The consequences of work-related accidents as a factor motivating staff to safe behaviors

• Autorzy: Niczyporuk Z. , Przenniak W.

Warianty tytułu

PL

Konsekwencje wypadków przy pracy elementem motywowania do bezpiecznych zachowań

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This paper presents the results of empirical research among victims of serious accidents at work and among families of fatal mining accidents' victims. The primary purpose of this paper is to indicate the necessity to intensify expertise on the consequences of work-related accidents and develop awareness in this area. Heightened awareness of tragic accidents' effects should motivate employees to safe work habits.

PL

W świetle katastrof, wypadków mających miejsce na kopalniach węgla kamiennego pojawiają się wielokrotnie komentarze o tolerowaniu niebezpiecznych zachowań w miejscu pracy. Uwagi kierowane są przede wszystkim pod adresem osób zajmujących stanowiska kierownicze, związane z nadzorem nad prowadzonymi pracami w różnych przedsiębiorstwach, nie tylko w kopalniach. Takie postawy świadczą m.in. o tym, iż wciąż funkcjonują stereotypy, że informowanie o stosowaniu niebezpiecznych metod pracy to donoszenie, a nie źródło informacji niezbędne dla właściwego ukierunkowania działań profilaktycznych. Ponadto nie bez znaczenia jest brak odwagi do informowania, wynikający wielokrotnie z obawy przed utratą pracy czy popsucia relacji ze współpracownikami. Analiza danych statystycznych dotyczących wypadków pozwala jednak stwierdzić znaczny, a nawet dominujący udział ludzkich zachowań w powodowaniu wypadków przy pracy (tab. I). W związku z tym, pamiętając, że człowiek ma prawo do popełniania błędów należy się mimo wszystko zastanowić nad poziomem motywacji do stosowania się do przepisów i zasad bezpieczeństwa pracy. Badania literaturowe pozwalają na twierdzenie, iż w wielu przedsiębiorstwach panuje niska kultura bezpieczeństwa mająca odzwierciedlenie w braku chęci i potrzeby do wkładania maksymalnego wysiłku na rzecz ochrony zdrowia i życia. Wielokrotnie cenniejsze wydają się pracownikom zarobione pieniądze, skrócony czas pracy, łatwiejsze wykonanie zadań z pominięciem wymagań proceduralnych. Dowodzi to nieskuteczności najczęściej stosowanych w praktyce środków przymusu w dziedzinie bezpieczeństwa pracy (rys. I). Mając na uwadze różnorodność środków motywujących w tym środki zachęty, a także środki perswazji, czyli apele, informacje, propagandę, wydaje się niezbędne wskazanie szeroko pojętych strat, jakie pociąga za sobą wypadek przy pracy dla poszkodowanego celem wyeliminowania syndromu nadrzędności korzyści ekonomicznych nad bezpieczeństwem pracy, życia i zdrowia ludzkiego. W tym celu przeprowadzono badania wśród osób poszkodowanych w wypadkach ciężkich i śmiertelnych w górnictwie węgla kamiennego na przełomie lat 2000-2004 (tab. 4). Przedmiotem badań było zebranie informacji o rodzaju, jak i uciążliwości doznanych konsekwencji wypadków przy pracy. Wskazano konsekwencje najdotkliwiej odczuwane przez osoby poszkodowane w wypadkach ciężkich (rys. 4), a także rodziny ofiar wypadków śmiertelnych (rys. 5). Obok urazów, cierpienia wskazano na pogorszenie się sytuacji materialnej tych osób (rys. 6), na uciążliwość związaną z koniecznością pomocy od innych, od psychologa, a także na negatywne zmiany w życiu społecznym. Zamieszczono również niektóre komentarze osób poszkodowanych, które za pośrednictwem ankiety chciały przekazać słowa przestrogi, że wypadki mogą zdarzyć się dosłownie każdemu. Zwrócono uwagę na osamotnienie, utratę wiary we własne możliwości i bierność i inne czynniki pojawiające się w momencie stania się osobą niepełnosprawną, bądź osobą, która utraciła kogoś bardzo bliskiego, czasem jedynego żywiciela rodziny. Ponadto w niniejszym artykule zaprezentowano wyniki badań przeprowadzonych wśród osób aktywnych zawodowo w zakresie znajomości losów osób poszkodowanych w wypadkach. Wyniki te, podobnie jak wyniki badań wśród samych poszkodowanych w wypadkach, wskazują na niewystarczającą wiedzę o skutkach wypadków, która może być powodem bagatelizowania zagrożeń związanych nie tylko z technicznymi, ale także organizacyjnymi i zachowawczymi aspektami pracy (rys. 2). Omawianie konsekwencji wypadków przy pracy jest potwierdzane przez nielicznych pracowników (rys. 3). Fakt ten przemawia za koniecznością upowszechniania treści o konsekwencjach wypadków celem wzbudzenia potrzeby troski i odpowiedzialności za bezpieczeństwo własne i innych współpracowników. Można domniemywać, iż przekazywanie wiedzy o traumatycznych zdarzeniach, jakimi są ciężkie i śmiertelne wypadki przy pracy, pomoże wyeliminować powszechnie występujące wśród pracowników nieprawidłowości, związane z nadmiernym optymizmem, bądź niedoszacowaniem ryzyka niewłaściwych zachowań i odnoszenia negatywnych skutków działań, jako możliwych tylko w odniesieniu do innych osób. Działania takie wydają się koniecme w obszarze zapobiegania zachowaniom niebezpiecznym związanym z łamaniem zasad . i przepisów bezpieczeństwa pracy. Artykuł ten powinien stanowić potwierdzenie sensowności i zachęcenie do rozpowszechniania tychże treści z wykorzystaniem skutecznych metod szkoleniowych.

