Wtórne wymywanie radu z osadów kopalnianych

• Autorzy: Chałupnik S.

Warianty tytułu

EN

Leaching of radium from mine sediments

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem badań, omówionych w artykule, było stwierdzenie, w jakim stopniu rad, zaadsorbowany z wód radowych na różnego typu odpadach górniczych, może być uwalniany do środowiska naturalnego. W ostatnim czasie zainteresowanie tą tematyką na świecie jest dość znaczne; prowadzone są badania występowania naturalnych izotopów promieniotwórczych w środowisku i w odpadach przemysłowych. Tematyka NORM i TENORM (Technologically Enhanced Naturally Occurring Radioactive Materials), od kilku lat, stanowi poważną część prac badawczych w zakresie promieniotwórczości. Na obszarze Górnego Śląska badania nad występowaniem radu w środowisku wokół kopalń są prowadzone od wielu lat W ostatnim okresie stały się jeszcze bardziej istotne ze względu na zamykanie kopalń i planowane rekultywacje terenów składowisk i osadników. Stanowią one podstawę do opracowania metod zaradczych przeciw występowaniu wtórnych skażeń środowiska na terenach pogórniczych. Opisane badania są kontynuacją badań rozpoczętych w latach 1999-2000, wykonywanych w celu określenia jaka ilość radu może pojawiać się w wodach gruntowych w sąsiedztwie zbiornika Bojszowy po jego rekultywacji. Badania te wykazały również, że skażenia mogą występować w kopalniach, w których na powierzchnię były odprowadzane wody o minimalnej promieniotwórczości (np. z kopalni „Rymer"), a mimo to osady denne z osadników charakteryzują się podwyższoną promieniotwórczością. Problem ten może dotyczyć także filtrów piaskowych z zakładów uzdatniania wód pitnych, jednak szczególną uwagę należy zwrócić na likwidowane i rekultywowane osadniki kopalniane.

EN

Saline waters occurring in underground coal mines in Poland often contain natural radioactive isotopes, mainly 226Ra from uranium series and 228Ra from thorium series. Approximately 40% of total amount of radium remains underground in a form of radioactive deposits, but 225 MBq of 226Ra and 400 MBq of 228Ra are released daily to the rivers with mine effluents through surface settling ponds. Very peculiar situation is observed in coal mines, where as a result of precipitation of radium from radium-bearing waters radioactive deposits are formed. Sometimes natural radioactivity of such materials is very high, in case of scaling from coal mines radium concentration may reach 400 000 Bq/kg - similar activity as for 3% uranium ore. Usually such deposits can be found underground, but sometimes co-precipitation of radium and barium takes place on the surface, in settling pond and in rivers. Therefore maintenance of solid and liquid waste with technologically enhanced natural radioactivity (TENORM) is a very important subject. Lately another problem appeared - due to the decrease of the production of Polish coal industry and dismantling of several coal mines, also the ground reclamation should be done in their vicinity. But in several cases deposits in the ponds contain enhanced levels of radium concentration. Therefore laboratory tests were done to investigate a possibility of the re-entry of radium into groundwater or river waters from such deposits. Results show, that in case of insoluble barium and radium sulphates co-precipitated out from waters type A, re-entry ratio is very small. Different situation can be observed in case of radium, adsorbed on bottom sediments from waters type B, because re-entry ratio is much higher. Nevertheless, this phenomenon seems to be not so important and significant for the further pollution of the adjacent areas of the settling ponds in the future.

Słowa kluczowe

PL

rad; osad kopalniany; wody gruntowe; promieniotwórczość; skażenie środowiska

EN

radium; mine sediment; groundwater; radioactivity; environmental contamination

• Wydawca: Główny Instytut Górnictwa
• Czasopismo: Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa
• Rocznik: 2005
• Tom: nr 2
• Strony: 83--93
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz.

Twórcy

autor

Chałupnik S.

• Główny Instytut Górnictwa, Zakład Akustyki Techniczej, Techniki Laserowej i Radiometrii, Plac Gwarków 1, 40-166 Katowice tel [phone],

Bibliografia

• 1. Aguado J., Bolivar J.P., San-Miguel E.G. (2002): Ra and U isotopes determination in phosphogypsum leachates by alpha particle spectrometry. Natural Radiation Environment Conference, NRE-VII, Rodos 2002.
• 2. Chałupnik S. (2002): Badania wtórnego wymywania izotopów radu z osadów dennych. Praca statutowa. Katowice, GIG.
• 3. Chałupnik S. (2002): Leaching of radium from mine deposits with enhanced radium concentration. Int. Symposium NuRaHyd-1, Luxembourg 2002.
• 4. Chałupnik S., Lebecka J. (1993): Determination of 226Ra, 228Ra and 224Ra in water and aqueous solutions. International Conference on Advances Liquid Scintillation Spectrome-try, Vienna 1992. Radiocarbon 1993.
• 5. Lebecka J., Skubacz K., Chałupnik S., Michalik B. (1993): Methods of Monitoring of Radiation Exposure Used in Polish Coal Mines. Nukleonika 38 No 4, s. 137–154.
• 6. Michalik B. i inni (1999): Contamination of settling ponds of coal mines caused by natural radionuclides. II International Symposium on Technologically Enhanced Natural Radia-tion. Rio de Janeiro, IAEA Tecdoc-1271, Vienna 2002.
• 7. Rajaretnam G., Spitz H.B. (2000): Effect of Leachability on Environmental Risk Assessment for Naturally Occurring Radioactivity Materials in Petroleum Oil Fields. Health Physics 78 (2).
• 8. Schonhofer F. (2003): Liquid Scintillation Counting for Environmental Survey. Internatio-nal Conference on Advances in Liquid Scintillation Spectrometry, Karlsruhe, Radiocarbon 2003.
• 9. Skubacz K., Lebecka J., Chalupnik S., Wysocka M. (1990): Possible changes in radiation background of the natural environment caused by coal mines activity. International Sym-posium on Nuclear Techniques in Exploration and Exploitation of Energy and Mineral Resources, IAEA-SM-308, Vienna, June 1990.
• 10. Tomza I., Lebecka J. (1981): Radium Bearing Waters in Coal Mines. Proc of Int. Conf. on Radiation Hazard in Mining. Golden, Colorado, USA.
• 11. Wysocka M., Lebecka J., Chalupnik S. (1997): Ocena oddziaływania na środowisko naturalne wód radowych w sąsiedztwie zbiornika Bojszowy. Raport dla Komitetu Badań Naukowych. Katowice, GIG.
• 12. Wytyczne kontroli skażeń promieniotwórczych środowiska naturalnego powodowanych przez kopalnie węgla kamiennego (1986): Katowice, Ministerstwo Górnictwa i Energetyki.