Strefa głębokich zaburzeń glacitektonicznych wschodniej części Wzgórz Dalkowskich na tle naskórkowej struktury monokliny przedsudeckiej

• Autorzy: Markiewicz A. , Winnicki J.

Warianty tytułu

EN

Zone of deep glacitectonic disturbances in east part of Dałków Hills on the background of thin-skinned structure of foresudetic monocline

• Konferencja: X Jubileuszowe Sympozjum Glacitektoniki ; (10 ; 2007 ; Zielona Góra ; Polska)
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wzgórza Dalkowskie stanowiące środkową część Wału Trzebnickiego (Śląskiego) położone są w SW części Niżu Polskiego. Strefa tych wzniesień charakteryzuje się bardzo skomplikowaną budową geologiczną wynikającą z obecności intensywnych i głębokich (często do ponad 200 m p.p.t.) deformacji glacitektonicznych osadów kenozoicznych. Naturalne obniżenie w obrębie łuku wschodniej części tych Wzgórz jest miejscem lokalizacji składowiska odpadów flotacyjnych "Żelazny Most" (należącego do KGHM Polska Miedź S.A. w Lubinie). W 2006 r. w ramach realizacji przez KGHM CUPRUM (CBR) dokumentacji hydrogeologicznej została opracowana dla tego rejonu mapa geologiczna w skali 1 : 25 000 wraz z przekrojami. Dane z kilku tysięcy wierceń wykonanych już po edycji map geologicznych z tego obszaru umożliwiły przedstawienie generalnego modelu budowy geologicznej piętra kenozoicznego w nawiązaniu do nowych obserwacji pochodzących z terenów sąsiednich. Badania tektoniczne i geofizyczne wykonane na początku XXI wieku w trakcie zgłębiania szybu R-XI kopalni "Rudna" - na pograniczu pradoliny barucko - głogowskiej i Wzgórz Dalkowskich, udokumentowały naskórkową strukturę tej części monokliny przedsudeckiej. Korelacja tego układu blokowo-uskokowego "sztywnego" podłoża osadów kenozoicznych ze strefami zaburzeń glacitektonicznych w obrębie Wzgórz Dalkowskich i z sąsiadującymi od północy depresjami glacitektonicznymi wykazuje relacje genetyczne pomiędzy tymi piętrami strukturalnymi.

EN

Dałkow HilIs being a central part of Silesian (Trzebnica) Ridge are located in SW part of Polish Lawland. This zone has very complicated geology resulting from intensive and deep (often down to 200 meters) glacitectonic deformations of Cenozoic sediments. Natural depression within the bend of east part of these hills is a place where tailings management facility "Żelazny Most" (owned by KGHM Polska Miedź S.A. in Lubin) is located. In 2006 while developing by KGHM CUPRUM the hydrogeological report, the geological map (scale 1 : 25 000) of this region and cross-sections were made. Data from several thousands of boreholes enabled to present the general model of geology in Cenozoic stage, taking into consideration new information from neighboring areas. Tectonic and geophysics investigations made at the beginning of XXI century during "Rudna" copper mine R-XI shaft sinking - on the boundary of Baruck-Głogów ice-marginal valley and Dałków Hills - confirmed the thin-skinned structure of this part of Foresudetic Monocline. Correlation of this block-fault "stiff" base of Cenozoic sediments with zones of glacitectonic disturbances in Dalkowskie Hills and vicinal glacitectonic depressions, shows genetic relations between these structural stages.

Słowa kluczowe

PL

Wzgórza Dalkowskie; Wał Trzebnicki; deformacje glacitektoniczne; glacitektonika

EN

Dałków Hill; Trzebnica Ridge; glacitectonic deformations

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski
• Rocznik: 2007
• Tom: nr 134 (14)
• Strony: 133--152
• Opis fizyczny: Bibliogr. 57 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Markiewicz A.

autor

Winnicki J.

