Znaczenie badań podhalańskiego systemu geotermalnego dla eksploatacji wód geotermalnych

• Autorzy: Kępińska B.

Warianty tytułu

EN

The role of the Podhale geothermal system's research for geothermal water

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania i prace związane z realizacją geotermalnego projektu ciepłowniczego przyniosły wiele nowych informacji o podhalańskim systemie geotermalnym. Wśród tych badań były m.in. studia warunków termicznych, paleotermicznych i schłodzenia wymienionego systemu podczas jego ewolucji; badania wtórnej mineralizacji diagenetycznej i hydrotermalnej; analizy stanu termodynamicznego układów wody geotermalne - skały zbiornikowe. Studia były prowadzone przy wykorzystaniu wyników badań materiału skalnego i pomiarów wykonywanych w kilku otworach wiertniczych. Obejmowały one m.in. badania mineralogiczne (mikroskopowe, rentgenograficzne, określenie stopnia przeobrażenia termicznego minerału mieszanopakietowego illit - smektyt, badania homogenizacji inkluzji fluidalnych, badania mineralizacji wtórnej); badania składu chemicznego i stanu termodynamicznego wód złożowych; pomiary geofizyki wiertniczej. Badania mają ważny aspekt poznawczy, przedstawiając wiele zagadnień wcześniej nieporuszanych lub traktowanych marginalnie. Niektóre rozważane zagadnienia i wnioski posiadają także istotne znaczenie praktyczne dla optymalnej eksploatacji zloża wód geotermalnych dla potrzeb zagospodarowania zawartego w nich ciepła.

EN

The research, R&D work and activities aimed at geothermal heating construction have resulted in many new data on the Podhale geothermal system. They included e.g. studies on thermal and paleothermal conditions of this system and its cooling during evolution, secondary diagenetic and hydrotermal mineralization, geothermal water - reservoir rock hydrodynamical equilibra. The studies were done using the results of research of rock samples and measeurements done in several boreholes. They included: mineralogical methods (microscopy, X-ray diffraction, evaluation of thermal transformation of illite - smectite mixed-lyer mineral, fluid inclusion microthermometry, secondary mineral's examination); chemical methods (interpretation of chemical composition and water - rock thermodynamical equillibria); borehole geophysical surveys. The investigations prossess cognitive character and introduce several issues not addressed earlier or treated margianlly. Some aspects and conclusions are important in the view of long-term optimal exploitation of the Podhale geothermal water aimed at its wide implementation.

Słowa kluczowe

PL

system geotermalny; temperatura; stan termodynamiczny wód; eksploatacja; Podhale

EN

Podhale Region; geothermal waters; temperature; water thermodynamical equilibria; exploitation

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Technika Poszukiwań Geologicznych
• Rocznik: 2009
• Tom: R. 48, nr 2
• Strony: 29--48
• Opis fizyczny: Bibliogr. [34] poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kępińska B.

• Polska Akademia Nauk, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią, 31-261 Kraków, ul. J. Wybickiego 7,

