznaczyć: -powierzchni wyłomu dla poszczególnych noży; -długość linii odspajania dla poszczególnych noży; -schemat urabiania; -wartość sił i momentów sił, jakie mogą wystąpić w trakcie urabiania. Uzyskane w ten sposób wartości sił i momentów sił pozwalają prześledzić zmienną pracę organu urabiającego w trakcie jego pełnego obrotu, czyli "dynamikę" procesu urabiania. Jednocześnie wyznaczone zostały rzeczywiste powierzchnie wyłomu dla poszczególnych noży, które pozwalają zobrazować chwilowe obciążenia przypadające na poszczególne noże w trakcie procesu urabiania.

EN

Polish coal mining industry reorganization will succed when assumed technical and economic parameters are met. High production concentration, which is influenced by many factors, is one of the parameters. Proper exploited coal deposit discernment and characterization with specific parameters is a very important factor. During coal layer mining with application of cutting mining machines the stress state in heading (mined) region, as a result of exploitation pressure generated by roof rocks, is an important factor determining the mineability in this area. It is assumed that main components of the stress state Sigma 3 = Sigma Z, horizontal component Sigma 2 = Sigma X and Sigma 1 = Sigma Y = 0 (this state is called plane or more exactly bi-directional) occur in the head of the longwall. Resulting from the above the cutting mining machines operate in bi-directional stress state with main components Sigma 3 = Sigma Z, Sigma 2 = Sigma X and Sigma 1 = Sigma Y = 0, and bi-directional deformation state (Epsilon 1= Epsilon Z, Epsilon 2 = Epsilon Y, Epsilon 3 = Epsilon X = 0). The stress taht occurs in the solid coal results in formation of fracturing area enabling the mining. From the mining efficacy point of view this is a positive effect with direct influence on mineability, which can be obtained by mechanical bearing diminishing in given longwall front and roof directing method. In order to obtain high production concentration, mechanical coal mining process concomitant with constant development of introduced machinery and mechanical mining systems requires application of more exact methods of mechanical properties of the mined coal determination considering the mining technique (method) applied and geological-mining conditions in the working area. In basic tests (single knife mining) we search for correlation among cutting parameters, tool, mechanical properties of the mined coal and mining resistance (forces). Based upon the tests performed it can be stated that mining direction and turn as well as the state within the cutting mining machine working area represented by vertical component Sigma Z of the exploitation pressure has a very strong influence on mineability index value and side-crumble angle Psi. The results of the performed tests, both "in situ" and laboratory, allow to conclude tah mineability index A value is strongly correlated with side-cruble angle Psi and varies in wide ranges depending on the coal material. Therefore considering this fact the side cruble angle value Psi was introduced into the mineability index A equation and mineability undex Apsi was determined where mining resistance are related to the real shape of the measuring cut groove leading to exact characterization od mechanical properties of the mined coal. Another characteristic factor describing the coal lying in the seam is resistance to uniaxial compression Rc. As a result of performed "in situ" tests both in real conditions and on the test bed there is a strong correlation between the mineability index and uni-axial (unidirectional) compression resistance Rc which was determined with two, independent methods therefore Rc values should be introduced into Polish coal classification. The analysis of mining head mode of action for KWB and KGS mining machines was also performed. In order to meet this purpose a specialist computer program has been developed which allows determining: -working areas of selected knives; -length of loosening line for selected knives; -working scheme; forces amd moments values taht might occur during mining. Forces and moments values obtained in this way allow to follow the variable mining organ's mode of action during its full turn, i.e. the mining process dybamics. Simultaneously determnied real working areas of the selected knives, loosening lines allow visualizing the instant loads of the selected knives during the mining process.

Słowa kluczowe

PL

kombajn ścianowy; urabianie węgla; górnictwo węgla kamiennego

EN

hard coal mining; coal mining; mechanical coal miner

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska
• Rocznik: 2005
• Tom: z. 262
• Strony: 1--175
• Opis fizyczny: Bibliogr. 150 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Biały W.

• Katedra Podstaw Systemów Technicznych Politechniki Śląskiej, Zabrze, Roosevelta 26, pok. 415, tel. [phone]

Bibliografia

• 1. BANAŚ M., SKRZYPIEC A., BEDNARZ R., DZIURA J.: Kombajn KSW-750E – doświadczenia eksploatacyjne w KWK „Budryk”. Kierunki mechanizacji górnictwa do 2010 roku. „KOMTECH 2002”, Szczyrk 5-7.11.2002.