• KGHM CUPRUM sp. z o.o. (CBR), Wrocław

Bibliografia

• Badura J., Przybylski B., 2006 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski ark. Głogów l:50 000. Wyd. PIG, Warszawa.
• Berg G., 1935 - Geologie der Gegend von Bunzlau und Liegnitz. Jb. Preuss. Geol. L. A., Bd. 56, Berlin: 1-25.
• Berger F., 1937 - Die Anlage der Schlesischen Stauchmoränen. Zbl. Miner. B.: 417- 484.
• Brodzikowski K., 1987 - Środowiskowe podstawy analizy i interpretacji glacitektonizmu Europy Środkowej. Acta Univ. Wratisl., 934, Stud. Geogr., 43, Wrocław. 331 ss.
• Buksiński S., Tomaszewski J., 1968 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski ark. Lubin 1 : 50000. Wyd. Geol. Warszawa.
• Ciuk E., 1974 - Wybrane zagadnienia zaburzeń neotektonicznych w Polsce. Badania geologiczno-inżynierskie dla potrzeb budownictwa na obszarach zaburzonych glacitektonicznie Ziemi Lubuskiej. Sympozjum Naukowe. Zielona Góra: 9-23.
• Czajka W., 1931 - Der Schlesische Landrücken. Veröff. Schles. Ges. Erdk. 11.
• Dąbrowski A., 1980 - System rowów trzeciorzędowych w obrazie grawimetrycznym. Prz. Geol., 3, Warszawa: 169-172.
• Deczkowski Z., Gajewska J., 1980 - Mezozoiczne i trzeciorzędowe rowy obszaru monokliny przedsudeckiej. Prz. Geol., 23, 3, Warszawa: 151- 156.
• Dyjor S., 1975 - Zaburzenia glacitektoniczne w Polsce Zachodniej. (W:) Współczesne i neotektoniczne ruchy skorupy ziemskiej w Polsce. T. I, Wyd. Geolog., Warszawa: 217-229.
• Dyjor S., 1978 - Wykształcenie i stratygrafia utworów trzeciorzędowych na obszarze LGOM. (W:) Przewodnik L Zjazdu PTG, Zielona Góra 24-26 września 1978, Wyd. Geol., Warszawa: 210-214.
• Dyjor S., 1986 - Evolution of sedimentation and palaeogeography of near-frontier areas of the Silesian pat of the Paratethys and of the Tertiary Polish-German Basin. Zesz. Nauk. AGH, 1077, Geolog. Kwart., 12, Kraków: 7-23.
• Frech F., 1901 - Über glaziale Druck - und Faltunserscheinungen in Odergebiet. Z. Ges. Erdk. Berlin, 36.
• Frech F., 1915 - Ein Normalprofil durch Quartär und Tertiär im schlesichen Hügelland. Zntrbl. Miner. Geol. Palaont., 14: 417-419.
• Fries W., 1933 - Tertiär und Diluvium in Grtünberger Hohenrücken, Dessau.
• Garetsky R., Levkov E., Schwab G., Karabanow A., Aizberg R., Garbar D., Kockel F., Ludwig A. O., Lukke-Andersen H., Ostaficzuk S., Pallenko V., Sim L., Śliaupa A., Sokołowski J. & Stackebrandt W., 1999 - Main neogeodynamic features of the Baltic Sea depression and adjacent areas. Tech. Posz. Geol., Geosynoptyka i Geotermia 1/99, Kraków, p. 17-27.
• Górecka T., Juroszek Cz:, Karwowski L., Kłapciński J., Lorenc St., Mierzejewski M. Sachanbiński M., Ślusarczyk S., 1977 - Utwory skalne podłoża zachodniej części monokliny przedsudeckiej i perykliny Żar oraz przyległej części bloku przedsudeckiego. Prace Nauk. Instyt. Górn. Polit. Wrocł. (monografia) 22,9.
• Graniczny M., Doktór S., Kucharski R, 1991 - Budowa geologiczna strefy waryccydów w podłożu monokliny przedsudeckiej dla określenia perspektyw ropo-gazonośności Mapy korelacyjne teledetekcyjno-geofizyczne. (Arch. Zakł. Metod. i Koord.. Prac. Kartogr.), PIG, Warszawa, 38 ss.
• Grocholski W., 1991 - Budowa geologiczna przedkenozoicznego podłoża Wielkopolski. Przew. 62 Zjazdu Pol. Tow. Geol., 5-7 września, Poznań: 7-18.
• Instrukcja opracowania i wydania Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000 (wyd. II uzup.). Wyd. PIG, Warszawa, 2004.
• Jaroszewski W., 1991 - Rozważania geologiczno-strukturalne nad genezą deformacji glacitektonicznych. Rocz. PTG 61, Kraków.
• Kijewski P., Salski W., 1978 - Cechsztyńska sól kamienna cyklotemu ZI w południowo-zachodniej części monokliny przedsudeckiej. Geol. Sudet., 13, I, Wrocław: 97-134.
• Kraiński A, 1989 - Zarys budowy glacitektonicznej Wzgórz Dalkowskich. IV Symp. Glacitek. Wydaw. Uczeln. WSI Zielona Góra: 289-311.
