Studium uwarunkowań emisji gazów ze zlikwidowanych kopalń SW części GZW (część I)

Grzybek, I.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Studium uwarunkowań emisji gazów ze zlikwidowanych kopalń SW części GZW (część I)

Autorzy

Grzybek I.

Identyfikatory

Warianty tytułu

The study of conditions of gases emission from abandoned mines of the SW part of the USCB (Poland) - Part I

Języki publikacji

Abstrakty

Jednym z problemów, wynikających z likwidacji kopalń węgla kamiennego, jest emisja gazów kopalnianych do obiektów infrastruktury powierzchniowej i atmosfery. W pracy podjęto próbę udokumentowania czynników ją wywołujących i wyjaśnienia ich względnego znaczenia, na podstawie wyników analiz, badań i obserwacji, prowadzonych dla potrzeb kopalń SW części GZW. Odmiennie, niż wynika to z literatury przedmiotu, zróżnicowanie rodzaju i koncentracji gazów, obserwowane na powierzchni, sugeruje, że emisja ma miejsce ponad wszystkimi kopalniami, przy czym skład emitowanych gazów oraz skala ich emisji zależą głównie od warunków geologiczno-gazowych górotworu.

Emission of mine gases to surface infrastructure and the atmosphere is one of the problems resulting from coal mines closure. In the paper, an attempt has been made to document agents causing the emission and to elear up their comparative significance - basing on the data from mines of the SW part of Upper Silesian Coal Basin (USCB - Fig. 1). The literature proves that the emission does not manifest in each of the abandoned mines, in spite of the fact that it is controlled by the same agents. Nevertheless, differentiation of the types of gases and their concentration, observed at the surface, suggests the emission appears after all from each abandoned mine, however the possibilities of its detection, conditioned by the type and concentration of gases, depend mostly on geological-gassy conditions within deposits of the abandoned mines.

Słowa kluczowe

gazy kopalniane emisja gazów kopalnia węgla kamiennego Górnośląskie Zagłębie Węglowe

mine gases gas emission coal mine Upper Silesian Coal Basin

Wydawca

Wyższy Urząd Górniczy

Czasopismo

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

Rocznik

2012

Tom

nr 1

Strony

23--27

Opis fizyczny

Bibliogr. 43 poz.

Twórcy

autor

Grzybek I.