• 2. BARON L. J., GŁAPMAN L. B.: Wznios instrumenta pri rjezani gornych porod. Moskwa Hedba, 1969.
• 3. BARKER J. S.: A laboratory investigation of rock cutting using large picks. International Journal Rock Mech. Mining Sci. Vol. 1/1964.
• 4. BELUGOU P., VALANTIN A., GUILON P.: Etude des pics machines d’abattage. Revue de L’Industrie Minerale. 1964.
• 5. BĘBEN A.: Technika wiertnicza w odkrywkowym górnictwie skalnym. Wydawnictwo Techniczne, Katowice 1992.
• 6. BIAŁY W.: Wpływ stanu naprężenia w strefie zabioru kombajnów ścianowych na urabialność mierzoną wskaźnikiem urabialności A. Praca doktorska, Politechnika Śląska, Gliwice 1982 (praca niepublikowana).
• 7. BIAŁY W.: Wskaźnik urabialności Aψ uwzględniający rzeczywisty kształt przekroju bruzdy skrawu pomiarowego. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej seria: Górnictwo z. 137, Gliwice 1985.
• 8. BIAŁY W.: Rozpojitelnost uhelnych sloji mĕřena ukazatelem rozpojitelnosti Aψ, kterŷ berezřetel na skutečnŷ twar prouřezu brazdy mĕřicihno řezu. II Mezinárodni Vĕdecká Konference. Sekce 23 „Strojni zařizeni dolu a mechanizace”. Ostrava 1985, Czechy.
• 9. BIAŁY W.: Możliwości optymalizacji efektywności urabiania pokładów węglowych kombajnami ścianowymi na podstawie teoretycznych badań organów urabiających. V Konferencja „Problemy urabiania i przeróbki skał”, Zeszyt 1A, Kielce 1988.
• 10. BIAŁY W.: Badania nad rozmieszczeniem noży w organie urabiającym. Praca BW-367/RG-2/93/T-17, 1993 (praca niepublikowana).
• 11. BIAŁY W.: Badania nad rozmieszczeniem noży na organie urabiającym. Konferencja „Zastosowania Mechaniki w Górnictwie”, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Gliwice 1998.
• 12. BIAŁY W.: Estimation of the value of energy consumption in the digging process based upon the measurements of cutting power of a single knife. Międzynarodowa Konferencja “DIAGO 2001” Ostrava 2001, Czechy.
• 13. BIAŁY W.: Wskaźnik urabialności Aψ węgla (skał) w funkcji składowej pionowej stanu naprężenia σz przy uwzględnieniu kierunku i zwrotu urabiania. Górnictwo Odkrywkowe nr 5/2001, Wrocław.
• 14. BIAŁY W.: Wybrane metody badania urabialności węgla. Eksploatacja i Niezawodność. PAN, Oddział w Lublinie 5(12)/2001.
• 15. BIAŁY W.: Analiza metod badania urabialności węgla. Przegląd Górniczy 4/2002.
• 16. BIAŁY W.: Wykorzystanie kąta bocznego rozkruszenia do oceny urabialności węgla. Przegląd Górniczy nr 7-8/2002.
• 17. BIAŁY W.: Urabialność węgla jako funkcja długości linii odspajania. II Międzynarodowa Konferencja „Techniki urabiania 2002”. Kraków-Krynica 2002.
• 18. BIAŁY W.: The side-crumble angle ψ of coal and the energy consumption of the mining process as a function of the vertical component σz of exploitation pressure. Archiwum Górnictwa PAN nr 3/2002.
• 19. BIAŁY W.: Opory urabiania jako funkcja długości linii odspajania (skrawania). Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 12(384)/2002.
• 20. BIAŁY W.: Modyfikacja klasyfikacji pokładów węglowych pod względem urabialności. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa nr 5(377)/2002.
• 21. BIAŁY W.: Wpływ rozmieszczenia noży na dynamikę pracy głowicy urabiającej. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 11/2002.
• 22. BIAŁY W.: WUB – wskaźnik nowej klasyfikacji uwzględniający zmienność długości linii skrawania (odspajania). IV Międzynarodowa Konferencja „Zastosowania Mechaniki w Górnictwie” Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Gliwice - Dzierżno 27-28 marca 2003.