Słowa kluczowe

EN

causes of accidents; consequences of work-related accidents; to motivate; safe behaviors

PL

przyczyna wypadku; konsekwencje wypadków przy pracy; motywowanie; bezpieczne zachowania

• Wydawca: Instytut Mechaniki Górotworu PAN
• Czasopismo: Archives of Mining Sciences
• Rocznik: 2007
• Tom: Vol. 52, no 4
• Strony: 611--627
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., tab, wykr.

Twórcy

autor

Niczyporuk Z.

autor

Przenniak W.

• Silesian University of Technology, Faculty of Organisation and Management, Ul. De Gaulle' A 66, 41-800 Zabrze; Poland

Bibliografia

• Alexander F.S., 1944. Motivations and Incentives, Human Behavior and its Relation to Industry. McGill Monograph Series 3, Montreal, s. 37-57.
• Arnold J., Gleeson F., Peterson C., 1991. Moving into Management. Australia, s. 86.
• Atkinson John W., 1966. Theory of achievement motivation, New York s. 12, 13.
• Borkowska S., 1969. Współdziałanie nakazów i materialnych bodźców zespołowych w przemyśle lekkim. Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa, 12-20.
• Borkowska S., 1985. System motywowania w przedsiębiorstwie. Warszawa, PWN, 10, 22, 26, 36-39.
• Borkowska S., 2004. Motywować skutecznie, IPiSS, Warszawa.
• Burchart D., Haber J.A., Kuczyńska M., 2004. Wprowadzenie do zarządzania. Przewodnik do wykładów i ćwiczeń. Wyd. Pol. Śl. Gliwice, 45-48.
• Gniazdowski A., Sibiński J., 1999. Kształtowanie zachowań pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, Instytut Medycyny Pracy im. Prof. dra med. Jerzego Nofera, Łódź, s . 14-26.
• Główny Urząd Statystyczny: Wypadki przy pracy w 2005 r., Warszawa, 2006, s. 15
• Hansen A., 1994. Wypadkoznawstwo na co dzień (accidetologie). O systemie gałęzi TOL. Wrocław, 136, 74, 185.
• Heinrich H.W., 1959. Industrial Accident Prevention, 4th edition, McGrow-Hill, New York.
• Jacukowicz Z., 2004. Główne aspekty motywowania do pracy, (w:) Borkowska S., Motywować skutecznie, IPIS, Warszawa, s. 47.
• Kozielecki J., 1969. Rozwiązywanie problemów. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa, s. 132, 133.
• Kozioł L., 2002. Motywacja w pracy. Determinanty ekonomiczno-organizacyjne. Wyd. PWN, Warszawa-Kraków, s. 60.
• Larson J.C., Hagopian R., Stern J.I., Sevenson H.L., Williamson E.D., 1961. Czynnik ludzki w zapobieganiu wypadkom przy pracy. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wrocław.
• Lipiński E., 1964. Przedsiębiorstwo socjalistyczne. Próba analizy. "Ekonomista". s. 504.
• Lis T., Nowacki K., 2005. Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy w zakładzie przemysłowym. Wyd. Pol. Śl., s. 178-179.
• Maslow A., 1954. Motivation and Personality, Harper and Row Publisher Inc. (Motywacja i osobowość. Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1990).
• Modliński E., 1976. Bezpieczeństwo i higiena pracy. Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa, s. 4-6
• Penc J., 1996. Motywowanie w zarządzaniu. Wyd. Profesjonalnej Szkoły Biznesu. Kraków. s. 112, 177, 202-209
• Penc J., 2000. Motywowanie w zarządzaniu" Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków. 202.
• Pirecki K., 2004. Psychologiczne czynniki subiektywności percepcji i oceny ryzyka (w:) Studencki R: Zachowanie się w sytuacji ryzyka. Wyd. Uniw. Śl. Katowice.
• Praca badawcza BW - 508 (ROZ8) 2005, Społeczne skutki wypadków przy pracy w aspekcie osoby poszkodowanej. Politechnika Śląska, Gliwice.
• Rzepecki J., 2005. Społeczne koszty wypadków przy pracy w Polsce (w:) Bezpieczeństwo pracy. s. 7-8.
• Sarapata A., 1986. Praca robotnika. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa, s. 12.
• Studenski R., 2004. Ryzyko i ryzykowanie. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 38.
• Tabor A., Pieczonka A., 2003. Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy.
• Wach T., 1997. Motywowanie i ocenianie pracowników. Oficyna Wydawnicza WSZ SW. Warszawa PW, s. 52
• Wong W.A., Hobbs G.E., 1949. Personal Factors in Industrial Accidents- A Study of Accident Proneness in an Industrial Group, Industrial Medicine, XVIII.