Hydrochemia szczaw termalnych dusznickiego systemu hydrogeotermicznego

• Autorzy: Wiktorowicz B.

Warianty tytułu

EN

The hydrogeochemistry of CO2 rich waters of Duszniki geothermal system

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Szczawy termalne są szczególnym rodzajem wód podziemnych, wykorzystywanym do celów balneologicznych. Dusznicki system geotermiczny buduje kompleks skał złożony ze zróżnicowanych facjalnie i petrograficznie łupków łyszczykowych oraz gnejsów z soczewkami kwarcu i wapieni krystalicznych. Występujące w ich obrębie szczawy charakteryzują się niewysoką mineralizacją wahającą się od 1,3 do 3,4 g/dm3 oraz temperaturą wód przy wypływie na powierzechnię od 10,5 do 34,7°C. Są to wody o głównym typie chemicznym HCO3-Ca-Na(Mg). W artykule przedstawiono wyniki ilościowej analizy związku środowiska skalnego ze składem chemicznym szczaw termalnych występujących w obrębie dusznickiego systemu hydrogeotermicznego. Do realizacji pracy wykorzystano modelowanie hydrogeochemiczne, które przeprowadzono przy użyciu programu komputerowego WATEQ4F. Otrzymane wyniki pozwoliły na określenie modelu hydrogeochemicznego formowania się szczaw termalnych występujących w rejonie Dusznik-Zdroju. Stwierdzono, że minerałami decydującymi o równowadze hydrogeochemicznej wód eksploatowanych płytkimi ujęciami są: grupa węglanów, krzemionka amorficzna i skaleń potasowy. Natomiast z najgłębszego otworu GT-1 głównie krzemionka amorficzna. Fazy rozpuszczane stanowią minerały z grupy amfiboli, piroksenów, serpentynu i chloryty. Ustalono również, że w stosunku do faz mineralnych zawierających związki i żelaza i łyszczyków badane wody są silnie przesycone.

EN

This paper presents the results of hydrogeochemical modelling of CO2 rich waters of Duszniki geothermal system. The analysis of the waters saturation with typical minerals was based on calculations carried out with the use of WATEQ4F code. The saturation state was estimated quantitatively with Saturation Index (SI). The interpretation of the saturation was limited to the most important rock-forming minerals. The thermal waters of Duszniki Spa flowing out in the area of the Bystrzyca and the Orlica Mountains metamorphic zone. Minerals regulating the hydrogcochcmical equilibrium in CO2 rich waters of the Duszniki geothermal system arc principally calcite, dolomite and amorphous silica.

Słowa kluczowe

PL

szczawy termalne; dusznicsystem hydrogeotermiczny w Dusznikach-Zdroju; modelowanie hydrogeotermiczne

EN

thermal CO2 rich waters; Duszniki geothermal system; hydrogeochemical modelling

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Technika Poszukiwań Geologicznych
• Rocznik: 2010
• Tom: R. 49, nr 1-2
• Strony: 173--181
• Opis fizyczny: Bibliogr. [19] poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Wiktorowicz B.

• Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy Oddział Świętokrzyski im. J. Czarnockiego, 25-953 Kielce, ul. Zgoda 21,