• 23. BIAŁY W.: Wpływ właściwości mechanicznych węgla na wskaźnik urabialności. II Sympozjum Mechaniki Zniszczenia Materiałów i Konstrukcji. Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej, Augustów 4-7.06.2003.
• 24. BIAŁY W.: Urabialność pokładów węglowych – propozycja nowej klasyfikacji. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej z. 254, Gliwice 2002.
• 25. BIAŁY W.: Neue Klassifizierung der polnischen Kohle. Glückauf-Forschungshefte, 65 (2004) Nr. 1, März.
• 26. BIAŁY W.: The load of the longwall tumble heading machine’s head. Mine Planning and Equipment Selection 2004, Wrocław 2004.
• 27. BIAŁY W.: Prediction of power of longwall sheares. 36th International October Conference on Mining and Metallurgy. Bor, Serbia i Czarnogóra 2004.
• 28. BIAŁY W.: Energochłonność procesu urabiania głowicą urabiającą ścianowego kombajnu bębnowego w oparciu o wyniki badań urabialności węgla. Przegląd Górniczy 10/2004.
• 29. BIAŁY W.: Classification of Polish coal seams. 5th International Symposium on Mining Science and Technology. Xuzhou, P.R. Chiny 2004.
• 30. BILIŃSKI A.: Kryteria doboru obudowy dla ścian zawałowych. Główny Instytut Górnictwa, Katowice 1979.
• 31. BILIŃSKI A., KOSTYK T., PRUSEK S.: Zasady doboru obudowy zmechanizowanej dla wyrobisk ścianowych. Bezpieczeństwo Pracy w Górnictwie, Miesięcznik WUG 1/1997.
• 32. BIERON A. I., KAZANSKI A. S., MJEJBOW A. M., POZIN Z.: Riezanie ugla. Gosgortechnizdat IMG 1962.
• 33. BORYCZ J., KOZIEŁ A.: Wpływ koncentracji naprężeń w górotworze na wybrane parametry eksploatacji ściany węglowej. Międzynarodowa Konferencja „KOMTECH 2000” „Efektywne prowadzenie wyrobisk w trudnych warunkach górniczo geologicznych”, Szczyrk 2000.
• 34. BRUNIANY C.: Techniczne i organizacyjne uwarunkowania rekordowych wyników produkcyjnych w amerykańskich kopalniach węgla. Materiały Szkoły Eksploatacji Podziemnej’98. Szczyrk 23-27 lutego 1998.
• 35. CHODURA J.: Wyznaczanie parametrów konstrukcyjnych bębnów urabiających kombajnów ścianowych w aspekcie wychodu grubych sortymentów węgla w oparciu o badania laboratoryjne. Praca doktorska, Politechnika Śląska, Gliwice 1989 (praca niepublikowana).
• 36. CHODURA J.: Analiza parametrów konstrukcyjno-ruchowych organów urabiających ścianowych kombajnów węglowych. Przegląd Górniczy 10/1989.
• 37. CHODURA J.: Problematyka obciążenia organu urabiającego kombajnu ścianowego. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa, 7-8(258)/1991.
• 38. CHODURA J.: Podstawy doboru układu noży na organach urabiających kombajnów ścianowych. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 7/1994.
• 39. CHODURA J.: Wybrane zagadnienia z zakresu skrawalności węgli. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 12/1992.
• 40. CHODYNIECKA L., GABZDYL W., KAPUŚCIŃSKI T.: Mineralogia i petrografia dla górników. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1988.
• 41. CHADWICK J.: Longwall, or not? Mining Magazine, June 1992.
• 42. CHRZAN T.: Fizyko-techniczne podstawy i opracowanie kompleksowej oceny maszyn górniczych. Rozprawa habilitacyjna. Instytut Górnictwa, Wrocław-Moskwa 1989.
• 43. CHRZAN T.: Moduł akustyczny – względny wskaźnik energochłonności procesu niszczenia spoistości ośrodka skalnego. Górnictwo i Geologia, Wrocław 1992.
• 44. CHRZAN T.: Określenie wytrzymałości skał na ściskanie i wskaźnika skłonności do tąpań WET. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Górnictwo z. 221 1994.
