Odnawialność zasobów gazu ziemnego na przykładzie złoża metanu wolnego KWK "Silesia"

• Autorzy: Kędzior S. , Wątor L.

Warianty tytułu

EN

Gas deposits renewability on the example of free methane deposit KWK "Silesia"

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Złoże helonośne metanu wolnego KWK "Silesia" eksploatowane było w latach 1964-1971. W tym czasie wyeksploatowano ok. 11 mln m3 metanu. Eksploatacji zaprzestano z powodu spadku ciśnienia i wydajności oraz wyczerpania zasobów gazu. Skałą zbiornikową gazu (metanu) były porowate piaskowce warstw łaziskich zalegające w obrębie wypiętrzenia strukturalnego stropu węglonośnego karbonu górnego. Wieloletnia eksploatacja węgla kamiennego prowadzona w obrębie warstw łaziskich spowodowała drenaż górotworu. Doprowadziło to do obniżenia zwierciadła statycznego wód karbońskich o ok. 100-350 m. Desorbujący metan z pokładów, wskutek eksploatacji węgla, miał dogodne warunki akumulacji w osuszonych piaskowcach łaziskich. W tej sytuacji, w 1997 roku, powrócono do zagadnienia gospodarczego wykorzystania tego gazu, rozpoczynając próbną jego eksploatacje. Wyniki testu produkcyjnego prowadzonego w latach 1997-1999 w 8 otworach powierzchni, w trakcie którego ujęto ponad 2 mln m3 gazu, pozwoliły na obliczenie jego zasobów wydobywalnych oraz określenie warunków eksploatacji. Zasoby bilansowe wynoszą obecnie 40,8 mln Nm3 CH4, z czego wydobywalne 22,7 mln Nm3 CH4. Eksploatacja metanu wolnego prowadzona jest od 1.09.2000 roku. W złożu metanu wolnego KWK "Silesia" doszło do odnowienia zasobów, spowodowanego eksploatacją górniczą węgla. Tradycyjne złoża ropy naftowej i gazu ziemnego uznawane są za nieodnawialne. Problem ten nabiera jednak innego znaczenia w przypadku prowadzenia w pobliżu tych złóż eksploatacji górniczej węgla kamiennego z metanonośnych pokładów. Złoża "odnawialnego" metanu wolnego nie zostały jak dotąd przewidziane w zalecanych kryteriach bilansowości kopalin. Wypracowanie takich kryteriów mogło by być pomocne przy dokumentowaniu tego typu złóż zalegających w formacjach węglonośnych.

EN

The "Silesia" helium-bearing free methane resource was first exploited in 1964-1971. About 11 million m3 of methane were taken in that time. The exploitation was given up because of pressure and yield drop and the reserves exhaustion. The gas (methane) reservoir rock was the porous sandstones of Laziska beds, lying within the structural elevation of the roof of coal-bearing Upper Carboniferous system. The coal mining exploitation has been done for many years within Laziska beds. It caused a drainage of the rock mass. The result of it was about 100-350 m depression of Carboniferous groundwater level. As a result of the coal mining, desorbing methane from the coal-seams, had a convenient conditions in order to accumulate in the dried Laziska sandstones. Because of it, in 1997 the experimental exploitation of the methane was begun. In 1997-1999 the test exploitation was made in eight bore-holes. Over 2 million m3 of gas were taken and the recoverable reserves were estimated during the test. The economic reserves of the gas (methane) amount 40,8 milion Nm3, the recoverable reserves (as a part of the economic reserves) 22,7 million Nm3. The exploitation of free methane has lasted since Spetember 2000. In "Silesia" free methane resource, the reserves of gas were renewed. The oil and gas reserves are assented to be nonrenewable. This problem seems to be quite different to the resources exploited near coal mining from methane-bearing seams. There are no economic criteria (cut off grade) for the resources of "renewable" free methane. The assessment of the criteria could be helpful in identification of free gas resources occurring in the coal-bearing formations.

Słowa kluczowe

PL

KWK Silesia; gaz ziemny; metan wolny; odnawialność zasobów

• Wydawca: Instytut Górnictwa Odkrywkowego "Poltegor-Instytut"
• Czasopismo: Górnictwo Odkrywkowe
• Rocznik: 2002
• Tom: R. 44, nr 2-3
• Strony: 73--78
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kędzior S.

• Wydział Nauk o Ziemi, Sosnowiec, Uniwersytet Śląski

autor

Wątor L.

• Wydział Nauk o Ziemi, Sosnowiec, Uniwersytet Śląski

Bibliografia

• 1. Grudnik J., Wątor L., Ocena możliwości eksploatacji metanu wolnego nagromadzonego przy stropie utworów karbonu w złożu KWK "Silesia". Mat. konf. nt. Postęp naukowo-techniczny w geologii i ekologii złóż GIG, Katowice, 2000 r.
• 2. Kędzior S., Modele metanonośności złoża węgla kamiennego "Silesia". Zesz. Nauk. Polit. Śl. Górn., 246, Gliwice, 2000 r.
• 3. Krzystolik P., Kobiela Z„ Technologie i bezpieczeństwo wydobycia metanu z pokładów węgla. Mat. I konf. dotyczącej wydobycia MPW, Katowice, 1992 r.
• 4. Obuchowicz Z., Złoża ropy naftowej i gazu ziemnego w Zapadlisku Przedkarpackim. Roczn. Pol. Tow. Geol. t. 33, z. 1-3, 1963 r.
• 5. Rosenman J., Sosnowski M., Dokumentacja geologiczna złoża gazu helonośnego Goczałkowice-Dębina. Katowickie Przedsiębiorstwo Geologiczne, Katowice, 1964 r. (nie publ.)
• 6. Wątor L., Englart E., Ocena możliwości eksploatacji gazu (metanu wolnego) nagromadzonego przy stropie karbonu w złożu KWK "Silesia" za pomocą otworów z powierzchni. Metanel S.A., Warszawa, 1995 r.
• 7. Wątor L., Korol K., Dokumentacja geologiczna złoża KWK Silesia, Część IV - Warunki gazowe złoża wraz z obliczeniem zasobów , metanu sorbowanego węgla oraz metanu wolnego nagromadzonego w rejonie wyniesienia stropu karbonu "Goczałkowice-Dębina" jako kopaliny towarzyszącej". Metanel S.A., Warszawa, 1999 r.
• 8. Wątor L., Korol K., Dodatek nr 2 do Projektu zagospodarowania złoża KWK Silesia. Metanel S.A., Warszawa, 2000 r.
• 9. Zalecane kryteria bilansowości złóż kopalin. Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Warszawa, 1994 r.
• 10. Zalecane kryteria bilansowości złóż kopalin. Ministerstwo Środowiska, Warszawa, 2001 r.