Propozycje lokalizacji badań dla potrzeb geotermalnej technologii gorących suchych skał w rejonie Sudetów

• Autorzy: Skrzypczak R.

Warianty tytułu

EN

Propositions for locations of research for geothermal hot dry rock technology in the Sudety Region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Poszukując struktur geologicznych przydatnych dla technologii "gorących suchych skał" (HDR - Hot Dry Rock) - odzysku skumulowanego w nich ciepła dla produkcji energii elektrycznej, dokonano skrótowego przeglądu masywów i plutonów w obrębie krystaliniku Polski. Wskazano najbardziej perspektywiczne regionalne jednostki geologiczne w Polsce: Sudety i blok przedsudecki. W ich obrębie wytypowano perspektywiczne lokalne jednostki geologiczne: masywy granitowe Sudetów, a wśród nich jako jednostkę optymalną: pluton Karkonoszy - m.in. z racji względnie wysokich wartości generowanego ciepła radiogenicznego. Przeanalizowano również mapę fotolineamentów satelitarnych i radarowych Sudetów, poszukując zależności pomiędzy głębokimi rozłamami i strukturami kolistymi oraz lokalizacją trzeciorzędowych kominów wulkanicznych (relatywnie najmłodszych), a także starszych utworów skalnych. Uwzględniono potencjalne lokalizacje wulkanów pogrzebanych pod młodszymi osadami. Dodatkowo skorzystano z informacji o współczesnych strefach podwyższonej gęstości strumienia cieplnego oraz o strefie współczesnej wzmożonej aktywności sejsmicznej. Wskazano lokalizacje preferowane do dalszych badań.

EN

Looking for geological structures suitable for "Hot Dry Rock" (HDR) technology recovery of the accumulated heat to produce electricity, brief review of the massifs and plutons within the crystalline rock units in Poland was done. Identification of the most promising regional geological units in Poland: the Sudetes Mt. and the Fore-Sudetic block was done. The most prospective local geological units in those areas are granitoid massifs, in particular the Karkonosze granite pluton - inter aliabecause of the relatively high value of radiogenic heat generation rate. Besides, a map of satellite and radar photolineaments of Sudety Mt. was analyzed in order to search dependence between deep splits and circular structures and localization of Tertiary volcanic pipes (relatively the youngest) and also former rock formations. Potential localizations of buried volcano under younger sediments were taken into account. Additionally, the information about contemporary zones of inereased thermal flux density and about present-day zones of intensified seismic activity were used. Indicated locations are preferred for further research.

Słowa kluczowe

PL

technologia gorących suchych skał; krystalinik Polski; złoża granitoidów sudeckich; fotolineamenty; kominy wulkaniczne; wiercenie badawcze

EN

hot dry rock technology; crystalline structure in Poland; granitoids deposits in Sudetic; photolineaments; voleanic pipes; exploratory drilling

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Technika Poszukiwań Geologicznych
• Rocznik: 2011
• Tom: R. 50, nr 1-2
• Strony: 93--108
• Opis fizyczny: Bibliogr. [32] poz., rys.

Twórcy

autor

Skrzypczak R.

• Polska Akademia Nauk, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią, Zakład Energii Odnawialnej i Badań Środowiskowych, 31-261 Kraków, ul. J. Wybickiego 7,