• 45. CHRZAN T., FRANKIEWICZ W., KOZIEŁ A.: Ultradźwiękowa metoda wyznaczania wytrzymałości na ściskanie oraz skrawalności węgla. Maszyny Górnicze 35/1992.
• 46. CHRZAN T., FRANKIEWICZ W.: Instrukcja stosowania metody akustycznej do określania wytrzymałości na ściskanie. Politechnika Wrocławska 1988.
• 47. CZOPEK K.: Dynamiczna analiza wskaźników ekonomicznych kopalń węgla kamiennego w latach 1994-2001. Wiadomości Górnicze 7-8/2002.
• 48. CZOPEK K.: Koncentracja a koszt jednostkowy wydobycia węgla kamiennego. Kwartalnik Górnictwo, Kraków 2/1997.
• 49. ĆWIK M.: Prognozy rozwoju maszyn i urządzeń górniczych do 2010 roku. Kierunki mechanizacji górnictwa do 2010 roku. „KOMTECH 2002” Szczyrk 5-7.11.2002.
• 50. DADAS J.: Kształt narzędzia a efektywność mechanicznego urabiania skał. V Konferencja „Problemy urabiania i przeróbki skał”, Zeszyt 1A, Kielce 1988.
• 51. DEMOULIN., RAFFOUX., VIDALINC.: Celem - osiągnięcie 40.000 t/dobę. Górnictwo XXI wieku. Wysoka produktywność, systemy, technologie. GIG, Katowice 1990.
• 52. DRZĘŹLA B.: Dlaczego siedem dni w tygodniu? Trybuna Górnicza nr 32 (413) 14 sierpnia 2002.
• 53. DRZĘŹLA B.: Dlaczego kopalnie powinny pracować siedem dni w tygodniu? Trybuna Górnicza nr 25 (406) 27 czerwca 2002.
• 54. EVANS I.: Basic Mechanics of the Point-Attack Pick. Colliery Guardian 1984.
• 55. FAWCETT D. H., DUNCAN G. R.: Wydobycie z przodków ścianowych. Obecny stan wiedzy – alternatywne kierunki na przyszłość. Górnictwo XXI wieku. Wysoka produktywność, systemy, technologie. GIG, Katowice 1990.
• 56. GLIŃSKI J.: Energetyczne wskaźniki własności skał i procesów wydobywczych. WSI, Opole, Studia i Monografie, z. 26 1988.
• 57. JAROMIN Z., SKOCZYŃSKI W.: Badania dołowe i laboratoryjne skrawalności węgla. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa nr 10/1985.
• 58. JASZCZUK M., CHODURA J., SIWIEC J.: Obliczanie parametrów pracy ścianowych maszyn urabiających. Skrypt Uczelniany nr 1785 Politechniki Śląskiej, Gliwice 1993.
• 59. JASZCZUK M.: Wpływ stanu obciążenia kombajnu ścianowego dużej mocy na możliwość uzyskania wysokiej koncentracji wydobycia. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej z. 240, Gliwice 1999.
• 60. JASZCZUK M.: Długość ściany jako parametr kształtujący koszt uzyskania tony węgla. Przegląd Górniczy 5/1995.
• 61. JASZCZUK M., SIWIEC J.: Możliwość uzyskania wysokiej koncentracji produkcji przy zastosowaniu maszyn produkcji krajowej. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 8/1993.
• 62. JONAK J.: Badania stanowiskowe wpływu wybranych parametrów noży urabiających na efekty urabiania skał. Praca doktorska. Politechnika Śląska, Gliwice 1991 (praca niepublikowana).
• 63. JONAK J.: Wybrane problemy wyznaczania obciążenia urabiającego noża. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 1/1995.
• 64. JONAK J., PODGÓRSKI J.: Wybrane aspekty mechaniki skrawania skał. Materiały Sympozjum, Zagadnienia mechaniki pękania i skrawania materiałów. Kazimierz Dolny 22-24.10.1998.
• 65. JONAK J.: Wybrane aspekty optymalizacji konstrukcji i eksploatacji głowic do urabiania kamienia. I Międzynarodowa Konferencja „Techniki Urabiania 2001”, Kraków–Krynica 2001.
• 66. JONAK J., PODGÓRSKI J., ZUBRZYCKI J.: Wybrane zagadnienia mechaniki procesu skrawania materiałów. Eksploatacja i Niezawodność, PAN, Oddział w Lublinie 12/2001.
