Lampa karbidowa w górnictwie polskim

• Autorzy: Loster T.

Warianty tytułu

EN

The acetylene lamp in the Polish coal-mining

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Obecnie, na początku XXI wieku, trudno jest wyobrazić sobie górnictwo takim, jakie było przed ponad stu laty, czyli w początkach swego rozkwitu. Patrząc na nowoczesne zautomatyzowane maszyny górnicze nie jest łatwo wyobrazić sobie kształt, budowę i działanie ówczesnych - często prymitywnych - maszyn i urządzeń. Węgiel wydobywany był z wyrobisk zagłębionych do kilkuset metrów, a transport kopalniany stanowiły wózki ciągnięte przez konie w chodnikach oświetlonych przez górników noszących lampki olejne. Właśnie w tym okresie zwiastunem rodzącej się rewolucji technicznej, była jak na ówczesne czasy, nowość - górnicza lampa acetylenowa zwana "karbidką". Była to pierwsza lampa górnicza produkowana przez specjalistyczne zakłady przemysłowe oraz ostatnia lampa górnicza świecąca w mrokach kopalni światłem otwartym. Pod koniec lat sześćdziesiątych XX wieku zgasły ostatnie w kopalniach polskich lampy karbidowe. Rozpoczął się okres królowania na kopalniach lamp elektrycznych. Jednak zimne światło elektrycznych lamp górniczych nigdy nie zastąpi romantycznego ciepłego płomienia kaganków olejnych czy karbidek.

Słowa kluczowe

PL

lampy górnicze; historia; lampa karbidowa; lampa acetylenowa

EN

mining lamps; history; carbide lamp; acetylene lamp

• Wydawca: Wyższy Urząd Górniczy
• Czasopismo: Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie
• Rocznik: 2010
• Tom: nr 10
• Strony: 50--52
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz.

Twórcy

autor

Loster T.

Bibliografia

• 1. Orgelbrand S. Encyklopedia Powszechna z ilustracjami i mapami, tom I, Warszawa 1898.
• 2. Gisman St. Ilustrowany Górniczy Słownik Encyklopedyczny, Stalinogród 1955.
• 3. Ogólne Przepisy Górniczo-Policyjne górnośląskiej części okręgu Wyższego Urzędu Górniczego w Katowicach, Katowice 1924.
• 4. Kalendarz Górniczy 1911 rok (Królestwo Polskie).
• 5. Grubenlampen Offenes bergmannisches Geleucht des deutschsprachigen Raumes Siegerbandmuseum, Oberes Schloss zu Siegen, 1991.
• 6. Des Bergmanns Geleucht Zweiter Band Offenes Geleucht: Karbidlampen Von Karsten Porezag, Essen 1982.
• 7. Der Bergmanns Geleucht Vierter Band Bilderatlas vom Kienspanhalter bis zur elektrischen Grubenlampe Von Werner Borkel und Horst Woeckner, Essen 1983.
• 8. Die Grubenlampe - Von Zwickau in die ganze Welt von Hans-Joachim Weinberg (Herausgeber), Gottingen 1999.
• 9. Borowy R. W.: Wczoraj - dziś - jutro... kopalni „Katowice - Kleofas", Historia węglem pisana. Katowice 1997.
• 10. Rozwój techniki w oświetleniu kopalń (materiały konferencyjne), Katowice 1968.
• 11. Ligęza J. i Żywirska M.: Zarys kultury górniczej, Katowice 1964.
• 12. Kondratowicz H., Górnictwo, tom II, Warszawa 1919.
• 13. Deutsche Technik nr 10, Berlin 1913.
• 14. Cennik Narzędzi i Artykułów Technicznych Sp.Akc. Handlu Towarami Żelaznemi Krzysztof Brun i Syn Warszawa, wyd. Warszawa 1928.
• 15. Śmiela R.: Kronika Fabryki Sprzętu Ratunkowego i Lamp Górniczych Tarnowskie Góry, Rocznik 1921-1969
• 16. Katalogi wyrobów Fabryki Sprzętu Ratunkowego i Lamp Górniczych Tarnowskie Góry z lat 1966-90.
• 17. Katalogi wyrobów Centrali Handlu Zagranicznego KOPEX-Katowice z lat 1968-1975.
• 18. Relacje ustne Kazimierza Lipa, byłego pracownika Fabryki Lamp Górniczych Friemann i Wolf - Katowice z lat 1935-39, byłego pracownika Fabryki Lamp Górniczych - Katowice z lat 1945-63, byłego pracownika Fabryki Sprzętu Ratunkowego i Lamp Górniczych Tarnowskie Góry po 1963.
• 19. Dzieje Górniczego Ruchu Zawodowego w Polsce 1918-1944, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1986, redaktor: Alicja Kowolik.
• 20. Relacje ustne st. kustosza mgr Szczepana Świątka, pracownika Państwowego Archiwum w Krakowie.
• 21. Relacje ustne st. kustosza mgr Adama Frużyńskiego, pracownika Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.
• 22. Relacje ustne kustosza mgr inż. Jana Broekere, pracownika Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.