Pedicellarie ze środkowojurajskich iłów rudonośnych i ich znaczenie w strategii życiowej jeżowców

• Autorzy: Boczarowski A.

Warianty tytułu

EN

Pedicellariae from Middle Jurassic Ore Bearing Częstochowa Clay Formation and their significance in echinoid's life strategy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Numerous, well-preserved globiferous and ophiocephalous pedicellariae of echinoids have been found in samples from several brickyards of Central Poland: Gnaszyn and Kawodrza (Częstochowa), Blanowice (Zawiercie), Wrzosowa. This is the first study of the uppermost Bajocian and Bathonian pedicellariae from the Ore Bearing Częstochowa Clay Formation. Four new morphotypes are described. Effectiveness of the defensive echinoid strategy is discussed; the structures observed indicate the presence of poison in some but not all spines and pedicellariae of both living and fossil species. All main morphological types of pedicellariae are compared. Morphotype I of globiferous pedicellariae and morphotype III of ophiocephalous pedicellariae are similar to those from the recent family Parechinidae. Jurassic echinoid Pelanechinus has ophiocephalous pedicellariae reminding morphotype II, as described from the Polish Bathonian.

Słowa kluczowe

PL

taksonomia; anatomia; paleośrodowisko; jura; bajos; baton; centralna Polska; iły rudonośne

EN

taxonomy; anatomy; paleoenvironment; Jurassic; Bajocian; Bathonian; Central Poland; pedicellariae; ore bearing

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Volumina Jurassica
• Rocznik: 2004
• Tom: Vol. 2, no. 1
• Strony: 141--150
• Opis fizyczny: Bibliogr. 45 poz.

Twórcy

autor

Boczarowski A.

• Katedra Paleontologii i Stratygrafii, Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec,