• Markiewicz A., 1993 - Wał Trzebnicki - przykład zaburzeń glacitektonicznych w obrębie stref dyslokacyjnych głębokiego podłoża. (W:) Neotektonika Polski: metodyka, datowania, przykłady regionalne. Konf. Komisji Neotektoniki Kom. Bad. Czwart. PAN, Kraków: 29-31.
• Markiewicz A, 1995 - Halotektonika soli cechsztyńskich w strefie dyslokacyjnej środkowej Odry, a zaburzenia glacitektoniczne we Wzgórzach Dalkowskich. (W:) Mater. VIII-th Glacitectonics Symposium. Wyd. Uczel. WSI. Zielona Góra: 175-192.
• Markiewicz A., 1998 - Tektonika [W:] Dokumentacja geologiczna złoża rud miedziowo-srebrowych Głogów Głęboki w kat. CI - KGHM Polska Miedź S.A., Przeniosło SL (red.), PIG, Warszawa.
• Markiewicz A., 1999 - Neotektoniczne założenia kopalnych rynien czwartorzędowych Środkowego Nadodrza (SW Poland). Prz. Geol., 47, 9, Warszawa: 825-830.
• Markiewicz A, 2002 - Ewolucja poglądów na temat tektoniki południowej części monokliny przedsudeckiej (rejon LGOM). Seminarium Geologiczne ,,45 rocznica odkrycia złóż rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej" (mat. niepublikowane)., Lubin, 22 marzec 2002 r.
• Markiewicz A, 2003 - Tektonika cechsztyńskiej soli kamiennej w LGOM i jej znaczenie dla działalności gospodarczej. Prace doktorskie AGH, Kraków, 144 ss.
• Markiewicz A., 2004 - Morphotectonics of the Odra valley between Chobienia and Nowa Sól (Middle Odra Region). (W:) Geologiczne i środowiskowe problemy gospodarowania i ochrony doliny górnej i środkowej Odry. Wrocław, 18-19.11.2004 - Wrocław: Państwowy Instytut Geologiczny: 25-32.
• Markiewicz A., 2006a - Reactivation of thin-skinned of the south-western Polish depression and its influence on formation of the Silesian ridge. Materiały projektu UE MELA Cedynia, 28-30 august 2006, PIG: 51-56.
• Markiewicz A., 2006b - Rola reaktywacji naskórkowej struktury niżu SW Polski w powstaniu Wału Śląskiego. [W:] Materiały XIII Konferencji Stratygrafia Plejstocenu Polski" pt.: "Plejstocen południowej Warmii na tle struktur podłoża", Maróz, 2-8 września 2006, PIG, Warszawa: 101-103.
• Markiewicz A., 2007a - Naskórkowa struktura południowej części monokliny przedsudeckiej a zagospodarowanie soli Na1., Kwartalnik Gospodarka Surowcami Mineralnymi, Przegląd Solny, Wyd. IGSMiE PAN, Kraków (w druku).
• Markiewicz A., 2007b - Tektonika a geneza i zagospodarowanie złoża rud miedzi w SW Polsce. [W:] Materiały Konferencji: 50-lecie odkrycia złóż rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej. 26-28 września 2007 r. w Lubinie., KGHM Polska Miedź S.A. i Państwowy Instytut Geologiczny, Lubin (w druku).
• Markiewicz A., Aleksandrowski P., Czarnecka K., Doktór S., Graniczny M., 1995 -Tektonika a rozkład naprężeń pierwotnych i wtórnych w obszarze ZG "Rudna". Prace CBPM "Cuprum" (archiwum), Wrocław, 90 ss.
• Markiewicz A, Czmiel J. i Mżyk St., 1997 - Interpretacja strukturalno-tektoniczna zaburzeń glacitektonicznych osadów ilastych w rejonie składowiska "Żelazny Most". Prace CBPM "Cuprum" (archiwum), Wrocławiu, 76 ss.
• Markiewicz A., Kalisz M., Farbisz J., Michalak J., 2004 - Badania strukturalne pokrywy permsko-mezozoicznej w trakcie zgłębiania szybu R-XI, w celu wskazania zagrożeń wodnych i geotechnicznych. Etap I: Budowa geologiczna kompleksu kenozoicznego i mezozoicznego. Prace CBPM CUPRUM sp. z o.o. CBR, Wrocław, 35 ss.
• Markiewicz A., Kalisz M., Farbisz J., 2005 - Badania strukturalne pokrywy permsko-mezozoicznej w trakcie zgłębiania szybu R-XI, w celu wskazania zagrożeń wodnych i geotechnicznych. - Etap II: Budowa geologiczna kompleksu cechsztyńskiego. Prace KGHM CUPRUM sp. z o.o. CBR, Wrocław, 48 ss.
• Markiewicz A., Kalisz M., Farbisz J., Zaczek S., Dmyszewicz K., 2006 - Badania strukturalne pokrywy permsko-mezozoicznej w trakcie zgłębiania szybu R-XI, w celu wskazania zagrożeń wodnych i geotechnicznych. Etap III: Model budowy geologicznej rejonu Grodowca. Prace KGHM CUPRUM sp. z o.o. CBR, Wrocław, 52 ss.
