Monitoring wód kopalnianych odprowadzanych do rzek

• Autorzy: Lach R. , Łabaj P. , Bondaruk J. , Magdziarz A.

Warianty tytułu

EN

Monitoring of mine waters drained to rivers

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Oddziaływanie górnictwa węgla kamiennego na jakość wód powierzchniowych jest postrzegane głównie jako wprowadzanie do środowiska zasolonych wód pochodzących z odwadniania kopalń, które wpływają na biocenozę rzek oraz ograniczają możliwości wykorzystania ich do celów gospodarczych. Istotne znaczenie w ocenie stanu środowiska wodnego w zlewni górnej Wisły i Odry ma monitoring zasolonych wód odprowadzanych z kopalń węgla kamiennego. Stosowane sposoby monitorowania zrzutu zasolonych wód, pochodzących z odwadniania kopalń węgla kamiennego, spełniają wymogi obecnie obowiązującego prawa. W artykule omówiono wady i zalety istniejących systemów monitoringu ilości i jakości wód dopływających do kopalń i odprowadzanych z kopalń do odbiorników powierzchniowych. Na przykładach konkretnych kopalń przeanalizowano najczęściej stosowane sposoby monitorowania zrzutu zasolonych wód do odbiorników powierzchniowych. Zaproponowano, możliwe do zastosowania, systemy monitoringu ilości i jakości zasolonych wód z odwadniania zakładów górniczych oraz sposób udostępniania wyników monitoringu. W konkluzji stwierdzono, że zasadniczą rolę w ograniczaniu zasalania Wisły i Odry oraz ich dopływów będą spełniały proponowane i realizowane systemy hydrotechniczne. Rozwiązania te wymagają opracowania systemów ciągłego monitorowania zarówno ilości, jak i jakości zrzucanych wód, a także monitoringu rzek przed i za zrzutem z kopalń. Prace nad takimi rozwiązaniami są prowadzone w kopalniach nadwiślańskich (system hydrotechniczny "Mała Wisła") i w Rybnicko-Jastrzębskim Okręgu Węglowym (Kolektor "Olza"). Uważa się, że opracowanie dla każdej kopalni z osobna i dla sektora węglowego jako całości, systemu ciągłego monitoringu jakościowo-ilościowego zrzutu zasolonych wód kopalnianych jest przedwczesne. Dotyczy to przede wszystkim ciągłego monitoringu jakościowego, w miejsce analiz fizykochemicznych, dotychczas wykonywanych w laboratoriach.

EN

An impact of coal mining on a quality of surface waters is mainly seen as draining of salt waters, coming from drainage of hard coal mines, which influences biocenosis of rivers and limits possibilities of their use for economic aims. A monitoring of salt waters drained from hard coal mines is of a significant importance for an assessment of the condition of aquatic environment in upper Vistula and Oder basins. Appropriate methods of drain monitoring of salt waters, coming from drainage of hard coal mines, fulfil demands of the law currently in force. In the paper weaknesses and advantages are discussed of existing systems for monitoring of quantity and quality of waters flowing up to mines and drained from mines to surface receivers. On examples of particular mines the most frequently used ways of monitoring of the salt waters drain to surface receivers were analysed. Possible to use systems of monitoring of salt waters quantity and quality from drainage of mining enterprises and ways of dissemination the results of monitoring were proposed. In conclusion, it was stated that essential role in reducing the salinification of Vistula and Oder rivers and their tributaries is to be fulfilled by proposed and realised hydrotechnical systems. These solutions need developing of continuous monitoring systems both in quantity and quality of drained waters, as well as monitoring rivers up and down from the point of mine waters drain. The works on such solutions are realised in mines of the Vistula basin (hydrotechnical system "Little Vistula") and in Rybnik-Jastrzębie Coal Mining Region ("Olza" Collector). It is considered that development, for every mine separately and for coal mining sector as a whole, of a system of continuous quantity-quality monitoring of mine salt waters drain is premature. First of all it concerns continuous quality monitoring in the place of laboratory physico-chemical analyses as realised hitherto.

Słowa kluczowe

PL

woda kopalniana; monitoring wód; zasolenie wód

EN

mine waters; monitoring of mine waters

• Wydawca: Główny Instytut Górnictwa
• Czasopismo: Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa
• Rocznik: 2006
• Tom: nr 1
• Strony: 97--115
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz.

Twórcy

autor

Lach R.

autor

Łabaj P.

autor

Bondaruk J.

autor

Magdziarz A.

• Główny Instytut Górnictwa, Zakład Ochrony Wód, Plac Gwarków 1, 40-166 Katowice, tel. [phone],

Bibliografia

• 1. Informacje uzyskane w Przedsiębiorstwie Gospodarki Wodnej i Rekultywacji S.A. w Jastrzębiu Zdroju (2002-2005).
• 2. Korczak K., Lach R., Magdziorz A. (1998): Koncepcja przystosowania kolektora słonych wód kopalnianych „Olza” do hydrotechnicznej ochrony Górnej Odry i jej dopływów. Przegląd Górniczy nr 5.
• 3. Lach R., Magdziorz A. (2004): Koncepcja systemu retencyjno-dozujacego dla wód dołowych słonych z poziomu II (500 m) KWK „Ziemowit”. Dokumentacja GIG, Katowice.
• 4. Lach R., Magdziorz A., Caruk M. (2001): Koncepcja zintegrowanego systemu retencyjno-dozującego i zintegrowanego systemu kontrolno-pomiarowego oraz systemu sterowania zrzutem zasolonych wód z kopalń „Silesia” i „Brzeszcze ”. Dokumentacja GIG, Katowice.
• 5. Magdziorz A., Lach R. (2001): Zmiany w jakości wód Wisły i Odry spowodowane restrukturyzacją kopalń węgla kamiennego. Przegląd Górniczy nr 2.
• 6. Magdziorz A., Lach R., Caruk M. (2005): Koncepcja hydrotechnicznej ochrony rzeki Wisły przed nadmiernym zasalaniem wodami kopalnianymi. Przegląd Górniczy nr 5, s. 23-30.
• 7. Potempa H. (1995): System monitoringu zasolonych wód dołowych odprowadzanych z kopalni „Knurów ”. Wiadomości Górnicze nr 12, s. 571-575.
• 8. Rogoż M. i inni (1987): Poradnik hydrogeologa w kopalni węgla kamiennego. Katowice, Wydaw. „Śląsk”.
• 9. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych, Dz. U. Nr 139 poz. 1169.
• 10. Sektorowa ocena stanu środowiska w górnictwie węgla kamiennego - część II: Analiza kosztów i zysków dla wytypowanych możliwych alternatywnych rozwiązań problemu zasolonych wód dołowych z Nadwiślańskiej Spółki Węglowej. Raport GIG i IETU dla Ministerstwa Gospodarki, 2000.
• 11. Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. z późn. zm., Dz. U. Nr 62, poz. 627.
• 12. Ustawa Prawo wodne z 18 lipca 2001 r. z późn. zm., Dz. U. nr 115, poz. 1229.