Charakterystyka flory naczyniowej na terenach likwidowanych kopalń węgla kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim (GOP)

• Autorzy: Jędrzejko K. , Olszewski P.

Warianty tytułu

EN

Characteristics of vascular flora on terrains of liquidated hard coal mines in Dąbrowa Basin (GOP)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł ma charakter florystyczno-ekologiczny i zawiera wykaz 453 gatunków flory naczyniowej porastającej tereny pięciu likwidowanych kopalń węgla kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim: "Grodziec" i "Jowisz" w Wojkowicach, "Paryż" w Dąbrowie Górniczej, "Porąbka-Klimontów" w Sosnowcu oraz "Saturn" w Czeladzi (rej. ul. Węglowej). W badaniach przeprowadzonych w latach 2001-2006 uwzględniono częstość występowania poszczególnych gatunków roślin. Wykazano również ich specyficzne cechy autekologiczne dotyczące zapotrzebowania na światło, wilgotność i trofizm podłoża (Zarzycki i inni 2002). Określono przynależność poszczególnych gatunków do grup biocenologicznych (Szafer i inni 1977). Podano charakter formy życiowej roślin według C. Raunkiaera (1905) za: L. Rutkowskim (1998). Analiza wyróżnionych grup gatunków we florze naczyniowej występującej na badanych obszarach pozwoliła na wykazanie, że: najliczniejsze grupy tworzą hemikryptofity i terofity, dominują wyraźnie gatunki ruderalne i segetalne, a najliczniejszym udziałem wyróżniają się synantropijne gatunki rodzime (apofity). Liczną grupę tworzą gatunki o wysokich wymaganiach świetlnych i gatunki mezotroficzne (podłoża średnio żyzne). Dominują gatunki mezofilne i higrofilne. Analiza flory gatunków spontanicznie "wkraczających" na górnicze tereny poeksploatacyjne dostarcza wielu danych o charakterze aplikacyjnym, między innymi dotyczących doboru gatunków, które mogą być wykorzystane w rekultywacji biologicznej. Dotyczy to zarówno elementów rodzimych, jak i obcego pochodzenia.

EN

The present paper has floristical-ecological character. It contains the alphabetical index of 453 species of vascular flora overgrowing the post-mine sites of the five liquidated coal-mines in Dąbrowa Basin, i.e. "KWK Grodziec" and "KWK Jowisz" coal-mines in Wojkowice, "KWK Paryż" coal-mine in Dąbrowa Górnicza, "KWK Porąbka-Klimontów" coal-mine in Sosnowiec and "KWK Saturn" coal-mine in Czeladź. The studies conducted in the years 2001-2006 included the occurrence rate of particular species of plants. Their specific autoecological properties with reference to their requirements for light, moisture and trophy of soil were also indicated (Zarzycki and others 2002). The belonging of particular species to biocenological groups was determined (Szafer and others 1977) as well as the character of plant life forms was described by C. Raunkiaer (1905) after L. Rutkowski (1998). The analysis of the selected specific species groups in vascular flora occurring in the investigated areas allowed to indicate that: hemicryptophytes and terophytes form the largest groups, ruderal and segetal species are visibly dominant while native synanthropic species (apophytes) predominate. Plants with full light requirements and mezotrophic species (moderately rich soils) are also very numerous. Mesophilous and hygrophilous species form a clearly dominant group. The analysis of floral species spontaneously entering the post-mine sites provides a range of applicable data concerning, e.g. the selection of species which can serve for biological reclamation. It regards plants of both native and foreign origin.

Słowa kluczowe

PL

flora Zagłębia Dąbrowskiego; flora naczyniowa; likwidacja kopalń; tereny poeksploatacyjne

EN

flora in Dąbrowa Basin; vascular flora; mine liquidation; post-mine sites

• Wydawca: Główny Instytut Górnictwa
• Czasopismo: Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa
• Rocznik: 2007
• Tom: nr 1
• Strony: 29--47
• Opis fizyczny: bibliogr. 19 poz.

Twórcy

autor

Jędrzejko K.

autor

Olszewski P.