Wyższy Urząd Górniczy, miesiecznik@wug.gov.pl

Bibliografia

1. Backhaus C, Mroz A., Willenbrink B.: Gaz kopalniany w zlikwidowanych kopalniach węgla kamiennego. Materiały konferencji: Doświadczenia z likwidacji zakładów górniczych. Wyd. SITG, Mysłowice, s. 155-158 2001.
2. Backhaus C, Mroz A., Willenbrink B.: Coal mine gas from abandoned mines. Polish Geological Institute Special Papers Nr 7, s. 33-40 2002.
3. Beránek C, Strakoš T.: Ochrana obyvatelstva před učinky starỳch důlnich dĕl s vỳstupy důlnich plynů na povrch. Uhli-rudy-geologicky pruzkům Nr 12, s. 15-18 2001.
4. BRE: Construction of new buildings on gas-contaminated land. Wyd. U.K. Building Research Establishment, Garston-Watford, niedatowane.
5. Bukowski P., Augustyniak I.: Analiza zjawisk związanych z zaprzestaniem odwadniania wyrobisk górniczych na przykładzie byłej kopalni „Maria". Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie Nr 1, s. 13-21 2005.
6. Bukowski P., Grzybek I.: Coal mine flooding as a cause of methane hazard. The case study of Morcinek mine, Upper Silesian Coal Basin, Poland. Proceedings of the 9th International Mine Water Association Congress: Mine Water 2005 - Mine Closure. Oviedo, s. 627-633 2005.
7. Carden S.G., Goodwin P.J., Smith AJ., Thompson P.G.: A problem of surface methane emission. Municipal En-gineer Nr 4, s. 133-142 1983.
8. Creedy D.P.: Gas in abandoned mines: a hazard and a resource? Proceedings of International Conference on Coal-Bed Methane - Technologies of Recovery and Utilisation. Wyd. GIG, Ustroń, s. 507-524 1998.
9. Dzieniewicz M., Korus A., Kotarba M., Sechman H., Fiszer 1: Zastosowanie powierzchniowych badań geochemicznych do oceny zagrożenia gazowego na obszarach zlikwidowanych kopalń Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie Nr 6, s. 38-40 2006.
10. Frolik A., Zawisza L, Fiszer J. (red.): Prognoza skutków wpływu elementów środowiska geologicznego na środowisko naturalne w związku z likwidacją kopalń węgla kamiennego. Podsumowanie pracy GIG nr 33100023-121. Katowice 2005 (niepublikowane).
11. Gardner A.: Radon emissions from abandoned mines. The Safety & Health Practitioner Nr 11, s. 10-14 1995.
12. Grzybek I.: Zagrożenia w procesie likwidacji kopalń węgla kamiennego. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie Nr 11, s. 22-27 2005.
13. Grzybek I.: Zróżnicowanie składu gazów w zrobach zlikwidowanych kopalń węgla. Górnictwo i Geologia Nr 1, s. 69-84 2006.
14. Grzybek I.: Inwentaryzacja zagrożeń gazowych w zlikwidowanych szybach południowo-zachodniej części GZW. Prace Naukowe GIG Nr III, Katowice 2007, s. 235-242.
15. Grzybek I., Kędzior S.: Zróżnicowanie warunków gazowych Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, a możliwość migracji metanu ze zlikwidowanych kopalń węgla kamiennego. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Górnictwo z. 268, s. 55-66 2005.
16. Hendrick D.J., Sizer K.E.: "Breathing" coal mines and surface asphyxiation from stythe (black damp). British Mining Journal Nr 305, s. 509-510 1992.
17. Kirchner M.: Technical and legal aspects of mining plant closures from the view of the North-Rhine Westphalian Mining Authority. Proceedings of 10th Anniversary Conference of the Representatives of Mining Authorities and Administrations of European Countries: Mine Closure. Legal and Practical Aspects. Wyd. WUG, Wrocław 2004.
18. Kobiela Z.: Wyznaczanie stref zagrożenia gazowego na obszarach likwidowanych kopalń w oparciu o analizę warunków geologiczno-górniczych. Człowiek i środowisko wobec procesu restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego. Wyd. CPPGSMiE PAN, Kraków, s. 431-446 2001.
19. Kominowski K., Płonka A.: Migracja gazów i ich monitoring. Kowalski A. (red.): Eksploatacja górnicza a ochrona powierzchni. Doświadczenia z wałbrzyskich kopalń. Wyd. GIG, Katowice, s. 357-365 2000.
20. Kotarba M.J. (red.): Gas Hazard in the Near-Surface Zone of the Wałbrzych Coal District Caused by Coal Mine Closure: Geological and Geochemical Controls. Wyd. GEOSFERA, Kraków 2002.
21. Kotarba M.J., Dzieniewicz M., Korus A., Sechman H., Gogolewska A., Grzybek I., Kominowski K., Płonka A.: Zagrożenie gazowe metanem i ditlenkiem węgla w przypowierzchniowej strefie zabudowanego obszaru środkowej części Wałbrzyskiego Okręgu Węglowego związane z likwidacją kopalń. Kotarba M.J. (red.): Przemiany środowiska naturalnego a ekorozwój. Wyd. GEOSFERA, Kraków, s. 185-217 2001.