• 67. JONAK J.: Urabianie skał głowicami wielonarzędziowymi. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 2001.
• 68. JURMAN J., JUCHELKA J., HAMŘİKOVA R.: Energeticka naročnost rozpojovacich procesů. Mezinarodni konference, Sbornik přednašek a referatů, VSB-TU Ostrava 14-15.05.2003 (Czechy).
• 69. KARBOWNIK A., PAWEŁCZYK E.: Podstawowe założenia i elementy reformy górnictwa węgla kamiennego w latach 1998-2002. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa nr 5/1998.
• 70. KARBOWNIK A., PAWEŁCZYK E., MADEJSKI A.: Realizacja reformy górnictwa węgla kamiennego w latach 1998-2000. Wiadomości Górnicze 5/2001.
• 71. KARBOWNIK A., TUREK M., PASZCZA H.: Efekty realizacji reformy górnictwa węgla kamiennego w latach 1998-2001. Wiadomości Górnicze 7-8/2002.
• 72. KLICH A.: Niekonwencjonalne techniki urabiania skał. Praca zbiorowa. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1998.
• 73. KLICH A., KOTWICA K., KRAWCZYK S., PTAK J.: Zagadnienie zużycia ostrzy noży kombajnowych w zależności od temperatury i warunków skrawania skały. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 9/1994.
• 74. KLICH A., LOSIAK S., PTAK J.: Możliwości wpływania na efektywność urabiania węgla kamiennego kształtowaniem ciśnienia eksploatacyjnego. I Międzynarodowa Konferencja „Techniki Urabiania 2001” Kraków–Krynica 2001.
• 75. KORZEŃ Z.: Mechanika procesu przecinania ośrodka rozdrobnionego elementarnymi profilami liniowymi. Prace Naukowe IKiEM Politechniki Wrocławskiej, nr 38 Monografie nr 9, Wrocław 1981.
• 76. KORZEŃ Z., SOKOLSKI M.: Badania młotów hydraulicznych do aktywnego i udarowego wspomagania procesu roboczego narzędzi urabiających w górniczych strugach dynamicznych. Sterowanie i Napędy Hydrauliczne 1/1992.
• 77. KOZIEŁ A., GWIAŹDZIŃSKI S., ORCHEL S.: Problemy doboru parametrów eksploatacyjnych kombajnów ścianowych. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 11/1996.
• 78. KOZIEŁ A.: Badania nad wyznaczeniem wskaźnika energochłonności urabiania w zależności od parametrów fizycznych i mechanicznych skał. Maszyny Górnicze, CMG KOMAG, Gliwice 1994.
• 79. KOZIEŁ A.: Przewidywanie energochłonności urabiania na podstawie określenia wybranych parametrów skał. Praca doktorska, Politechnika Śląska, Gliwice 1996 (praca niepublikowana).
• 80. KRAUZE K.: Wpływ wybranych parametrów konstrukcyjnych frezującego organu ślimakowego na obciążenie ścianowego kombajnu węglowego. Monografie i Rozprawy nr 14, Wydawnictwa AGH, Kraków 1994.
• 81. KRAUZE K.: Teoria procesu roboczego frezujących organów ślimakowych w skałach średniozwięzłych. Monografie i Rozprawy nr 36, Wydawnictwa AGH, Kraków 1995.
• 82. KRAUZE K., BLASCHKE J.: Metoda oraz programowanie umożliwiające wyznaczenie obciążenia ścianowego kombajnu węglowego. Górnictwo Odkrywkowe 3/1994.
• 83. KRAUZE K.: Urabianie skał kombajnami ścianowymi. „Śląsk” sp. z o.o. Wydawnictwo Naukowe, Katowice 2000.
• 84. LATACZ J.: Bezlitosne liczby. Dziennik Zachodni nr 284 z 6 grudnia 2002.
• 85. LEBURN M.: Etude theoretique et experimentale de l’abattage mecanique. Application a la conception de machines d’abattage et crusement. Diss. L’Ecole Nationale Superieure des Mines de Paris 1978.
• 86. LISOWSKI A.: Koncentracja produkcji – trwała szansa obniżenia kosztów w górnictwie. Materiały Szkoły Eksploatacji Podziemnej’ 98. Szczyrk, 23-27 lutego 1998.
