Zagrożenie radonowe w wybranych podziemnych trasach turystycznych Sudetów

• Autorzy: Fijałkowska-Lichwa L.

Warianty tytułu

EN

The threat of radon exposure in selected underground tourist routes in Sudetenland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule dokonano oceny ryzyka narażenia na zwiększone promieniowanie jonizujące pochodzące od radonu i produktów jego rozpadu dla osób z ogółu ludności oraz pracowników zatrudnionych w warunkach narażenia zawodowego pod powierzchnią ziemi. Kontrolę przeprowadzono w trzech podziemnych czynnych trasach turystycznych: Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie, Starej Kopalni Uranu w Kletnie oraz Kopalni Złota w Złotym Stoku, które zgodnie z przepisami obowiązującej ustawy „Prawo atomowe” mogą być traktowane jak podziemne zakłady pracy, inne niż kopalnie [14, rozdz. 3, art. 23, ust. 3, pkt 1].Miarą narażenia na promieniowanie jonizujące jest dawka efektywna. Oszacowano dawki efektywne, jakie otrzymali w latach 2009, 2010 oraz na przełomie 2010 i 2011 roku pracownicy i zwiedzający podziemne trasy turystyczne. Na podstawie uzyskanych rezultatów stwierdzono, że ryzyko narażenia pracowników w związku z występującym zwiększonym promieniowaniem istnieje w każdym z badanych obiektów. Natomiast w dwóch z nich znacznie przekracza dopuszczalny roczny limit narażenia wynoszący zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa 20 mSv [11]. Dla zwiedzających pobyt w podziemnych obiektach turystycznych jest bezpieczny.

EN

This paper evaluates the risk of exposure to an increased ionising radiation originating from radon and its decay products for ordinary Citizens and occupationally exposed employees who work underground. The audit was conducted on three active underground tourist routes: Bear Cave in Kletno, Old Mine of Uranium in Kletno and Gold Mine in Złoty Stok which, in accordance with the provisions of the binding Act "Atomic Law", can be regarded as underground workplaces other than mines ([14], chapter 3, article 23, paragraph 3, item 1). The measure of exposure to ionising radiation is an effective dose. We estimated the effective doses reeeived by the employees and tourists visiting the underground tourist routes in the years 2009, 2010 and at the end of2010 and the beginning of 2011. Based on the obtained results, we concluded that each of the tested sites posed the exposure risk for the employees due to the increased radiation. In two of them, it significantly exceeds the permissible annual exposure limit, which amounts to 20 mSv in accordance with the binding regulations [11]. For visitors, staying in the underground tourist facilities is safe.

Słowa kluczowe

PL

radon; promieniowanie jonizujące; turystyka górnicza

EN

radon; ionising radiation; mining tourism

• Wydawca: Wyższy Urząd Górniczy
• Czasopismo: Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 8
• Strony: 24--30
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz.

Twórcy

autor

Fijałkowska-Lichwa L.

• Politechnika Wrocławska,

Bibliografia

• [1] Fijałkowska-Lichwa L., Przylibski Τ. Α.: Short-term 222Rn activity concentration changes in underground spaces with limited air exchange with the atmosphere. Natural Hazards and Earth System Sciences, vol. 11, 2011, ρ. 1179-1188.
• [2] Gillmore G.K., Phillips P., Denman Α., Sperrin Μ., Pearce G.: Radon levels in abandoned metalliferous mines. Ecotoxicology and Environmental Safety, vol. 49, Devon, Southwest England 2001, ρ. 281-292.
• [3] International Agency for Research on Cancer (IARC): Monograph on the evaluation of carcinogenic risks to humans: Man-made fibres and radon, vol. 43, IARC, Lyon 1988.
• [4] Käväsi N., Somlai J., Szeiler G., Szabó Β., Schafer I., Kovacs T.: Estimation of effective doses to cavers based on radon measurements carried out in seven caves of the Bakony Mountains in Hungary. Radiation Measurements, vol. 45 (9), 2010, p. 1068-1071.
• [5] Olszewski J.: Ekspozycja na radon w podziemnych trasach turystycznych, [w:] Radon w środowisku życia, pracy i nauki mieszkańców Dolnego Śląska. Wyd. Polski Klub Ekologiczny, Okręg Dolnośląski, Wrocław 2006, s. 55-61.
• [6] Przylibski Τ. Α., Żak S.: Określenie poziomu stężenia aktywności 222Rn i jego zmienności oraz podstawowych parametrów mikroklimatu zespołu sztolni „Leopold" i „Rungenschen" w Krobicy. Raport PWr nr I-11/2010/S-032 2010 (niepublikowany), 2010, s. 1-28.
• [7] Przylibski Τ. Α.: Radon i promieniowanie jonizujące w obiektach podziemnych w czasie prac eksploracyjnych, dokumentacyjnych i udostępniających, [w:] Zagożdżon P., Madziarz M. (red): Dzieje górnictwa - element europejskiego dziedzictwa kultury, t. 3. Wyd. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2010, s. 369-379.
• [8] Przylibski Τ. Α.: Radon. Składnik swoisty wód leczniczych Sudetów. Wyd. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2005.
• [9] Przylibski Τ. Α.: Radon and its daughter products behavior in the air of an underground tourist route in the former arsenic and gold mine in Złoty Stok (Sudety Mountains, SW Poland). Journal of Environmental Radioactivity, vol. 57, 2001, ρ. 87-103.
• [10] Przylibski Τ. Α.: Wybrane uwarunkowania występowania radonu-222 w Sudetach. Wydział Górniczy. Praca doktorska (niepublikowane). Politechnika Wrocławska 1997.
• [11] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego (Dz. U. Nr 20, ροz. 168).
• [12] Skubacz K.: Produkty rozpadu radonu, [w:] Radon w środowisku życia, pracy i nauki mieszkańców Dolnego Śląska. Wyd. Polski Klub Ekologiczny, Okręg Dolnośląski, Wrocław 2006, s. 13-17.
• [13] United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomie Radiation (UNSCEAR): Sources and effects of ionizing radiation. Report to the General Assembly, with Scientific Annexes, New York 2000.
• [14] Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. - Prawo atomowe (Dz. U. z 2012 r. ροz. 264).