Material tests of a bridge from 1796 over the Strzegomka River in Łażany, Lower Silesia

• Autorzy: Konat Ł. , Pękalski G. , Rabiega J. , Sachadel U.

Warianty tytułu

PL

Badania materiałowe mostu na rzece Strzegomce wybudowanego w 1796 roku w Łażanach na Dolnym Śląsku

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In 1928, Paul Katz (an employee of the Technische Hochschule Breslau) at the end of his paper “Die älteste eiserne Straßenbrücke des Europäischen Kontinents” [1] wrote: “If we have managed to provoke an interest of the mentioned institutions (Technische Hochschule Breslau, German Museum of Technol-ogy in München, authorities of the city of Breslau) in preservation of the bridge in Laasan (Łażany), then our task has been fulfilled”. Publication [1] and much later papers [2–6], along with the present paper, stipulate similarly. Metallographic and strength tests made have shown that for construction of the bridge in Łażany unique material, structure and architectonic solutions had been applied. The parts of the bridge structure have been made of grey pearlitic cast iron fulfilling all present-day requirements. There are still scarce preserved original parts of the bridge, whose documentation is available. Possibly, this is the last chance to rebuild the object, for example, in the settings of a Wrocław park, thus maintaining it for pos-terity.

PL

Badano fragmenty pierwszego w Europie „mostu żelaznego”, który wybudowano w 1796 roku. Most ten był już przedmiotem badań Katza (1928 rok, TH-Breslau) oraz Bliszczuka i Za-biegi (1997 rok). Po II wojnie światowej konstrukcja mostu uległa uszkodzeniu, a jej części le-żały w nurcie rzeki Strzegomki przez około 50 lat. Na tle krótkiej historii mostu i przeglądu materiałów wykorzystywanych do budowy prze-praw mostowych przedstawiono rozbudowane, w porównaniu z danymi podanymi przez wy-mienionych autorów, wyniki badań próbek pobranych z płyt pomostu. Badania te obejmowały obserwacje makroskopowe i analizy chemiczne (grawimetryczna i spektralna), pomiary twar-dości, próby rozciągania i udarności, oszacowanie innych właściwości mechanicznych oraz badania metalograficzne metodami mikroskopii świetlnej i skaningowej. Na ich podstawie wy-kazano, że most wykonano z przedeutektycznego żeliwa szarego o osnowie perlitycznej z drobnym grafitem płatkowym i pseudodwuskładnikowej eutektyce fosforowej. W obszarach nie objętych zmianami korozyjnymi materiał ten spełnia pod względem właściwości mecha-nicznych, struktury i składu chemicznego wymagania, jakim musi obecnie odpowiadać żeliwo szare gatunku EN-GJL-150. Degradacja struktury materiału ogranicza się do zmian korozyj-nych spowodowanych działaniem wody rzecznej na badane elementy mostu. Procesy koro-zyjne były zatem pomijalnie małe w rzeczywistych warunkach eksploatacyjnych mostu. Ocena wyników badań pozwala jednoznacznie stwierdzić, że gdyby nie powojenne uszkodzenia, most ten mógłby być w dalszym ciągu użytkowany. Ze względu na historyczną wartość tego obiektu już w 1942 roku proponowano jego demontaż i przeniesienie go do Parku Szczytnickiego we Wrocławiu. W konkluzji proponuje się podjęcie obecnie tej inicjatywy i wykorzystanie nie-licznych już oryginalnych fragmentów mostu do jego rekonstrukcji.

Słowa kluczowe

EN

bridge; cast iron; corrosion; structure; mechanical properties

PL

mosty; wytrzymałość materiałów

• Wydawca: Springer ; Wrocław University of Science and Technology
• Czasopismo: Archives of Civil and Mechanical Engineering
• Rocznik: 2005
• Tom: Vol. 5, no 4
• Strony: 27--41
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Konat Ł.

• Wrocław University of Technology, Wybrzeże Wyspiańskiego 25, 50-370 Wrocław

autor

Pękalski G.

• Wrocław University of Technology, Wybrzeże Wyspiańskiego 25, 50-370 Wrocław

autor

Rabiega J.

• Wrocław University of Technology, Wybrzeże Wyspiańskiego 25, 50-370 Wrocław

autor

Sachadel U.

• Wrocław University of Technology, Wybrzeże Wyspiańskiego 25, 50-370 Wrocław

Bibliografia

• [1] Katz P.: Die älteste eiserne Straßenbrücke des europäischen Kontinents. Eine historichtechnische Studie, TH Breslau, 1928.
• [2] Herrman W.: Die alten schlesischen Brücken, Disertation TH Breslau, 1942.
• [3] Hintze E.: Gleiwitzer Eisenkuntstguss, Breslau, 1928.
• [4] Biliszczuk J., Rabiega J.: Badania materiału pierwszego na kontynencie europejskim mostu żelaznego, Inżynieria i Budownictwo, 1997, No. 6, pp. 308–309.
• [5] Biliszczuk J., Rabiega J.: Dwieście lat mostów żelaznych na Śląsku, Inżynieria i Budownictwo, 1996, 3, pp. 139–142.
• [6] Pasternak H., Rabiega J., Biliszczuk J.: 200 Jahre eiserne Brücken auf dem europäischen Kontinent auf Sparensuche in Schlesien und der Lausitz, Stahlbau 65, 1996, No. 12, pp. 542–546.
• [7] Rabiega J.: Private collections.
• [8] Krajczyk A.: Rozważania nad kryterium oceny stanu materiału konstrukcji nośnej koparek, III Konserwatorium BDM, Conference Proceedings, Szklarska Poręba, 1997, pp. 159–168.
• [9] Staub F.: Metaloznawstwo, Śląskie Wydawnictwo Techniczne, Katowice, 1994.
• [10] Podrzucki G., Kaleta G.: Metalurgia i odlewnictwo żeliwa, Wyd. Śląskie, Katowice, 1974.
• [11] Baeckmann W., Schwenk W.: Katodowa ochrona metali, WNT, Warszawa, 1976.
• [12] Pękalski G.: Materials aspects of the surface mining machinery degradation theory, Mat. MPES, 2004.
• [13] Głuszko M., Konat Ł., Pękalski G., Rabiega J.: Corrosion and structural degradation processes in steels used for construction of bridges, “Corrosion 2004”, Conference Proceedings, 2004, No. 4, pp. 181–186, Lviv.
• [14] Haimann K., Konat Ł., Pękalski G., Rabiega J.: Badania udarności i faktografia przełomów jako kryteria oceny stanu degradacji stali mostowej. Badania materiałów budowlanych i konstrukcji inżynierskich, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Conference Proceedings, Wrocław, 2004.
• [15] Pękalski G.: Degradacyjne zmiany struktury materiałów konstrukcyjnych mostów Wrocławia wybudowanych na przełomie XIX i XX wieku, article prepared for publication.
• [16] Dobrzański L.A.: Podstawy nauki o materiałach i metaloznawstwo, WNT, Warszawa, 2002.