• 87. LOSIAK S.: Ustalenie wpływu kąta wierzchołkowego i bocznej krawędzi tnącej noży wrębowych na opory urabiania węgli. Rozprawa doktorska. AGH, Kraków 1966.
• 88. LUDLOW J., JANKOWSKI R. A.: Use lower shearer drum speeds to achieve deeper coal cutting. Mining Engineering, March 1984.
• 89. MAGDA R.: Wytyczne racjonalnego projektowania pól ścianowych. Szkoła Eksploatacji Podziemnej’94, Jastrzębie 1994.
• 90. MAGDA R., FRANIK T.: Koncentracja wydobycia a koszty utrzymania wyrobisk korytarzowych. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 5/1998.
• 91. MAHYERA A., LORENTZ J.: Polish hard coal. How can the mines improve their competitive position? Mining Magazine, August 1997.
• 92. MAZURKIEWICZ T., MEDER A.: Polskie kompleksy ścianowe dużej wydajności. Mezinarodni konference, Sbornik přednašek a referatů, VSB-TU, Ostrava 14-15.05.2003 (Czechy).
• 93. OPOLSKI T.: Urabianie calizny węglowej narzędziami skrawającymi. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1970.
• 94. OPOLSKI T.: Elementy urabiające nowoczesnych maszyn górniczych. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1966.
• 95. OPOLSKI T.: Maszyny do urabiania i ładowania w kopalniach. Tom II. Maszyny i urządzenia ścianowe. Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Lubelskiej, Lublin 1980.
• 96. PASCHEDAG U., SCHWOLOW G.: Vergleich zweier Messverführen zur Bestimmung der Zertspanbarkeit von Kohle. Glückauf 17/18, 1991.
• 97. PENG S., CHIANG H.: Longwall Mining. 1984.
• 98. POZIN E. Z.: Soprotiwlajemost ugliej razruszeniu rjezuszczimi instrumentami. Wydawnictwo Nauka, Moskwa 1972.
• 99. PROTODIAKONOW Z. S.: Teria gornowo burienia. Gornyj Żurnał 12/19.
• 100. POMEROY C. D.: The Breakage of Coal by Wedge Action. Colliery Guardian 5388/1964.
• 101. POTTS I. L.: A study on the Ploughability of Coal, with special reterence to the Cleat. Planning Speed and the Inflnence of Water Infusion Transaction of the Institution of Minning Engineers. Vol. 117, 1957-1958.
• 102. PURZYŃSKI P., STARZYŃSKI S.: Reforma górnictwa na lata 2003-2006. Gazeta Wyborcza, nr 156.4064, 6-7 lipca 2002.
• 103. RADZIK B.: Określenie stałych sprężystości materiałów anizotropowych na podstawie pomiarów odkształceń prostopadłościennych próbek ściskanych jednokierunkowo. Praca doktorska, Politechnika Śląska, Gliwice 1982 (praca niepublikowana).
• 104. RIX F.: Untersuchungen über den Spanwiderstand von spröd-elastischen Gesteinen in Abhängigkeit von der Meiβelbreite und der Spantiefe unter besonderer Berücksichtigung des Bruchvorganges. Dissertation, TH Aachen 1971.
• 105. ROXBOROUGH F. F., RISPIN A.: The mechanical cutting characteristics of the Lower Chalk. Tunnels and Tunneling 1973.
• 106. ROXBOROUGH F. F.: Cutting rock with picks. Mining Eng. 132 1973.
• 107. ROXBOROUGH F. F.: The influence of pick shape and some operational factors on the performance of hard rock mining machines. Document de L’Universite de New South Wales.
• 108. ROXBOROUGH F. F.: Mechanical excavation. Selected papers relating to research in the field of mine mechanization. The University of South Wales 1994.
• 109. SAKALOGLU E.: Theoretische und Experimentallee Untersuchungen zum Trennwiderstand und zur Spanbildung sprödelastischer materialen bei Belastung durch Keilmeißel unter besonderer Berücksichtigung der Meißelgeometrie. Dissertation, TH Aachen 1984.
• 110. SAŁUSTOWICZ A.: Zarys mechaniki górotworu. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1968.
• 111. SIKORA W., KIDYBIŃSKI A.: Wpływ łupności węgla na opór skrawania. Przegląd Górniczy 9/1964.