22. Kowalski A. (red.): Eksploatacja górnicza a ochrona powierzchni. Doświadczenia z wałbrzyskich kopalń. Wyd. GIG, Katowice 2000.
23. Kozłowski B., Grębski Z.: Odmetanowanie górotworu w kopalniach. Wyd. Śląsk, Katowice 1982.
24. Král V., Plátenik M., Nowotny R., 1998: Methane from closed-down mines in the soil air endangers dvii engineering structures. Proceedings of International Conference on Coal-Bed Methane - Technologies of Recovery and Utilisation. Wyd. GIG, Ustroń, s. 493-506.
25. Krause E.: Aspekty bezpieczeństwa i ochrony środowiska na terenach pogórniczych związane z zagrożeniem gazowym. Człowiek i środowisko wobec procesu restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego. Wyd. CPPGSMiE PAN, Kraków, s. 417-430 2001.
26. Krause E.: Prognozowanie zagrożenia metanowego w likwidowanych kopalniach węgla kamiennego. Materiały konferencji: Doświadczenia z likwidacji zakładów górniczych. Wyd. SITG, Mysłowice, s. 149-154 2001.
27. Krzystolik P., Kobiela Z.: Mechanizm migracji gazu na powierzchnię likwidowanych Kopalń Zagłębia Wałbrzyskiego. Przegląd Górniczy Nr 2, s. 8-14 2002.
28. Kulczycki Z., Grzybek I.: Gazy kopalniane jako zagrożenie dla bezpieczeństwa powszechnego. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie Nr 1, s. 16-25 1999.
29. Langdon B., Gilmour G.: Controlling risks to people's safety from abandoned mine workings. Proceedings of the 4th Meeting of Leaders of European Mine Supervisions, Dortmund 1998.
30. Macuda J., Zawisza L.: Monitoring środowiska gruntowo-wodnego w rejonie likwidowanych kopalń. Materiały konferencji: Szkoła Eksploatacji Podziemnej. Wyd. IGSMiE PAN, Kraków, s. 585-593 2006.
31. Bukowski P. (red.): Opracowanie metodyki prognozowania i monitorowania procesu zatapiania likwidowanych kopalń węgla kamiennego w aspekcie zapewnienia bezpieczeństwa kopalń czynnych i terenów pogórniczych. Sprawozdanie merytoryczne z realizacji projektu badawczego MNiSW Nr 5 T12B 037 24. GIG 2006 (niepublikowane).
32. Paluch S.: Problematyka techniczna procesu likwidacji Zakładu Górniczego „Chrobry II". Materiały konferencji: Doświadczenia z likwidacji zakładów górniczych. Wyd. SITG, Książ, s. 65-71 1999.
33. Pluta I., Janson E.: Zmiany wybranych parametrów fizykochemicznych wody i gazów w szybie Kazimierz 1 w czasie zatapiania kopalni „Niwka-Modrzejów". Materiały konferencji: Doświadczenia z likwidacji zakładów górniczych. Wyd. SITG, Mysłowice, s. 141-149 2004.
34. Pytel J.: Wykorzystanie i wystarczalność zasobów węgla kamiennego w Polsce. Materiały konferencji: Doświadczenia z likwidacji zakładów górniczych. Wyd. SITG, Mysłowice, s. 10-31 2004.
35.Smith I.M., Sloss L.L.: Methane emissions from coal. Perspectives. Wyd. IEA Coal Research, London 1992.
36.Stokłosa J., Skotnicki T.: Likwidacja zakładu górniczego KWK „Grodziec" - Zjawisko wypływu metanu z wyrobisk otamowanych w trakcie zatapiania zrobów kopalni. Materiały konferencji: Doświadczenia z likwidacji zakładów górniczych. Wyd. SITG, Mysłowice, s. 231-235 2001.
37.Szlązak N., Obracaj D., Borowski M.: Zagrożenie gazowe w strefie przypowierzchniowej w likwidowanych kopalniach. Materiały konferencji: Szkoła Eksploatacji Podziemnej. Wyd. IGSMiE PAN - AGH, Kraków, s. 307-318 2001.
38.Szlązak N., Obracaj D., Borowski M.: Stan zagrożenia gazowego na terenach likwidowanych kopalń rejonu wałbrzyskiego. Materiały konferencji: 2 Szkoła Aerologii Górniczej, Zakopane, s. 323-338 2002.
39.Szlązak N., Obracaj D., Borowski M.: Zagrożenie gazami kopalnianymi w obiektach budowlanych na terenach zlikwidowanych kopalń podziemnych. Przegląd Górniczy Nr 7-8, s. 42-48 2002.
40.Szostak L, Chrząszcz W.: Naftowa Inżynieria Złożowa. Wyd. Miesięcznika ENERGIA GIGAWAT, Kraków 2000.
41. Wrona P.: Emisja dwutlenku węgla z poeksploatacyjnych wyrobisk podziemnych do atmosfery w rejonach wychodni pokładów na terenach górniczych zlikwidowanych kopalń węgla kamiennego. Praca doktorska, Politechnika Śląska, Gliwice 2005.
42. Yee D., Seidle J.P., Hanson W.B.: Gas sorption on coal and measurement of gas content. Law B.E., Rice D.D. (red.): Hydrocarbons from Coal. AAPG Studies in Geology Nr 38, s. 203-218 1993.
43. Younger P.L.: Possible environmental impact of the closure of two collieries in County Durham. Journal of IWEM Nr 7, s. 521-531 1993.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-BSL1-0018-0035