Bibliografia

• [1.] APPELO C.A.J., POSTMA D., 1999 - Geochemistry, groundwater and pollution. Publ. A.A. Balkema (Rotterdam) Brookfield.
• [2.] BALL J.W., NORDSTROM D.K., 1992 - User's manual for WATEQ4F, with revised thermodynamic data base trace test cases for calculating speciation of minor, trace and redox elements in natural waters. U.S.Geol.Surv., Open File Rep. 91 183.
• [3.] CIĘŻKOWSKI W., 1989 - Wstępne wyniki badań znacznikowych wód podziemnych w metamorfiku Gór Orlickich. [W:] Pr. Nauk. Inst. Geotech. PWr., nr 58, seria Konferencje nr 29, Wrocław, 25-29.
• [4.] CIĘŻKOWSKI W., 1990 - Studium hydrogeochemii wód leczniczych Sudetów polskich. Pr. Nauk. Inst. Geotech. PWr, Seria Monografie.
• [5.] CIĘŻKOWSKI W., DOKTÓR S., GRANICZNY M., KABAT T., LIBER-MADZIARZ E., PRZYLIPSKI T., TEISSEYRE B., WIŚNIEWSKA M., ZUBER A., 1996 - Określenie obszarów zasilania wód leczniczych pochodzenia infiltracyjnego w Polsce na podstawie badań izotopowych. Zał. 6, Złoże wód leczniczych Dusznik Zdroju. Zakład Badawczo-Usługowy "Zdroje", Wrocław (mat. niepubl.).
• [6.] DOWGIAŁŁO J., 1976 - Wody termalne Sudetów. Acta Geol. Pol. 26, 617-643.
• [7.] DOWGIAŁŁO J., 1985 - Geochemiczne wskaźniki temperatury i ich zastosowanie do sudeckich wód termalnych. Mat. Symp. "Stan rozpoznania i perspektywy wykorzystania wód termalnych", 68-81.
• [8.] DOWGIAŁŁO J., 1987 - A supposed geothermal anomaly in the Duszniki-Kudowa area (Polish Western Sudetes). Biul. Pol. Ac. Sci., Earth Sciences 35, No 4, 323-333.
• [9.] DOWGIAŁŁO J., KLECZKOWSKI S., MACIOSZCZYK T., RÓŻKOWSKI A. (red. nauk.), 2002 - Słownik hydrogeologiczny. Wyd. PIG, Warszawa.
• [10.] DUMICZ M., 1964 - Budowa krystaliniku Gór Bystrzyckich. Geol. Sud. 1, 5-72.
• [11.] FISTEK J., 1977 - Szczawy Kotliny Kłodzkiej i Gór Bystrzyckich. Biul. Geol. UW t. 22, 61-115.
• [12.] FISTEK J., FISTEK A., 2002 - Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów eksploatacyjnych szczaw termalnych ujętych otworem Duszniki GT-1. Usługi Projektowe i Badania Geologiczno-Hydrogeologiczne dr Józef Fistek, Wrocław (mat. niepubl.).
• [13.] KIEŁCZAWA B., WIKTOROWICZ B., 2006a - Model hydrogeochemiezny formowania się szczaw rejonu uskoku Pstrążna-Gorzanów. [W:] Hydrogeochemia'06 - X - Międzynarodowa Konferencja Naukowa Aktualne problemy hydrogeochemii, 23.03-24.06.2006, Sosnowiec - Złoty Potok, 42-44.
• [14.] KIEŁCZAWA B., WIKTOROWICZ B., 2006b - Thc use of WATEQ4F software in hydrogeochemical modeling of carbonated and containing carbon dioxide waters of Bystrzyca and Orlica Mountains (SW Poland). [W:] 41h International Workshop Hard Rock Hydrogeology of the Bohemian Massif, Jugowice, 21-23 June 2006, 22-23.
• [15.] KIEŁCZAWA B., WIKTOROWICZ B., 2007 - Hydrogeochemia szczaw i wód kwasowęglowych Ziemi Kłodzkiej. [W:] XIII Sympozjum Współczesne problemy hydrogeologii, Kraków-Krynica, 21-23 czerwca 2007, 213-222.
• [16.] LEŚNIAK P., NOWAK D., 1993 - Water-rock interaction in some mineral waters in the Sudetes, Poland: Implications for chemical geothermometry. Ann. Soc. Geol. Pol. 63, 101-108.
• [17.] RADWAŃSKI S., 1959 - Budowa geologiczna obniżenia dusznickiego i wschodniej części gór Stołowych. Biul. Inst. Geol. 146, 5-56.
• [18.] WIKTOROWICZ B., 2004 - Wstępna ocena stanu równowagi hydrogeochemicznej szczaw Ziemi Kłodzkiej przy zastosowaniu modelowania geochemicznego. Prz. Geol. nr II, t. 52, 1071-1075.
• [19.] WIKTOROWICZ B., 2006 - Równowaga hydrogeochemiczna szczaw Ziemi Kłodzkiej. Praca doktorska. PWr. (mat. niepubl).