• 112. SIKORA W.: Zależność siły skrawania od prędkości skrawania i innych parametrów technicznych. Mechanizacja Górnictwa 25/1965.
• 113. SIKORA W., FELS M., SOŁTYSEK K.: Urabialność pokładów węgla Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Komunikat GIG nr 692/1978.
• 114. SIKORA W., SKOCZYŃSKI W.: Wpływ wzmożonych ciśnień górotworu na urabialność węgli. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej Górnictwo z. 145, Gliwice 1988.
• 115. SIKORA W.: Ściana o wysokiej koncentracji produkcji w perspektywie roku 2000. Nowoczesne techniki i technologie w podziemnej eksploatacji złóż – systemy eksploatacji węgla o dużej koncentracji wydobycia. Szczyrk 1995.
• 116. SIKORA W.: Zapotrzebowanie mocy w przodkach ścianowych w aspekcie intensyfikacji i koncentracji produkcji. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa nr 1/1997.
• 117. SIKORA W.: Wpływ koncentracji produkcji na restrukturyzację techniczną polskiego przemysłu węglowego. Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna „Kompleksy ścianowe o dużej koncentracji wydobycia w warunkach technicznej restrukturyzacji polskiego górnictwa”. SITG-CMG”KOMAG”, Gliwice-Szczyrk 1999.
• 118. SIKORA W.: Techniczne aspekty realizacji reformy górnictwa węgla kamiennego. Materiały konferencyjne: Reforma Polskiego Górnictwa Węgla Kamiennego – Szanse i Zagrożenia, Ustroń 18-19 czerwca 1998.
• 119. SIKORA W.: Wybrane zagadnienia rozwoju koncentracji produkcji węgla. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 5/1998.
• 120. SIKORA W., CHELUSZKA P., GIZA T., SOBOTA P., MANN R., OSADNIK J.: Określenie sił i energochłonności urabiania nożami stożkowymi. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2000.
• 121. SIKORA W.: Rozwój technologii wybierania złóż węgla ścianowego systemami eksploatacji. „KOMTECH 2001”, Szczyrk 6-8.11.2001.
• 122. SIKORA W.: Prognoza wyposażenia przodków ścianowych w roku 2010. Kierunki mechanizacji górnictwa do 2010 roku. „KOMTECH 2002”, Szczyrk 5-7.11.2002.
• 123. SIKORA W., JASZCZUK M., SIWIEC J., PENAR Z.: Opracowanie metody obliczeń wzorcowych podstawowych parametrów siłowych maszyn urabiających. Zespół Rzeczoznawców SITG 1987.
• 124. SIKORA W., KIDYBIŃSKI A.: Energetyczny wskaźnik urabialności. Przegląd Górniczy 12/1964.
• 125. SOŁOD W. I., ZAJKOW W. I., PIERWOW.: Gornyje masziny i awtomatizyrowannyje komplieksy. Niedra, Moskwa 1981.
• 126. SURMA A.: Dobór maszyn i technologii urabiania węgli trudnoskrawalnych na bazie doświadczeń ruchowych KWK „Wesoła”. I Międzynarodowa Konferencja „Techniki Urabiania 2001”, Kraków–Krynica 2001.
• 127. SZYMCZYK B., PASZEK P.: Organy urabiające ścianowych kombajnów węglowych. Konstrukcja, ważniejsze prace badawcze. Maszyny Górnicze nr 2/20 1988.
• 128. SZUŚCIK W., TRONT A., BIAŁY W.: Opracowanie metodyki badań i pomiarów laboratoryjnych nad skrawalnością węgla z uwzględnieniem zakresu możliwych ciśnień występujących w różnych warunkach górniczo-geologicznych. Prace Zespołu Zastosowań Mechaniki w Górnictwie IMG. Biblioteka IMG Politechniki Śląskiej, Etap I - 1974 (praca niepublikowana).
• 129. SZUŚCIK W., TRONT A., BIAŁY W.: Opracowanie metodyki badań i pomiarów laboratoryjnych nad skrawalnością węgla z uwzględnieniem zakresu możliwych ciśnień występujących w różnych warunkach górniczo-geologicznych. Prace Zespołu Zastosowań Mechaniki w Górnictwie IMG. Biblioteka IMG Politechniki Śląskiej, Etap II - 1975 (praca niepublikowana).
