Wpływ restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego na zasolenie wód powierzchniowych zlewni górnej Wisły

• Autorzy: Maksymiak-Lach H. , Lach R. , Caruk M.

Warianty tytułu

EN

Impact of hard coal mining restructuring on surface water salinity in the Upper Vistula catchment area

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule omówiono wpływ restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego na jakość wód powierzchniowych w zlewni Górnej Wisły, wynikających ze zmian w odprowadzaniu słonych wód z odwadniania kopalń. Na podstawie wyników monitoringu przeanalizowano zmiany jakości wód Wisły na 40 km odcinku od ppk. poniżej zbiornika Goczałkowice - przed zrzutem wód kopalnianych - do ppk. Pustynia-Oświęcim - po zrzucie wód kopalnianych z zakładów wydobywczych w zlewni Wisły (bez ZG "Janina"). Przeanalizowano również zmiany jakości wód w dopływach Wisły: Gostyni, Potoku Goławieckim, Przemszy. Stwierdzono, że po roku 1994 nastąpiło zmniejszenie zasolenia wód w Gostyni i Przemszy na odcinku ujściowym do Wisły oraz w Wiśle w przekroju Nowy Bieruń (23,7 km) i Pustynia - Oświęcim (0,5 km). Ponadto, porównano bilanse zrzutu dołowych wód pochodzących z odwadniania kopalń zlokalizowanych w dorzeczu Górnej Wisły w latach 1994-2003 oraz przedstawiono prognozę bilansu na rok 2010. Analiza wykazała, że sumaryczny ładunek chlorków i siarczanów, wprowadzany do Górnej Wisły bezpośrednio i przez jej dopływy, ulegał stopniowo zmniejszaniu (o około 35% w latach 2000-2001 w stosunku do 1994 roku). Spadek ten był wynikiem ograniczania dopływu zasolonych wód do kopalń czynnych (były to tzw. działania "u źródła), o wodach silnie zmineralizowanych. Przewiduje się, że największy efekt ekologiczny w zlewni Górnej Wisły zostanie uzyskany po 2006 roku w wyniku zatopienia kopalni "Piast" Ruch II i przekształcenia wyrobisk tej kopalni w zbiornik retencyjno-dozujący.

EN

The article analyses the impact of hard coal mining restructuring on the quality of surface waters in the Upper Vistula catchment area, resulting from changes relating to salty waters discharge from mine draining. On the basis of monitoring results have been analysed quality changes of Vistula waters at the 40 km of the section from the measuring-control point below the Goczałkowice reservoir - before mine water discharge - to the measuring-control point Pustynia-Oświecim - after mine water discharge from mines in the Vistula catchment area (without "Janina" mine). There have been also analysed water quality changes in the tributaries of the Vistula river: Gostynia, Goławiecki stream, Przemsza. It has been ascertained that after 1994 followed water salinity reduction in the Gostynia and Przemsza rivers in the estuary section to the Vistula river as well as in the Vistula in the cross-section Nowy Bieruń (23.7 km) and Pustynia-Oświęcim (0.5 km). Furthermore, the balances of discharge of mine waters deriving from the drainage of mines located in the Upper Vistula river basin in 1994-2003 were compared and a balance forecast for 2010 was presented. The analysis has pointed out that the summary load of chlorides and sulphates, introduced directly to the Upper Vistula as well as through its tributaries, was subject to gradual reduction (by about 30% in the years 2000-2001 in relation to the year 1994). This decrease was the result of limitation of inflow of salty waters into operating mines (this was the so-called action "at the source"), with highly mineralised waters. We predict that the greatest ecological effect in the Upper Vistula catchment area will be achieved after the year 2006 in consequence of flooding in the "Piast-Part II" mine and transformation of workings of this mine into a storage reservoir.

