Powiadomienia systemowe
- Sesja wygasła!
- Sesja wygasła!
Tytuł artykułu
Autorzy
Identyfikatory
Warianty tytułu
Architectural adaptations for the holy liturgy in gothic
Języki publikacji
Abstrakty
Forma gotycka, która rozwijała się w Europie od XII wieku do początku XVI, posiada swoje uwarunkowania dla Liturgii Świętej. One same bardzo wyraźnie przywołują swój charakter formalny. Dotyczy to nade wszystko całej nawy wnętrza sakralnego w gotyku, które poprzez swoją konfigurację może być definiowane jako droga do ołtarza zbudowanego w chórze wschodnim kościoła. Sama fasada definiuje już to, co znajduje się na zakończeniu tej osi na wschodzie, za drzwiami umiejscowionymi w murze gotyckiego odgrodzenia (jube) chóru. Generalnie, tutaj fasada jest odzwierciedleniem dyspozycji wewnętrznej budynku. W szczególności dotyczy to ilości kondygnacji i ilości naw kościoła. Jest to rzeczywistość rzeźby w kamieniu i płaszczyzn okien witrażowych, objawiających się jako wielka syntetyczna kompozycja, która zachowuje jednorodność całego dzieła. Gotycki chór, zbudowany na zakończeniu nawy głównej jako miejsce zarezerwowane dla kleru, jest przeważnie oddzielony od niej i od swojego obejścia ścianą odgrodzenia. Istnieje on tutaj jako ten przejrzyście wyniesiony powyżej krypty, gdzie naturalne światło pochłania obiekty materialne, które są realne tylko w takim stopniu, w jakim uczestniczą one w mocy jego jasności. Przestrzeń ta, traktowana jako sanktuarium, wraz ze swymi oknami tworzonymi jako ożebrowanie nie znane w romanizmie, konstruuje nową przestrzeń dla Eucharystii. Ten bardzo wysoki architektonicznie obszar, będący przedłużeniem nawy, jest często otoczony obejściem wraz z kaplicami promienistymi, których układ również przypomina o obecności światła w tej przestrzeni. Chór, jako pojęcie niearchitektoniczne, znajduje swoją definicję w "chorus", który zaczerpnął swoją nazwę od chorea (taniec) albo od corona (korona). Oznacza to, że niegdyś kler stojąc w układzie o formie korony otaczał ołtarze i śpiewał w taki sposób w jednym tonie psalmy. Jest to realizowane w średniowieczu, ze szczególnie dobrym wyrazem, przez dwa chóry śpiewaków wspólnoty kleru posadowione w stellach, które oznaczają aniołów i duchy sprawiedliwych. To co jest charakterystyczne w gotyku, to klerykalizacja stopniowa kultu. Teraz wspólnota chóru jest prezentowana tylko przez osobę biskupa i kleryków (duchownych). Ale tutaj centrum duchowe prawdziwie ukrywa swoją tajemnicę i dyspozycja tego miejsca dla Hierarchii jest oddzielona od części nawowej i od tego, co w niej jest przynależne dla laikatu. Jest to kształtowane wizualnie murem (jube), z usytuowaną nad nim platformą która zajmuje miejsce centralne w pierwszej części celebrowania Mszy Św. jako ta, z której głosi się homilię. Dlatego też stół ofiarny nie jest widzialny dla wiernych. Tutaj ich wspólnota otacza jakby tę granicę, która okrąża i ustala w bezpieczeństwie centrum eucharystyczne, gdzie prawdziwie jest to co niewidzialne i pozostaje takie samo dla laikatu. W architekturze gotyckiej konstrukcja jest tworzona tak, aby wnętrze było dobrze oświetlone w każdej jego części. Tak więc według gotyckiej miary duchowej ołtarz główny mógłby być zbudowany na jakimkolwiek miejscu w nawie. W istocie jest to czas, kiedy nawa bazyliki jest zawsze konstruowana jako rozpostarta z zachodu na wschód i umiejscowienie stołu ofiarnego na zakończeniu wschodnim nawy jest miejscem uprzywilejowanym architektonicznie dla niego. Tutaj światło definiuje obecność każdego przedmiotu, podczas gdy mur ambony (jube) ukrywa je. Jednocześnie, okna budowane jako ażurowe z lekkich ciosów kamiennych, w rytmie sklepień, neutralizują znaczenie historyczne muru zewnętrznego i formują mury jako przegrody świetlne, umocnione przez łuki przyporowe. Tak więc, kiedy ściana otaczająca wspólnotę staje się przeźroczysta, to ta druga ambony wraz z murem odgrodzenia, otaczająca kler, powiększa jakby świadomie widzialnie swoją objętość. A co za tym idzie, wierni tutaj są dopuszczani wizualnie tylko do Liturgii Słowa, która poprzez dźwięk słyszany przybliża ich do stołu ofiarnego. Według konkluzji historycznej żaden z ołtarzy w tym czasie, wyjąwszy być może jeden albo dwa, nie mogły być w żadnym wypadku zastosowane do celebrowania "versus populum". Jest ono stosowane dopiero w XX w. i to po II Soborze Watykańskim (11 październik 1962 - 8 grudzień 1965), kiedy ksiądz musi wszelako obejść stół ofiarny i musi celebrować Mszę Świętą jako odwrócony twarzą do wiernych. Sakralna przestrzeń gotycka nie definiuje , tak jak jest to obecnie, korelacji między przestrzenią człowieka, który modli się do Boga, a strefą ołtarzową. Każde z tych miejsc istnieje tutaj raczej jako to, które egzystuje dla siebie samego. Podobnie uwzględniając aspekt wizualny, liturgia gotycka nie definiuje miejsca dla szafki zawierającej hostie. W tym okresie czasowym nie istnieje jeszcze tabernakulum, którego wygląd jest znany dzisiaj. Intuicja związku pomiędzy jednym ołtarzem i jednym tabernakulum w obecności wspólnoty nie była znana w okresie gotyckim, gdzie Święta Rezerwa była przechowywana w zakrystii albo za murem ambony (jube) rozdzielającym i hierarchizującym wiernych. W tej przestrzeni sakralnej droga, która łączy przeważnie wyposażony w retabulum stół ofiarny z domkiem Świętych Postaci, nie była eksponowana wizualnie i akcentowana architektonicznie. Tutaj światło i jego symbolika są elementami wystarczającymi, aby przypominać o jej obecności.
The paper presents the sphere of synthesis of architecture and liturgy in the Gothic form that was developing in Europe from the 12th century to the beginning of the 16th century. This can be first of all perceived in the whole nave of the sacral interior in gothic, which thanks to its configuration can be defined as a way to the altar built in the east choir of the church. The Middle Ages build the House of the Lord as two churches. One of them, the inner one, is incorporated in the other one as an area of the choir for the clergy. The gothic choir erected at the end of the main nave as a place reserved for the clergy is most often walled off from that nave and from the passage that surrounds the altar. This space presumed to be a sanctuary together with its windows forming the ribbing which was unknown during the Romanism, constructs a new space for Eucharist. This architecturally very high area, that constitutes the extension of the nave often surrounded by the passage with chapels, the radial layout of which also reminds of the existence of light in this space. In fact at that time the nave of the basilica in its construction always spread from the west to the east and the east end of the nave constitutes the architecturally privileged place for the Communion table.
Rocznik
Tom
Strony
129--141
Opis fizyczny
Bibliogr. 14 poz.
Twórcy
autor
- Katedra Projektowania Architektonicznego Politechniki Śląskiej, 44-100 Gliwice, ul. Akademicka 7, tel. (0-32) 237-25-72
Bibliografia
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-article-BSL2-0007-0007
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.