Bibliografia

• [1.] BARNECKI T., 2002 — Śladami wygasłych wulkanów. Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Lubaniu. [W:] http://www.eko.luban.com.pl/index.php?id=sladami z 2010-03-23.
• [2.] BIRKENMAJER K., PECSKAY Z., GRABOWSKI J., LORENC M.W., ZAGOŻDŻON P.P., 2002 —Radiometric dating of the Tertiary volcanics in Lower Silesia, Poland, II. K-Ar and paleomagnetic data from Neogene basanites near Lądek Zdrój, Sudets Mts. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 72, 2.
• [3.] BOLEWSKI A., PARACHONIAK W., 1974 – Petrografia. Wyd. Geolog.
• [4.] BURCHARD J., 1989 — Rekonstrukcja termicznej historii otoczenia skał intruzywnych przy pomocy metod trakowych. [W:] Raport końcowy programu nr P-14-01-0001-01403, Warszawa.
• [5.] CYMERMAN Z., 2004 — Interpretacja geologiczna wyników głębokich sondowań sejsmicznych eksperymentu POLONAISE’97 dla obszaru platformy prekambryjskiej. [W:] Budowa litosfery centralnej i północnej Polski (obszar projektu POLONAISE) na podstawie zintegrowanej analizy danych geofizycznych i geologicznych (proj. bad. nr 2.94.0004.00.0), http://www.pgi.gov.pl/post_polonaise/postPol_UNpl.html
• [6.] DEPCIUCH T., LIS J., 1971 — Wiek bezwzględny (K-Ar) granitoidów masywu Karkonoszy. Kwart. Geolog. t. 15, nr 4.
• [7.] DOWGIAŁŁO J., 1976— Wody termalne Sudetów. Acta Geologica Polonica, 26, 4.
• [8.] DOWGIAŁŁO J., 2000 — Thermal water prospecting results at Jelenia Góra-Cieplice (Sudetes, Poland) versus geothermometric forecasts. Environmental Geology 39 (5). Springer-Verlag.
• [9.] DOWGIAŁŁO J., FISTEK J., 2007 — Prowincja sudecka. s. 57–78. [W:] Hydrogeologia regionalna Polski, t. II. Wody mineralne, lecznicze i termalne oraz kopalniane. Red. B. Paczyński, A. Sadurski, Warszawa, PIG.
• [10.] FAJKLEWICZ Z., 1966 — Miąższość i budowa skorupy ziemskiej w Polsce. Komitet Międzynarodowej Współpracy Geofizycznej przy PAN. Biuletyn Informacyjny, 1.
• [11.] FINGER F., GERDES A., JANOUŠEK V., RENE M., RIEGLER G., 2007 — Resolving the Variscan evolution of the Moldanubian sector of the Bohemian Massif: The significance of the Bavarian and the Moravo-Moldanubian tectonometamorphic phases. Journal of Geosciences, 52.
• [12.] FISTEK J. DOWGIAŁŁO J., 2003 – Wody termalne Cieplic Śląskich w świetle badań geologiczno-poszukiwawczych wykonanych w latach 1963–73 i 1997–98, s. 207–224. [W:] Sudety zachodnie od wendu do czwartorzędu. Red. W. Ciężkowski, J. Wojewoda, A. Żelaźniewicz. Wrocław, Wyd. WIND.
• [13.] FISTEK J., 1977 — Szczawy Kotliny Kłodzkiej i Gór Bystrzyckich. Biuletyn Geologiczny Uniwersytetu Warszawskiego, 22.
• [14.] GÓRECKI W., 2006 – Opis zastosowań wód i energii geotermalnej. s. 36–37. [W:] Atlas zasobów geotermalnych formacji mezozoicznej na Niżu Polskim. Praca zbiorowa pod red. nauk. W. Góreckiego. Ministerstwo Środowiska, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie – Zakład Surowców Energetycznych AGH, Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie. Kraków.
• [15.] HENK A., 1997 Gravitational orogenic collapse vs plate boundary stresses: A numerical modelling approach to the Permo-Carboniferous evolution of Central Europe. Geologische Rundschau, 86.
• [16.] JETEL J., RYBÁŘOVÁ L., 1979— Minerálni vody Východočeského kraje. Praha, UUG.
