O potrzebie ochrony wyrobisk górniczych dla podniesienia walorów krajobrazowych i celów dydaktycznych obszarów eksploatacji surowców skalnych na przykładzie regionu kielecko-chęcińskiego

• Autorzy: Nita J. , Myga-Piątek U.

Warianty tytułu

EN

On the need to protect mining exploitation hollows in order to increase scenic values and for didactic purposes of rock resources exploitation areas, on the example of the Kielce-Chęciny region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł omawia problematykę zagospodarowania terenów eksploatacyjnych surowców skalnych regionu chęcińsko – kieleckiego. Zmiany w rzeźbie powierzchni terenu i pozostałych elementach środowiska przyrodniczego wywołane wydobyciem surowców są zwykle traktowane w kategoriach wysokiego zagrożenia i utożsamiane z dewastacja krajobrazową. Autorzy poruszają kwestie potrzeby ochrony nie tylko środowiska geograficznego ale także krajobrazu, szczególnie w terenach, gdzie formy pogórnicze nie zagrażają kondycji środowiska przyrodniczego. Artykuł wskazuje na potrzebę wielokierunkowego zagospodarowania tych terenów. Ukazuje walory geologiczne i potrzebę ich ochrony dla celów wzmocnienia wartości krajobrazowych obszaru oraz na potrzeby dydaktyki geologicznej i turystyki specjalistycznej. Autorzy opisują stan obecny wybranych kamieniołomów i wyrobisk w regionie chęcińsko - kieleckim oraz możliwe scenariusze ich zagospodarowania. Wskazuje na pozytywne i negatywne przykłady działań w tym zakresie.

EN

The article discusses the matters of management of post-exploitation areas of the Kielce-Chęciny region. Changes in surface features and other elements of the natural environment, caused by mineral exploitation of resources, are usually recognized in terms of high threat and associated with landscape devastation. The authors deal with the issues of necessary protection not only of the geographical environment, but also of the landscape, especially in areas where post-mining forms do not threaten the condition of the natural environment. The article emphasizes the need for multi-directional management of such areas. It presents geological values and the need to protect them in order to increase the scenic values and for the purposes of geological didactics and specialist tourism. The authors describe the current condition of quarries and exploitation hollows in the Kielce-Chęciny region, as well as possible scenarios of their management. They also point to positive and negative examples of measures taken in that regard.

Słowa kluczowe

PL

tereny pogórnicze; rekultywacja; zagospodarowanie wyrobisk; ochrona krajobrazu; region kielecko-chęciński

EN

landscape; shaping of landscape; after mining areas; reclamation

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Technika Poszukiwań Geologicznych
• Rocznik: 2006
• Tom: R. 45, nr 1
• Strony: 47--56
• Opis fizyczny: Bibliogr. 36 poz., rys.

Twórcy

autor

Nita J.

autor

Myga-Piątek U.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, 41-200 Sosnowiec, ul. Będzińska 60,