• 130. SZUŚCIK W., TRONT A., BIAŁY W.: Optymalny dobór parametrów urabiania w oparciu o wyniki badań skrawalności węgla. Praca NB-221/RG-2/76 1976 (praca niepublikowana).
• 131. SZUŚCIK W., TRONT A., BIAŁY W.: Optymalny dobór parametrów urabiania w oparciu o wyniki badań skrawalności węgla. Praca NB-221/RG-2/76 1977 (praca niepublikowana).
• 132. SZUŚCIK W., TRONT A., BIAŁY W.: Optymalny dobór parametrów urabiania w oparciu o wyniki badań skrawalności węgla. Praca NB-221/RG-2/76 1978 (praca niepublikowana).
• 133. SZUŚCIK W., TRONT A., BIAŁY W.: Optymalny dobór parametrów urabiania w oparciu o wyniki badań skrawalności węgla. Praca NB-221/RG-2/76 1980 (praca niepublikowana).
• 134. ŚCIESZKA S., FILIPOWICZ K.: Materiały na narzędzia górnicze. Nowe trendy w technice badań. Monografie, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2001.
• 135. TRONT A.: Badania nad stosowaniem wskaźnika skrawalności dla potrzeb lokalizacji i prognozowania parametrów ścianowych maszyn urabiających w Zagłębiu Górnośląskim. Praca doktorska, Politechnika Śląska Gliwice 1980 (praca niepublikowana).
• 136. WRÓBEL A.: Kształtowanie się kosztów rodzajowych w centrach kosztowych w latach 1999-2001 w kopalniach Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. Wiadomości Górnicze 2/2003.
• 137. VALANTIN A.: Machine a attaque ponctuelle. Etude des pics de la marietta. Revue de L’Industrie Minerale 44, 1961.
• 138. VAŠEK J.: Vliv projevu horskych tlaku na pluhovatelnost uhelne hmoty. Zprava c. 105 1972.
• 139. VAŠEK J.: Teoretický výzkum silových dynamických projevů při rozpojování hornin řeznými nástroji. Závěrečna zpraáva VVUU, Ostrava-Radvanice 1983.
• 140. VAŠEK J., SLAVIK J., GONDEK H.: Analiza poprawy pracy organów urabiających kombajnów chodnikowych i ścianowych przy pomocy modelowania matematycznego. Zbiór referatów XVII Sympozjonu Modelowanie w Mechanice, Wisła 1988.
• 141. Program rządowy „Reforma górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 1998-2002” przyjęty przez Radę Ministrów RP w dniu 30.06.1998 r. Warszawa 1 lipca 1998 r. Wydawnictwo „Wiadomości Górnicze” sp. z o. o., Katowice 1998.
• 142. Ustawa z dnia 26 listopada 1998 „O dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych”. DzU Nr 162, poz. 1112.
• 143. Korekta programu rządowego „Reforma górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 1998-2002” przyjęta przez Radę Ministrów RP w dniu 21.12.1999 r., Warszawa 1999. Ministerstwo Gospodarki. Wydawnictwo „Wiadomości Górnicze” sp. z o. o., Katowice 2000.
• 144. Trybuna Górnicza, Tygodnik nr 51(432)/2002.
• 145. Monitorowanie reformy górnictwa węgla kamiennego. Informacja dla Komitetu Sterującego o przebiegu realizacji reformy górnictwa węgla kamiennego – sprawozdanie roczne za 1998 r., 1999 r., 2000 r., 2001 r. Państwowa Agencja Restrukturyzacji Górnictwa Węgla Kamiennego SA w Katowicach.
• 146. Efekty realizacji rządowego programu reformy górnictwa węgla kamiennego w latach 1998-2000, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2001.
• 147. Opracowanie metody określania wskaźnika skrawalności węgla dla potrzeb mechanizacji kopalń. Sprawozdanie ZKMPW 1974 (praca niepublikowana).
• 148. Metodika OCT 12.47.001-73. Kombajny oczistnyje. Wybor paramietrow i rasczot sil riezanija i podaczi na ispołnitelnych organach. Moskwa 1973.
• 149. Programovy systém SDK. VVUU, Ostrava-Radvanice 1983.
• 150. Bureau of mines – United States Department of the Interior. A Minerals Research contract report. April 1981