Perovskite from the Międzyrzecze sill near Bielsko-Biała in the Polish Carpathians (the type area of the teschenite association)

• Autorzy: Włodyka R. , Karwowski Ł.

Warianty tytułu

PL

Perowskit z sillu w Międzyrzeczu koło Bielska-Białej w polskich Karpatach fliszowych (obszar typowy asocjacji cieszynitowej)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

For the first time perovskite has been observed in the western part of the Polish Flysch Carpathians, in the olivine glimmerite sill of the Bielsko-Biala vicinity. Perovskite and titaniferous magnetite belong to the latest minerals, filling the interstices between diopside and phlogopite. Detailed investigations: chemical and thermal analysis, X-ray diffraction as well as infrared and gamma spectroscopy, indicated that the studied perovskite is almost pure CaTiO3 (perovskite sensu stricto) containing only 2.60 to 4.20 wt. % REE2O3, 2.40 to 3.60 wt. % Nb2O5, 0.40 to 1.20 wt. % Fe2O3 and 0.80 to 1.10 wt. % Na2O. The unit cell parameters and tilt angle of the (Ti,Nb,Fe)O6 octahedra are very similar to those typical of the perovskite specimens from other alkaline ultrabasic complexes. Total homogenization of several melt inclusions was achieved at about 1000°C; trapped phases (probably pyrrhotite or chalcopyrite) did not dissolve in the melt inclusion filling. The observed formation of titanite or titaniferous garnets replacing perovskite was controlled by a low leach rate of calcium from perovskite structure and a high activity of SiO2 in hydrothermal fluids. The leaching of Nb and LREE elements, stimulated by perovskite fracturing, was caused by CO2-bearing fluids.

PL

W sillu glimmerytu oliwinowego w Międzyrzeczu Górnym koło Bielska-Białej stwierdzono występowanie perowskitu, wypełniającego interstycja pomiędzy diopsydem i flogopitem. Minerał ten, wspólnie z magnetytem należy do ostatnich faz krystalizujących z niedosyconego krzemionką stopu magmowego. Badany perowskit poddano analizie chemicznej, badaniom metodami rentgenostrukturalnymi, spektroskopii absorbcyjnej w podczerwieni oraz badaniom termicznym. Zarejestrowano ponadto widmo jego promieniowania oraz oznaczono temperatury homogenizacji inkluzji. Stwierdzono tylko niewielkie wahania w składzie chemicznym badanego perowskitu; skład ten pozwala zaliczyć rozważany minerał do grupy perowskitów sensu stricto (CaTiO3). Do głównych jego domieszek należą lekkie ziemie rzadkie grupy cerowej, niob, żelazo oraz sód. Oznaczony skład chemiczny perowskitu z Międzyrzecza, parametry jego komórki elementarnej, jak również kąty dystorsji oktaedru nie odbiegają swymi wartościami od analogicznych oznaczeń dla perowskitów z innych alkalicznych kompleksów ultrazasadowych. Oznaczone temperatury homogenizacji inkluzji stopu wynoszą około 1000 C. Badany perowskit jest minerałem nietrwałym w środowisku działania roztworów hydrotermalnych. Fluidy wzbogacone w CO2 powodowały ługowanie lekkich ziem rzadkich grupy cerowej z jego struktury, zaś roztwory wzbogacone w SiO2 oraz pozbawione dwutlenku węgla powodowały transformację perowskitu w tytanit lub aranaty z szeregu andradyt-melanit-schorlomit.

Słowa kluczowe

EN

perovskite; rare earth elements (REE); melt inclusions; glimmerite; teschenite province; Carpathians; Poland

PL

perowskit; pierwiastki ziem rzadkich; inkluzje stopu; glimmeryt; prowincja cieszynitowa; Karpaty; Polska

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Komitet Nauk Mineralogicznych / Polish Academy of Sciences, Commitee of Mineralogical Sciences
• Czasopismo: Archiwum Mineralogiczne
• Rocznik: 2000
• Tom: T. 53, z. 1-2
• Strony: 109--131
• Opis fizyczny: Bibliogr., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Włodyka R.

autor

Karwowski Ł.

• Faculty of Earth Sciences, Silesian University, Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec, Poland