Bibliografia

• 1. ALEXANDROWICZ Z., URBAN J., 2003 - Zagospodarowanie kamieniołomów dla ochrony dziedzictwa geologicznego - projekty i ich realizacja. [W:] Kształtowania krajobrazu terenów poeksploatacyjnych w górnictwie. Materiały Międzynarodowej Konferencji, AGH, Politechnika Krakowska, Kraków, s. 193-195.
• 2. Bilanse zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce. 2001 (Projekt 2002). Ministerstwo Środowiska - Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• 3. BORSA M., 2001 - Kształtowanie krajobrazu jak efekt polityki przestrzennej i regionalnej. [W:] J. Rybarkiewicz (red.) Krajobraz jako wizerunek tożsamości regionalnej. Zagrożenia, ochrona i kształtowanie. Materiały IV Forum architektury krajobrazu. Katowice, s. 7-11.
• 4. BUDZIŁO J., 1998 - Piękno obiektów inżynierskich w krajobrazie. Czasopismo techniczne 1A, s. 102-107.
• 5. CHWASTEK J., JANUSZ W., MACIASZEK J., REPELOWSKI A., SZEWCZYK J., 1990 - Deformacje powierzchni terenu spowodowane działalnością górniczą. Zeszyty Naukowe AGH nr 1363, Sozologia i Sozotechnika z. 30, Kraków.
• 6. CZYLOK A., RAHMONOV O., 1996 - Unikatowe układy fitocenotyczne w wyrobiskach wschodniej części województwa katowickiego. [W:] Kształtowanie środowiska geograficznego i ochrona przyrody na obszarach uprzemysłowionych i zurbanizowanych. Wyd. WBiOŚ, WNoZ UŚ, Katowice-Sosnowiec, nr 23, s. 27-31.
• 7. KABZIŃSKI A., 2003 - Stan, perspektywy, problemy górnictwa surowców skalnych w Polsce. Przegląd Górniczy nr 10.
• 8. KOWALKOWSKI A., ŚWIERCZ A., WIECZOREK E., 1993 - Zmiany warunków glebowych w borach sosnowych pod wpływem emisji alkalicznych na terenach Kieleckiego Okręgu Eksploatacji Surowców Węglanowych. [W:] Monitoring środowiska regionu świętokrzyskiego Nr 1/93. KTN Kielce.
• 9. LIPIŃSKI A., 2000 - Elementy prawa ochrony środowiska. Kantor Wydawniczy, Zakamycze.
• 10. Mapa Hydrogeologiczno-Sozologiczna Polski 1 :50 000, ark. Chęciny 850 i ark. Morawica 851, z objaśnieniami.
• 11. MYCZKOWSKI Z., 2003 - Studia i aranżacje krajobrazowe wybranych obiektów poeksploatacyjnych. [W:] Kształtowania krajobrazu terenów poeksploatacyjnych w górnictwie. Materiały Międzynarodowej Konferencji, AGH, Politechnika Krakowska, Kraków, s. 87-100.
• 12. MYGA-PIĄTEK U., 2001 - Spór o pojęcie krajobrazu w geografii i dziedzinach pokrewnych. Przegląd Geograficzny T. 73, z. 1-2, s. 163-176.
• 13. NITA J., 2001 - Ewolucja krajobrazu środkowej części Wyżyny Częstochowskiej - Aspekt przyrodniczy. [W:] K. German, J. Balon (red.), Przemiany środowiska przyrodniczego Polski i jego funkcjonowanie. Problemy ekologii krajobrazu, 10, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, s. 350-357.
• 14. NITA J., MYGA-PIĄTEK U., 2005 - Poszukiwanie możliwości zagospodarowania obszarów poeksploatacyjnych w celu zachowania ich walorów geologicznych i krajobrazowych. Technika Poszukiwań Geologicznych Gesynoptyka i Geotermia, nr 3,333.
• 15. NITA J., MYGA-PIĄTEK U, 2006 - Krajobrazowe kierunki zagospodarowania terenów pogórniczych. Przeg. Geol. (w druku).
• 16. OSTROWSKI J., 1995 - Zasady sporządzania oceny wpływu działalności górniczej na środowisko. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie nr 2. Katowice.
• 17. OSTROWSKI J. (praca zbiorowa) 2001 - Ochrona środowiska na terenach górniczych, Wydawnictwo Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków.
• 18. PAWŁOWSKA K., SWARYCZEWSKA M., 2002 - Ochrona dziedzictwa kulturowego. Zarządzanie i partycypacja społeczna. Wyd. UJ, Kraków.
• 19. PIETRZYK-SOKULSKA E., 2001 - Waloryzacja występowania i eksploatacji złóż zwięzłych surowców skalnych na przykładzie Beskidów Zachodnich. Studia i Rozprawy Monografie 98. Wydawnictwo Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków.