Bibliografia

• Baker, A. N. i Rowe, F. W E. 1990. Atelostomatid Sea Urchins from Australian and New Zealand Waters (Echinoidea: Cassiduloida, Holasteroida, Spatangoida, Neolampadoida). Invertebrate Taxononomy, 4: 281-316. 
• Blake, D. B. 1968. Pedicellariae of two Silurian echinoids from Western England. Palaeontology, 11, 4: 576-579. 
• Boczarowski, A. 2001. Isolated sclerites of Devonian non-pelamatozoan echinoderms. Palaeontologia Polonica, 59: 1-219. 
• Campbell, A. C. 1973. Observations on the Activity of Echinoid Pedicellariae. I. Stem Responses and their Significance. Marine Behavior Physiology, 2: 33-61. 
• Campbell, A. C. 1974. Observations on the Activity of Echinoid Pedicellariae. II. Jaw Responses of Tridentate and Ophiocephalous Pedicellariae. Marine Behavior Physiology, 3: 17-34. 
• Campbell, A. C. 1976. Observations on the Activity of Echinoid Pedicellariae. III. Jaw Responses of Globiferous Pedicellariae and their Significance. Marine Behavior Physiology, 4: 25-39. 
• Campbell, A. C. 1983. Form and function of pedicellariae. Echinoderm Studies, 1: 139-167. 
• Cherbonnier, G. 1959. Echinides. Expedition Ocanographique Belge, dans les Eaux Ctires Africaines de l'Atlantique Sud (1948-1949). Resultats Scientifiques, Institut Royal des Sciences Naturelles de Belgique, 3, 6: 37-59. 
• Cherbonnier, G. 1968. Les pedicellaires globifres de l'oursin regulier Paracentrotus lividus (Lamarck). Bulletin du Museum National d'Histoire Naturelle, 2e serie, 39, 6: 1211-1213. 
• Fricke, H. W 1971. Fische aIs Feinde tropischer Seeigel. Marine Biology, 9: 328-338. 
• Gedl, P., Kaim, A., Boczarowski, A., Kędzierski, M., Smoleń, J., Szczepanik, P., Witkowska, M. i Ziaja, J. 2003. Rekonstrukcja paleośrodowiska sedymentacji środkowojurajskich iłów rudonośnych Gnaszyna (Częstochowa). Tomy Jurajskie, 1: 19-27. 
• Geis, H. L. 1936. Recent and Fossil Pedicellariae. Journal of Paleontology, 10,6: 427-448. 
• Gheorghian, D. H. 1976. Contributti la cunoaterea unor microfaune triasice din Muntii Apuseni (Pduera Craiului). Dri de seam ale edintelor Paleontologie, 62, 3: 25-38. 
• Gheorghian, D. H. 1978. Inventaire sommaire des dbris d'Echinodermes contenus par les calcaires Triasiques des Nappes Transylvaines (Carpates Orientales). Dri de seam ale edintelor, Paleontologie, 64, 3: 55-68. 
• Górka, H. 1997. Holothurian sclerites from the Miocene deposits of the Gliwice Area (Upper Silesia, Poland). Bulletin of the Polish Academy of Sciences, Earth Sciences, 45, 2-4: 107-118. 
• Hess, H. 1971. -Ober einige Echiniden aus Dogger und Malm des Schweizer Juras. Eclogae geologicae Helvetiae, 64, 3: 611-633. 
• Hess, H. 1972. Eine Echinodermen-Fauna aus dem mittleren Dogger des Aargauer Jura. Schweizerische Palaontologische A bhandlungen , 92: 1-87. 
• Hess, H. 1973. Neue Echinodermenfunde aus dem mittleren Dogger des Aargauer Juras. Eclogae geologicae Helvetiae, 66: 625-656. 
• Hess, H. 1975. Die fossilen Echinodermen des Schweizer Juras. Veroffentlichungen aus dem Naturhistorischen Museum Basel, 8: 1-130. 
• Jensen, M. 1982. Pedicellariae in classification of echinoids. W: Lawrence J.M. (red.), Echinoderms: Proceedings of the International Conference, Tampa Bay, 14-17 Sept. 1981, 111- 115, A. A. Balkerna, Rotterdam.  
• Jesionek-Szymańska, W 1963. Echinides irreguliers du Dogger de Pologne. Acta Palaeontologica Polonica, 8, 3: 293-414. 
• Jesionek-Szymańska, W 1980. Echinoidea. W: Malinowska, L. (red.), Budowa geologiczna Polski, 3, Atlas skamieniałości przewodnich i charakterystycznych, część 2b (Mezozoik, Jura). 249-253, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa. 
• Jones, T. R. 1887. Notes on some Silurian Ostracoda from Gothland. 1-8, Norsteadt P. A. & Sner, Stockholm. 
• Kesling, R. V. i Chilman, R. B., 1978. Ostracods of the Middle Devonian Silica Formation. Papers on Paleontology, 18, 1: 1-169; 2: 1-266. 
• Kier, P. M. 1968. The Triassic echinoids of North America. Journal of Paleontology, 42, 4: 1000-1006. 
• Laube, G. C. 1867. Die Echinodermen des braunen Jura von B alin. Mit Beruecksichtigung ihrer geognostischen Verbreitung in Frankreich, Schwaben, England und anderen Laendern. Denkschr. kaiserlichenAkademie der Wissenschaften Wien, M athematisch-N aturwissenschaftliche Klasse, 27: 1-10, Wien. 
• Lawrence, J. 1987. A Functional Biology of Echinoderms. 1-340, Croom Helm, London & Sydney. 
• Matyja, B. A. i Wierzbowski, A. 2003. Biostratygrafia amonitowa formacji częstochowskich iłów rudonośnych (najwyższy bajos - górny baton) z odsłonięć w Częstochowie. Tomy Jurajskie, 1: 3-6.
• McNamara, K. J. i Henderson, R. A. 1984. A Redescription of the Rare Echinoid Taimanawa mortenseni Henderson and Fell (Spatangoida: Brissidae). Records West ot the Western' Australian Museum, 11, 4: 403-410. 
• McNamara, K. J. i Philip, G. M. 1980. Living Australian Schizasterid echinoids. Proceedings ot the Linnean Society ot New South Wales, 104,2: 127-146. 
• Mirauta, E. i Gheorghian, D. H. 1978. Etude microfaunique des formations triasiques (Transylvaines, Bucoviniennes et Getiques) des Carpates Orientales. Dri de seam ale edintelor, Paleontologie, 64, 3: 109-162. 
• Mooi, R. 1989. Living and fossil genera of the Clypasteroida (Echinoidea: Echinodermata): ann Illustrated Key and Annotated Checklist. Smithsonian Contributions to Zoology, Smithsonian Institution, 488: 1-51. 
• Mortensen, T. 1928-1951. A monograph of the Echinoidea. I-V. Reitzel C. A., (I): 1-551, (II): 1- 647, (III. 1): 1-370, (III.2): 1-533, (III.3): 1-446, (N.1): 1-378, (N.2): 1-471, (V1): 1-432, (V.2): 1- 593, K0benhavn. 
• Mostler, H. 1967. Conodonten und Holothurien Sklerite aus den norischen Hallsttter-Kalken von Hernstein (Niederosterreich). Verhandlungen der Geologischen Bundesanstalt, 1-2: 177-188.
• Mostler, H. 1971. Mikrofaunen aus dem Unter-Karbon vom Hindukusch. Geologisch- Palontologische Mitteilungen Innsbruck, 1, 12: 1-19. 
• Nestler, H. 1966. Echiniden aus dem Unter- Maastricht der Insel Rugen. II. Pedicellarien. Geologie, 15, 3: 340-365. 
• Nestler, H. 1982. Die Fossilien der Rugener Schreibkreide. Die Neue Brehm-Bcherei, 486: 3-108. 
• Philip, G. M. 1963. Silurian echinoid pedicellariae from New South Wales. Nature, 200: 1334. 
• Pigulewski, S. W 1982. Jadowite zwierzęta bezkręgowe. 1-427. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa. 
• Radwańska, U. 1999. Lower Kimmeridgian echinoids of Poland. Acta Geologica Polonica, 49, 4: 287-364. 
• Rehbinder, B. 1913. Die mitteljurassischen eisenerzfUhrenden Tone Hings des sudwestlichen Randes des Krakau-Wieluner Zuges in Polen. Zeitschrift der Deutschen Geologischen Gesselschaft, 65: 181-349.
• Różycki, S. Z. 1953. Górny dogger i dolny malm jury krakowsko-częstochowskiej. Prace Instytutu Geologicznego, 17: 1-412, Warszawa. 
• Sieverts-Doreck, H. 1958. Echinodermen. W: Freund H. (red.), Handbuch der Mikroskopie in der Technik. Band II. Mirkoskopie der Bodenschtze. Teil 3. Mikroskopie in der Geologie sedimenterer Lagerstetten (Mikropalontologie ), Wetzlar Umschau Verlag, 239-264. 
• Smith, A. B. (red.) 2004. The Echinoid Directory. World Wide Web electronic publication. http://www.nhm.ac.uk/palaeology/echinoids [accessed 13 June 2004]. 
• Stefanini, G. 1921. Fossili terziaI'i della Cineraica. Paleontographica Italica, 27: 110