• Główny Instytut Górnictwa Plac Gwarków 1, 40-166 Katowice tel.: [phone],

Bibliografia

• 1. Ellenberg H., Weber H., Dull R., Werner W., Paulissen D. (1992): Zeigerwerte von Pflanzen in Mitteleuropa. Scripta Bot., Gottingen.
• 2. Fiek E. (1881): Flora von Schlesien. Breslau, JU. Kerns Verlag.
• 3. Jędrzejko K., Klama H., Żarnowiec J. (1997): Zarys wiedzy o roślinach leczniczych. Katowice, Śląska Akademia Medyczna.
• 4. Jędrzejko K., Olszewski P. (2006a): Analiza zróżnicowania gatunkowego i specyfik ekologicznej flory naczyniowej na terenach poeksploatacyjnych wybranych likwidowanych kopalń węgla kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim (GOP). Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko nr 3.
• 5. Jędrzejko K., Olszewski P. (2006b): Flora synantropijna terenów poeksploatacyjnych kopalni węgla kamiennego "Niwka-Modrzejów" w Sosnowcu (Zagłębie Dąbrowskie). Zeszyty Naukowe WSE w Sosnowcu z. 2.
• 6. Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. (2002): Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Guidebook Ser. No. 15, Polish Academy of Science W. Szafer Institute of Botany, Kraków.
• 7. Olszewski P. (2001): Flora synantropijna terenów poeksploatacyjnych Kopalni Węgla Kamiennego "Sosnowiec" (Zagłębie Dąbrowskie). W: Materiały z IX Konferencji nt. Zapobieganie zanieczyszczeniu środowiska, 13-14 grudnia, Szczyrk 2001. Bielsko-Biała, Zakł. Ochr. Środ. A.T.H.
• 8. Olszewski P. (2003): Flora synantropijna terenów poeksploatacyjnych Kopalni Węgla Kamiennego "Saturn" w Czeladzi (Zagłębie Dąbrowskie). Archiwum Ochrony Środowiska Vol. 29 No. 1, s. 81-98.
• 9. Raunkiaer C. (1905): Types biologiques pour la geographie botanique. Overs. Kongel. Danske Vidensk. Selsk. Forh. Medlemmers Arbeider (5), s. 347-437.
• 10. Rostański A. (2006): Spontaniczne kształtowanie się pokrywy roślinnej na zwałowiskach po górnictwie węgla kamiennego na Górnym Śląsku. Katowice, Wydaw. Uniwersytetu Śląskiego.
• 11. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dziennik Ustaw z dnia 28 lipca 2004 r.) na podstawie art. 48 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.
• 12. Rutkowski L. (1998): Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski Niżowej. Warszawa, PWN.
• 13. Sendek A. (1984): Rośliny naczyniowe Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego Warszawa, PWN.
• 14. Szafer W. (1977): Szata roślinna Polski. Warszawa, PWN.
• 15. Tokarska-Guzik B. (2006): The Establishment and Spread of Alien Plant Species (Kenophytes) In the Flora of Poland. Katowice, Wydaw. Uniwersytetu Śląskiego.
• 16. Tokarska-Guzik B., Rostański A. (1998): Flora naczyniowa miasta Czeladź. Acta Biologica Silesiana. Wydaw. Uniwersytetu Śląskiego t. 33, s. 12-58.
• 17. Uechtritz R. (1878-1885): Resultate der Durchforschung der schlesischen Phanerogamenflora im Jahre 1878-1885. jahres - Ber. D. Schkes. Gesell. F. vaterl. Cultur 56, s. 154-176, 57, s. 323-349, 60, s. 243-284, 61, s. 249-300, 62, s. 309-341, 63, s. 216-276.
• 18. Woźniak G. (2001): Flora roślin naczyniowych osadników ziemnych wód kopalnianych - nieużytków poeksploatacyjnych na Górnym Śląsku. Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katedra Geobotaniki i Ochrony Przyrody, s. 7-46.
• 19. Zarzycki K. i inni (2002): Ekologiczne liczby wskaźnikowe roślin naczyniowych Polski. Kraków, Instytut Botaniki PAN.