• Markiewicz A., Kraiński A., 2002 - Neotektoniczna reaktywacja struktur halotektonicznych a zaburzenia glacitektoniczne w strefach marginalnych zlodowaceń plejstoceńskich na przykładzie wzgórz Dalkowskich (SW Polska). (w:) Mater. IX Sympozjum Glacitektoniki, Zeszyty Nauk. Uniw. Zielonogórskiego 129, Wydział Inż. Ląd. i Środ. (Budownictwo 37), Zielona Góra: 123-142.
• Markiewicz A., Kraiński A., 2007 - Współczesna aktywność tektoniczna na pograniczu Wzgórz Dalkowskich i pradoliny barucko-głogowskiej (SW Polska) [W] W. Zuchiewicz, A. Piotrowski (Eds.), Materiały VII Ogólnopolskiej Konferencji "Neotektonika Polski" pt. NEOTECTONICS CROSS-BORDERING THE WESTERN AND EASERN EUROPEAN PLATFORM, Szczecin, 24-26 IX 2007, Kom. Neotektoniki Komitetu Badań Czwartorzędu PAN, Oddział Pomorski PIG, ING Uniw. Jagiel., Galicia Tectonic Group, Szczecin (w druku).
• Markiewicz A & Winnicki J., 1997 - On geological structure of the Ostrzeszów Hills. Geolog. Quart., 41, 3, Warszawa: 347-364.
• Markiewicz A., Winnicki J., 2005 - Plejstoceńska reaktywacja cienkopokrywowej struktury monokliny przedsudeckiej a strefy dużych zaburzeń glacitektonicznych w rejonie Zielonej Góry, Kożuchowa i Głogowa (SW Polska). [W] W. Zuchiewicz, B. Przybylski, J. Badura (Eds.), Materiały VI Ogólnopolskiej Konferencji "Neotektonika Polski" Aktywne uskoki Europy Środkowej", Srebrna Góra, 26-28 IX 2005, Kom. Neotektoniki Komitetu Badań Czwartorzędu PAN, Oddział Dolnośląski PIG, ING Uniw. Jagiel., Galicia Tectonic Group, Wrocław: 40-42.
• Michalska E., 1979 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski ark. Ścinawa 1:50 000. Wydaw. Geolog., Warszawa.
• Morawski S., 1976 - Paleogeografia i geneza Wzgórz Dalkowskich. (Praca doktorska, Maszynopis). Uniw. Wrocł. Wrocław.
• Oberc J., 1972 - Sudety i obszary przyległe. [w:] Budowa geologiczna Polski t. IV - Tektonika, cz. 2. Inst. Geolog., Warszawa.
• Piwocki M., Ziembińska-Tworzydło M., 1997 - Neogene of the Polish Lowlands lithostratigraphy and pollen-spore zones. Kwart. Geol., 41, 1, Warszawa: 21-40.
• Schwarzbach M., 1942 - Das Diluvium Schesins Neues Jb. Miner B. 86.
• Słupczyński K., 1979 - Conditions of natural gas occurrence in the formations or Lower Permian of the Fore-Sudeten Monocline (in Polish with English summary). Pr. Geolog. Komis. Nauk Geolog. PAN, 118, Kraków.
• Sokołowski J., 1967 - Charakterystyka geologiczna i strukturalna obszaru przedsudeckiego. Geolog. Sudet., 3, Warszawa: 297-356.
• Tarnowski H., 1977 - Zmiana miąższości utworów permu i triasu w obrazie rejestracji geofizycznych w wybranych strefach basenu permskiego i ich wpływ na akumulację węglowodorów (część I). Prz. Geolog., 25, 1, Warszawa: 23-26.
• Tietze O., 1915 - Neue Geologische Beobachtungen aus der Breslauer Gegent. Jb. Preus. Geol. Landesanst. 35, l.
• Urbański R., Żołnierczuk T., 1977 - Uwagi o tektonice utworów mezozoiku na obszarze przedsudeckim. (w:) Kierunki i metody poszukiwań bituminów w utworach permu na Niżu Polskiego. Wydaw. PTPNoZ., Zielona Góra.
• Winnicki J., 1980 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000 ark. Rudna (652). Wyd. Geolog. Warszawa.
• Winnicki J., 2002 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50000 ark. Ostrzeszów (694). Wydaw. Geolog., Warszawa.
• Winnicki J., 2006 - Mapa geologiczna w skali 1:25000 wraz z przekrojami rejonu składowiska "Żelazny Most". Prace KGHM CUPRUM sp. z o.o. CBR, Wrocław.
• Wojewoda J., Migoń P., Krzyszkowski D., 1995 - Rozwój rzeźby i środowisk sedymentacji w młodszym trzeciorzędzie i starszym plejstocenie na obszarze środkowej części bloku przedsudeckiego: wybrane aspekty. Przew. 66 Zjazdu PTG. Wrocław: 315-332.