Tureckie surowce skaleniowe w krajowej produkcji płytek ceramicznych

• Autorzy: Wyszomirski P. , Gacki F. , Szydłak T.

Warianty tytułu

EN

Turkish feldspar raw materials in polish production of ceramic tiles

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Surowce skaleniowe należą do tych surowców mineralnych, na które zapotrzebowanie w Polsce rośnie w ostatnich latach w najszybszym tempie. Dzieje się to głównie dzięki ekspansji krajowej branży płytek ceramicznych. Duży i ciągle rosnący popyt na surowce skaleniowe ze strony polskiego przemysłu płytek ceramicznych jest zaspokajany m.in. w coraz większym stopniu importem z Turcji. Surowce skaleniowe w Turcji pozyskiwane są głównie ze skał zasobnych w albit, które występują w zachodniej części tego kraju w masywie Menderes, zwłaszcza w jego południowej części (submasyw Çine). Ich eksploatacją i przeróbką zajmuje się wiele firm, z których na polskim rynku największe znaczenie mają: KALTUN, ESAN ECZACIBASI, ÇINE AKMADEN, KALEMADEN i ERMAD. Surowiec najwyższej klasy [...] jest pozyskiwany po wzbogaceniu wyjściowej kopaliny metodą flotacyjną. Głównym - obok kwarcu - składnikiem badanych próbek analizowanych metodą mikroskopową są skalenie reprezentowane przede wszystkim przez albit. Minerał ten występuje w dwóch odmianach. Pierwszą z nich, zdecydowanie dominującą, jest tzw. albit szachownicowy powstający w wyniku albityzacji różnego typu skaleni. Znacznie rzadziej spotyka się typowe, wielokrotnie zbliźniaczone kryształy tego minerału. Albit zawiera najczęściej 5-10% mol. cząsteczki anortytowej. W badanych próbkach sporadycznie występują minerały podrzędne i/lub śladowe (np. tytanit, rutyl, miki). Są one nośnikami tlenków barwiących Fe2O3 i TiO2 , których obecność jest wybitnie niepożądana zwłaszcza w surowcach do produkcji płytek ceramicznych najwyższej klasy, tj. typu gres porcellanato. Cechą charakterystyczną tureckich surowców skaleniowych jest występowanie nieznacznej, czy wręcz śladowej ilości TiO2 w przewadze jednak nad na ogół bardziej pospolitym w surowcach skaleniowych tlenkiem barwiącym, jakim jest Fe2O3. Wiąże się to ze sporadycznym występowaniem takich minerałów tytanu jak tytanit [...] i rutyl TiO2. W większości badanych próbek nie stwierdzono jednak obecności tych nośników tlenków barwiących, co potwierdza opinię o wysokiej jakości surowców skaleniowych produkcji tureckiej.

EN

Feldspar raw materials belong to such raw materials for which demand has risen in Poland in the last years to a largest extent. The reason of it is the expansion of domestic branch of ceramic tiles. Larger and larger demand of the Polish industry of ceramic tiles for feldspar raw materials is covered among others in greater and greater extent by import from Turkey. Feldspar raw materials in that country are mainly obtained from albite-rich rocks which occur in the west part of the country in Menderes Massif particularly in its south fragment (Submassif Çine). Their exploitation and proccessing are carried out by many companies from which KALTUN, ESAN ECZACIBASI, ÇINE AKMADEN, KALEMADEN and ERMAD are of the greatest importance in the Polish market. The raw material of the highest quality [...] is obtained as a result of benefication of primary rocks by flotation. The main compounds - apart from quartz - of studied samples analized by means of microscopic method are feldspars represented first of all by albite. This mineral occurs in two varieties. First of them - which strongly dominates - is so called chessboard albite. This variety is formed as a result of albitization of feldspars of various types. On the other hand, typical, multitwinned crystals of this mineral are observed significantly rarer. Albite most often contains 5-10 mol.% of anorthite molecule. Sporadically minor and/or trace minerals (e.g. titanite, rutile, micas) occur in samples studied. They are the carriers of colouring oxides (Fe2O3, TiO2) presence of which is outstandingly undesirable, especially in raw materials for the production of ceramic tiles of the highest quality such as gres porcellanato. The characteristic feature of the Turkish feldspar raw materials is occurrence of minor or trace amount of TiO2 in domination compared to Fe2O3 which mostly is more common colouring oxide in feldspar raw materials. It is connected with sporadic occurrence of such titanium minerals as titanite [...] and rutile TiO2. However, in the majority of investigated samples the presence of these carriers of colouring oxides was not stated which confirms the opinion about high quality of feldspar raw materials of Turkish production.