• 20. PIETRZYK-SOKULSKA E., 2004 - Kamieniołomy kopalin skalnych w krajobrazie Karpat - atrakcyjność złóż i ich otoczenia. [W:] U. Myga-Piątek (red.) Przemiany krajobrazu kulturowego Karpat - wybrane aspekty. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego nr 3. Sosnowiec, s. 63-76.
• 21. Prawo ochrony środowiska, Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. 2001.62.627 z dnia 20 czerwca 2001 r.)
• 22. Prawo geologiczne i górnicze, Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U.94.27.96 z dnia 1 marca 1994 r.), wg stanu prawnego na dzień 1 lipca 2005 r. (Przeg. Geol. vol. 53, nr 12, 2005).
• 23. PRAŻAK J., 1989 - Studium hydrogeologiczne możliwości wykorzystania zasobów wód podziemnych z terenu "Białego Zagłębia" dla potrzeb aglomeracji Kielc. PG, Kielce.
• 24. PRAŻAK J., TRACZ M., MASZOŃSKA D., 1984 - Projekt badań hydrogeologicznych do kategorii "B" ujęcia wód podziemnych z utworów dewonu środkowego w Marzyszu dla potrzeb aglomeracji Kielc na tle stosunków hydrogeologicznych we wschodniej części synkliny gałęzicko-bolechowicko-borkowskiej w Górach Świętokrzyskich. PG, Kielce.
• 25. Raport o stanie środowiska w województwie kieleckim w roku 1996,1997. Biblioteka Monitoringu Środowiska Kielce.
• 26. RAS ZE JA E., 2003 - Przegląd europejskich metod i instrumentów ochrony krajobrazu. [W:] Biuletyn parków krajobrazowych Wielkopolski, 9 (10). Poznańska Drukarnia Naukowa, s. 9-29
• 27. Rozporządzenie ministra środowiska, z dnia 27 czerwca 2005 r., (Dz.U. Nr 128, poz. 1075), w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać projekty zagospodarowania złóż (Przegl. Geol. vol. 53, nr 12, 2005).
• 28. SPAID S., 2002 - Econvention: current atr to transform ecologiesl. Cincinnati.
• 29. STAWICKI H., 2003 - Kształtowania krajobrazu wyrobisk po eksploatacyjnych w górnictwie skalnym. [W:] Kształtowania krajobrazu terenów poeksploatacyjnych w górnictwie. Materiały Międzynarodowej Konferencji, AGH, Politechnika Krakowska, Kraków, s. 25-42.
• 30. TOKARSKA-GUZIK B., 2003 - Rekultywacja czy renaturalizacja? Zagospodarowanie terenów poprzemysłowych. [W:] Kształtowania krajobrazu terenów poeksploatacyjnych w górnictwie. Materiały Międzynarodowej Konferencji, AGH, Politechnika Krakowska, Kraków, s. 155-171.
• 31. Ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r (Dz.U nr 92,poz. 880).
• 32. Ustawa o gruntach rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995 r. (Dz.U. z dnia 22 lutego 1995 r.) oraz Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 2004 r. W sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. (Dz.U. Nr 121, poz. 1266).
• 33. WĘGIEREK M., DORDA A., 2004 - Krajobrazowa rola wyrobisk i kamieniołomów na zachodnim krańcu Pogórza Śląskiego wstępna charakterystyka i propozycje. [W:] U. Myga-Piątek (red.) Przemiany Krajobrazu Kulturowego Karpat. Prace komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, T. III. Sosnowiec, s. 76-87.
• 34. WIELGUS K., ŚRODOULSKA-WIELGUS J., 2003 - Zarys zasad rejestracji zintegrowanej: postaci, wartości i przemian krajobrazów inżynieryjnych, dotyczących wyrobisk poeksploatacyjnych w górnictwie skalnym. [W:] Kształtowania krajobrazu terenów poeksploatacyjnych w górnictwie. Materiały Międzynarodowej Konferencji, AGH, Politechnika Krakowska. Kraków. s. 112-139.
• 35. ZACHARIASZ A.. 2003 - Park w kamieniołomie. IW:] Kształtowania krajobrazu terenów poeksploatacyjnych w górnictwie. Materiały Międzynarodowej Konferencji, AGH. Politechnika Krakowska, Kraków, s. 102-111.
• 36. ŻARSKA B.. 2003 - Ochrona krajobrazu. Wyd. SGGW. Warszawa.