Słowa kluczowe

PL

restrukturyzacja górnictwa; wody powierzchniowe; zasolenie wód; zlewnia górnej Wisły; woda kopalniana; ochrona hydrotechniczna

EN

coal mining restructuring; surface water; water salinity; Upper Vistula catchment area; mine waters; hydrotechnical protection

• Wydawca: Główny Instytut Górnictwa
• Czasopismo: Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa
• Rocznik: 2006
• Tom: nr 2
• Strony: 91--106
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz.

Twórcy

autor

Maksymiak-Lach H.

autor

Lach R.

autor

Caruk M.

• Główny Instytut Górnictwa, Zakład Ochrony Wód, Plac Gwarków 1, 40-166 Katowice, tel. [phone],

Bibliografia

• 1. Atlas posterunków wodowskazowych dla Państwowego Monitoringu Środowiska (1995- 1996): Warszawa - Katowice, PIOŚ 1995-1996.
• 2. Czerwińska E. (2002): Restrukturyzacja górnictwa węgla kamiennego w Polsce. Informacja nr 891 Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu RP.
• 3. Dane bilansowe kopalń węgla kamiennego w zlewni Wisły z lat 1995-2000/2003 i wyniki ankietyzacji kopalń z 2004 roku.
• 4. Jakość śródlądowych wód powierzchniowych w latach 2002-2005. Kraków, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska.
• 5. Lach R., Maksymiak-Lach H. (2004): Analiza zmian jakości wód powierzchniowych zlewni Górnej Wisły w wyniku restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego. Dokumentacja nr 14020504-344. Katowice, GIG.
• 6. Magdziorz A. i inni (2001a): Zrzuty wód kopalnianych do wód powierzchniowych dorzeczy Odry i Wisły w województwie śląskim - charakterystyka stanu i prognozy. Dokumentacja nr 42207441-344. Katowice, GIG.
• 7. Magdziorz A. i inni (2001b): Koncepcja zintegrowanego systemu retencyjno-dozującego i zintegrowanego systemu kontrolno-pomiarowego oraz systemu sterowania zrzutem zasolonych wód z kopalń „Silesia” i „Brzeszcze”. Dokumentacja nr 42321411-344. Katowice, GIG.
• 8. Magdziorz A. i inni (2002): Koncepcja ochrony hydrotechnicznej rzeki Wisły dla zasolonych wód dołowych z KWK „Piast” i KWK „Ziemowit”, z wykorzystaniem wyrobisk górniczych Ruchu II KWK „Piast”. Dokumentacja nr 42325222-344. Katowice, GIG.
• 9. Magdziorz A. i inni (2004): Koncepcja systemu retencyjno-dozującego dla wód słonych z poz. II KWK „Ziemowit”. Dokumentacja nr 58231744-344. Katowice, GIG.
• 10. Oceny jakości powierzchniowych wód płynących w punktach pomiarowo-kontrolnych województwa śląskiego za lata 1993-2005. Katowice, Śląski Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska.
• 11. Pyka J. i inni (2002): Przekształcenia organizacyjne w procesie likwidacji kopalń węgla kamiennego w latach 2000-2001. Wiadomości Górnicze nr 7-8.
• 12. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 lipca 2004 roku w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, a także w celu wykorzystania ścieków oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Dz. U. 2004 nr 168, poz. 1763.
• 13. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód. Dz. U. 2004 nr 32, poz. 284.
• 14. Strony internetowe www.mpips.gov.pl
• - Reforma górnictwa - kompendium,
• - Restrukturyzacja górnictwa węgla kamiennego w latach 2004-2006 oraz Strategia na lata 2007-2010,
• - Plan dostępu do zasobów węgla kamiennego w latach 2004-2006 oraz Plan zamknięcia kopalń w latach 2004-2007.
• - Informacja Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej o przebiegu restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego, listopad 2004.
• 15. Żurek R. (2001): Biocenozy Wisły wg stanu wiedzy do roku 2000. Kraków, Zakład Badań Ekologicznych (Opinia dla Nadwiślańskiej Spółki Węglowej S.A.).