Słowa kluczowe

PL

surowce skaleniowe; albit; płytka ceramiczna; gres porcellanato; Turcja; masyw Menderes; submasyw Çine

EN

feldspar raw materials; albite; ceramic tiles; gres porcellanato; Turkey; Massif Menderes; Submassif Çine

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN ; Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN
• Czasopismo: Gospodarka Surowcami Mineralnymi
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 28, z. 1
• Strony: 5--18
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., fot., rys., tab.

Twórcy

autor

Wyszomirski P.

autor

Gacki F.

autor

Szydłak T.

• Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, Akademia Górniczo- Hutnicza, Kraków,

Bibliografia

• [1] Bilans gospodarki surowcami mineralnymi Polski i świata 2009. Wyd. IGSMiE PAN. Kraków 2011.
• [2] Borkowska M., Smulikowski K., 1973 - Minerały skałotwórcze. Wyd. Geol. Warszawa.
• [3] Bozdoğan I., Göknel I., 2004 - Turkish feldspar. Ceramika - Ceramics 84, 115-118.
• [4] Catlosi in. 2008 - Catlos E. J., Baker C. B., Çemen I., Ozerdem C., 2008 - Whole rock major element influences on monazite growth: examples from igneous and metamorphic rocks in the Menderes Massif, western Turkey. Mineralogia 39 (1-2), 7-30.
• [5] Fiederling-Kapteinat H.-G., 1993 - Ceramic raw materials in western Turkey: occurrence and uses. Keramische Zeitung 45 [7], 390-394.
• [6] Hetzel i in. 1995 - Hetzel R., Passicher C. W., Ring U., Dora Ö. O., 1995 - Bivergent extension in orogenic belts: The Menderes massif (southwestern Turkey). Geology 23 (5), 455-458.
• [7] Kendall T., 1993 - Turkey's industrial minerals. IM Industrial Minerals. November 1993, 51-71.
• [8] Kwok W. Wan, 2009 - Turkey's feldspar flow. IM Industrial Minerals. February 2009, 63-64.
• [9] Lewicka E., 2011 - Innowacyjne technologie produkcji surowców skaleniowych. Górnictwo Odkrywkowe 52, Nr 6, 115-120.
• [10] Manecki A., Muszyński M., red., 2008 - Przewodnik do petrografii. ISBN 978-83-7464-110-4. Wyd. UWND AGH. Kraków.
• [11] Manfredini T., 2000 - Porcelainized stoneware: characteristics, new trends and applications. Ceramika - Ceramics 60, 27-33.
• [12] Moores S., 2007 - Turkey aspires to ceramic heights. IM Industrial Minerals. November 2007, 32-41.
• [13] Uygun A., Gümüşçü A., 2000 - Geology and origin of the albite deposit of the Çine Submassif, Southern Menderes Massif (SW-Turkey). Bulletin of the Mineral Research and Exploration 122, 23-30.
• [14] Van Hinsbergen D. J. J., 2010 - A key extensional metamorphic complex reviewed and restored: TheMenderes Massif of western Turkey. Earth-Science Reviews 102, 60-76.
• [15] www.cineakmaden.com.
• [16] www.eczacibasiesan.com.tr.
• [17] www.kalemaden.com.tr.
• [18] www.kaltun.com.tr.
• [19] Wyszomirski P., Gacki F., Łukasik W., 2002 - Surowce skaleniowe produkcji tureckiej i perspektywy ich wykorzystania w polskim przemyśle ceramicznym. Ceramika - Ceramics 71, 117-123.