Bibliografia

• [1.] BARBACKI A., BUJAKOWSKI W., CHOWANIEC J., DŁUGOSZ P., DROZDOWSKI B., GRACZYK S., KĘPIŃSKA B., NAGEL J., NAGY S., NEY R., WARTAK W., WIECZOREK I., WITCZAK S., 1998 Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów wód geotermalnych w otworach Bańska PGP-l i Biały Dunajec PGP-2. Arch. IGSMiE PAN, Kraków.
• [2.] BJARNARSSON J.O., 1994 - The speciation program WATCH, version 2.0. Reykjavik.
• [3.] CEBULAK S., GAWĘDA A., KĘPIŃSKA B. [red.], MARYNOWSKI L., MISZ B., PAJĄK L., PAWLIKOWSKI M., ŚRODOŃ J., 2004 - Badania warunków termicznych podhalańskiego systemu geotermalnego przy zastosowaniu nowej metody oksyreaktywnej analizy termicznej (OTA) i metod mineralogicznych. Wyd. IGSMiE PAN, Kraków.
• [4.] CHOWANIEC J., 2002 - Strefowość zawodnienia w profilu pionowym fliszu podhalańskiego w świetle badań wodochłonności. Biul. PIG 404, s. 19-28, Warszawa.
• [5.] CHOWANIEC J., DŁUGOSZ P., DROZDOWSKI B., NAGY J., WITCZAK W., WITEK K., 1997 - Dokumentacja hydrogeologiczna wód termalnych niecki podhalańskiej, CAG, Warszawa.
• [6.] FENDEK M., FENDEKOV A M., 2005 - Country update of the Slovak Republic. Proceedings of the World Geothennal Congress. Turkey, Paper 0173 (CD).
• [7.] FRANKO O., FENDEK M., REMSIK A., 1993 - Potencjał geotermalny słowackich niecek otaczających Tatry. Technika Poszukiwań Geologicznych. Geosynoptyka i Geotermia 5-6.
• [8.] GUTERCH B., LEWANDOWSKA-MARCINIAK H., NIEWIADOMSKI J., 2005 - Earthquakes recorded in Podhale along the Pieniny Klippen Belt. Acta Geoph. Pol. vol. 53, no. I, Warszawa.
• [9.] JANKOWSKI J., NEY R., PRAUSS.O., 1982 - Czy pod całym łukiem północno-wschodnich Karpat istnieją głębokie wody geotermalne. Przegl. Geol. nr 4, Warszawa.
• [10.] JAROMIN A., JAMRYCH J., KARDASIŃSKA J., KĘPIŃSKA B., NAGEL J., SOKOŁOWSKI J., WIECZOREK J., 1990a - Dokumentacja wynikowa otworu geotermalnego Poronin PAN-l. Arch. IGSMiE PAN, Kraków.
• [11.] JAROMIN A., JAMRYCH J., KARDASIŃSKA J., KĘPIŃSKA B., NAGEL J., WIECZOREK J., 1990b - Dokumentacja wynikowa otworu geotermalnego Biały Dunajec PAN-l. Arch. IGSMiE PAN, Kraków.
• [12.] KĘPIŃSKA B., 1994 - The temperature distribution in the Seltjarnarnes field, SW-Iceland. The reservoir temperature in the Podhale geothermal field, S-Poland. Report 7. UNU Geothermal Training Programme. Reykjavik, Iceland.
• [13.] KĘPIŃSKA B., 2001 - Warunki hydrotermalne i termiczne podhalańskiego systemu geotermalnego w rejonie otworu Biały Dunajec PAN-l. Studia, Rozprawy, Monografie 93, Wyd. IGSMiE PAN, Kraków.
• [14.] KĘPIŃSKA B., 2006 - Warunki hydrotermalne i termiczne podhalańskiego systemu geotermalnego. Studia, Rozprawy, Monografie 135, Wyd. IGSMiE PAN, Kraków.
• [15.] KOTARBA M., 2003 - Historia diagenezy illitu-smektytu w skałach ilastych Karpat Zewnętrznych i niecki Podhala (przekrój Kraków-Zakopane). Arch. ING PAN, Kraków.
• [16.] MAŁECKA D., 1981 - Hydrogeologia Podhala. Inst. Geol. Prace Hydrogeologiczne - seria specjalna, z. 14, Wyd. Geol., Warszawa.
• [17.] MAŁECKA D., 1982 - Mapa geologiczna Podhala i obszarów przyległych. Skala I: 10 000. Wyd. Geol., Warszawa.
• [18.] MASTELLA L., 1975 - Tektonika fliszu we wschodniej części Podhala. Roczn. Pol. Tow. Geol. t. XLV, z. 3--4, Kraków.