• [17.] Mapa fotogeologiczna Sudetów, 1:200 000, A. Fotolineamenty satelitarne i radarowe, oraz część tekstowa. Red. J. Bażyński, M. Graniczny, J. Oberc, M.S. Wilczyński. Instytut Geologiczny. Warszawa, Wyd. Geologiczne, 1986.
• [18.] MAZUR S., ALEKSANDROWSKI P., SZCZEPAŃSKI J., 2010 — Zarys budowy i ewolucji tektonicznej waryscyjskiej struktury Sudetów. Prz. Geolog. 58, 2.
• [19.] MAZUR S., ALEKSANDROWSKI P., TURNIAK K., AWDANKIEWICZ M., 2007—Geology, tectonic evolution and Late Paleozoic magmatism of Sudetes – an overview. [W:] Kozłowski A, Wiszniewska J. (eds.) Granitoids in Poland. AM Monograph No. 1 Faculty of Geology of the Warsaw University, Warszawa.
• [20.] MIERZEJEWSKI M.P., 1985 – Geologia granitowej części Karkonoszy. [W:] Karkonosze polskie. Praca zb. pod red. A. Jahna. Wyd. Polska Akademia Nauk, Wrocław.
• [21.] MORAWSKI T., 1973— Granity masywu Strzelin–Żulowa. Kwart. Geolog., t. 17, nr 4.
• [22.] PLEWA S., 1994 — Rozkład parametrów geotermalnych na obszarze Polski. Wyd. 1, Kraków, Wyd. CPPGSMiE PAN.
• [23.] PUZIEWICZ J., 2004—Skały dolnej skorupy i najwyższego płaszcza na obszarze eksperymentu POLONAISE’97: modele petrologiczno-sejsmiczne. [W:] Budowa litosfery centralnej i północnej Polski (obszar projektu POLONAISE) na podstawie zintegrowanej analizy danych geofizycznych i geologicznych (projekt badawczy nr 2.94.0004.00.0). http://www.pgi.gov.pl/post_polonaise/postPol_UNpl.html
• [24.] RYBACH L., ČERMAK V., 1982 — Radioactive Head Generation in Roks. [In:] Landolt-Börnstein Physikalische Eigenschaften den Gerteinen. Eds. 1, Berlin-New York, Springer -Verlag.
• [25.] STEFANIUK M., CZERWIŃSKI T., KLITYŃSKI W., WOJDYŁA M., 2008 — Zastosowanie metody magnetotellurycznych profilowań ciągłych w badaniach strukturalnych. Zeszyty AGH, Geologia t. 34, Kraków.
• [26.] Surowce mineralne Dolnego Śląska, 1979—Red. K. Dziedzic, S. Kozłowski, A. Majerowicz, L. Sawicki. Inst. Nauk Geol. Uniw. Wrocł., Inst. Geol. Wrocław-Warszawa. Wyd. PAN, Z-d Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
• [27.] SZEWCZYK J., 2007—Strumień cieplny na obszarze Polski, s. 16–17. [W:] Hydrogeologia regionalna Polski, t. II. Wody mineralne, lecznicze i termalne oraz kopalniane. Red. B. Paczyński, A. Sadurski, Warszawa, PIG.
• [28.] SZEWCZYK J., 2010 — Geofizyczne oraz hydrogeologiczne warunki pozyskiwania energii geotermicznej w Polsce. Prz. Geolog. Vol. 58, nr 7.
• [29.] VITORELLO J., POLLACK H.N., 1980 — On the Variation of Continental Heat Flow With Age and Thermal Evolution of Continents. Journal of Geophysical Research, 85.
• [30.] WAJSPRYCH B., 1971 — Projekt badań geologicznych dla wyjaśnienia perspektyw występowania fluorytu w rejonie Jakuszyc na Dolnym Śląsku. Arch. Oddz. Dolnośl. PIG, Wrocław.
• [31.] Występowanie, dokumentowanie i eksploatacja endogenicznego dwutlenku węgla w Polsce. Poradnik metodyczny. Red. W. Ciężkowski, Wrocław, Ministerstwo Środowiska, Departament Geologii i Koncesji Geologicznych, 2002.
• [32.] ZWOLIŃSKI Z., 2010 — Trzęsienia ziemi w Polsce. Inst. Paleogeografii i Geoekologii, Uniwersytet im. A. Mickiewicza, Poznań. [w:] http://www.staff.amu.edu.pl/~sgp/gw/tzpl/gwtzpl.html z 2010-03-23.