• [19.] NEY R., 1976 - The Carpathians and plate tectonics. Przegl. Geol. nr 6, Warszawa.
• [20.] PARKHURST D.L., 1995 - User's quide to PHREEQE - a computer program for speciation, reaction-path, advective transport, and inverse geochemical calculations. U.S Geological Survey Water-Resources graphical user interface for the geochemical computer program Investigations Report.
• [21.] PAWLIKOWSKI M., MAZUREK J., WIECZOREK J. i in., 1997 - Badania mineralogiczno-petrograficzne skał zbiornikowych wód geotermalnych w otworze Biały Dunajec PAN-l. Gospodarka Surowcami Mineralnymi t. 13, z. 3, Wyd. CPPGSMiE PAN, Kraków.
• [22.] PAWLIKOWSKI M., MAZUREK., 2000 - System poboru próbek i analizy chemizmu wody w instalacji geotermalnej Bańska-Biały Dunajec na Podhalu. TPGGiG z. 2, Wyd. IGSMiE PAN, Kraków.
• [23.] PAWLIKOWSKI M., KĘPIŃSKA B., SIKORSKA M., NATKANIEC-NOWAK L., DUMAŃSKA-SŁOWIK M., KOSSUTH M., 2009 - Preliminary mineralogical and petrographical studies of veins within the host rocks .of the neogene volcanites of the Pieniny Klippen Belt as indicator of potential geothermal processes. Ann. Soc. Geol. Pol. (praca w druku)
• [24.] PLEWA S., 1994 - Parametry geotermalne na obszarze Polski. Wyd. CPPGSMiE PAN, Kraków.
• [25.] POMIANOWSKI P., 1988 - Anomalie termiczne nad strefą kontaktu pienińskiego pasa skałkowego i fliszu podhalańskiego. Przegl. Geol. nr 2, Warszawa.
• [26.] REED M., SPYCHER N.F., 1989 - SOLVEQ: A computer program for computing aqueous-mineral-gas equilibria. Department of Geological Sciences, University of Oregon, Eugene.
• [27.] SOKOŁOWSKI J., 1992 - Dokumentacja geosynoptyczna otworu geotermalnego Bańska IG-I. Technika Poszukiwań Geologicznych. Geosynoptyka i Geotermia t. I, PAN CPPGSMiE, Kraków.
• [28.] SOKOŁOWSKI J., 1993 - Zasoby geotermalne Polski i możliwości ich wykorzystania w ochronie środowiska. Technika Poszukiwań Geologicznych. Geosynoptyka i Geotermia nr 5-6, PAN CPPGSMiE, Kraków.
• [29.] SOKOŁOWSKI J., DŁUGOSZ P., BUJAKOWSKI W., 1992 - Pierwszy zakład geotermalny w Polsce. Technika Poszukiwań Geologicznych. Geosynoptyka i Geotermia nr 6, Kraków.
• [30.] SOKOŁOWSKI S., 1973 - Geologia paleogenu i mezozoicznego podłoża południowego skrzydła niecki podhalańskiej w profilu głębokiego wiercenia w Zakopanem. Biul. IG, nr 265, Warszawa.
• [31.] SOTAK J., JANOCKO J., 2003 - Central Carpathian Paleogene Basin - an outline to sedimentology, sequence stratigraphy and basin history. [In:] Sedimentary sequences and depositional systems on the Central-Carpathians Paleogene Basin. Guide to IAS field trip, Slovakia 2001. (Janocko J. and Sotak J. eds)]. October 8-12, 2001, Slovakia.
• [32.] SROKA Z., 1991 - Nowe oznaczenie gęstości powierzchniowego strumienia cieplnego Ziemi w polskiej części Karpat. Zeszyty Naukowe AGH, Geofizyka Stosowana, z. 8, Kraków.
• [33.] ŚRODOŃ J., 2004 - Badania stopnia przeobrażenia termicznego minerałów mieszanopakietowych illit - smektyt. [W:] Cebulak i in. 2004.
• [34.] WITCZAK S., 1999 - Analiza i interpretacja składu fizyko-chemicznego wód eksploatowanych w Białym Dunajcu i Bańskiej pod kątem poznawania systemu geotermalnego Podhala. Arch. IGSMiE PAN, Kraków Technika Poszukiwań Geologicznych.