Uwagi o koncentacji ilmenitu w ofiolicie Ślęży w świetle badań petrologicznych

• Autorzy: Majerowicz A.

Warianty tytułu

EN

Some remarks on the ilmenite concentration in the Ślęża ophiolite in the light of petrological studies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wzorując się głównie na badaniach autorów norweskich przeprowadzonych w ofiolitach Solund-Stavfjord, rozpatrzono na tle dotychczas przeprowadzonych badań petrologicznych koncentracje ilmenitu w bazytowych członach wschodnich partii ofiolitu Ślęży. Człony te obejmują komagmowe metagabra, metadoleryty i metabazalty. W pracy wykorzystano wyniki szczegółowych badań terenowych oraz interpretacji analiz chemicznych ze szczególnym uwzględnieniem w kilku próbkach takich pierwiastków, jak Ti, Zr, Cr i Ni, które - podobnie jak P, Y, Nb i HREE są najmniej mobilne w czasie niskiego i częściowo średniego stopnia metamorfizmu morskiego dna, którym najsilniej zostały dotknięte na Ślęży człony bazytowe. Magmy toleitowe wytopione w ilości około 20%, po których pozostał rezydualny harzburgit przeważający w ultramorficznym członie ofiolitu Ślęży, mogły kilkakrotnie podchodzić wyżej do większej komory magmowej w układzie otwartym. W czasie wznoszenia się magmy te mogły początkowo w mniejszych komorach ulegać modyfikacji, tworząc magmę ubogą w Fe i Ti oraz frakcję bardziej gęstą, bogatą w te pierwiastki. Z tej ostatniej powstały szlirowate nagromadzenia ilmenitu w skałach bazytowych Ślęży, zarówno w plutonicznym gabrze, jak też w wulkanicznych bazaltach i hipabisalnych dolerytach.

EN

Ilmenite concentrations in basic members of the eastern part of the Sleza ophiolite are discussed on the basis of the hitherto conducted petrological studies and of a comparison with the Solund-Stavfjord ophiolites studied by the Norwegian authors (Furnes et al. 1992). These members comprise comagmatic metagabbros, metadolerites and metabasalts. Apart from the detailed field analysis as well as interpretation of the chemical data, a behaviour of such elements as: Ti, Zr, Cr and Ni has been followed. Similarly to P, Y, Nb and HREE, these elements are least mobile in low- or partly medium-grade metamorphism of the sea floor, which affected the basic members of the Sleza massif. The tholeiitic magmas melted in about 20 % could migrate upwards to a bigger magma chamber in the open system. The harzburgite dominating in the ultramafic member of the Sleza ophiolite represents the residuum after the tholeiitic magmas. On their way upwards, the magmas could be modified in the smaller chambers resulting in the Fe and Ti-poor magma as well as a fraction rich in these elements. That last one gave the origin of ilmenite accumulations in the basic Sleza rocks, both in the plutonic gabbro and in volcanic basalts as well as in hypabyssal dolerites.

Słowa kluczowe

PL

ofiolit; środowisko oceaniczne MORB; mineralizacja ilmenitowa; komory magmowe; magmy bogate i ubogie w Ti

EN

ophiolite; ocean environment; MORB; ilmenite mineralization; magma chambers; magmas poor and rich in Ti

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Komitet Nauk Mineralogicznych / Polish Academy of Sciences, Commitee of Mineralogical Sciences
• Czasopismo: Archiwum Mineralogiczne
• Rocznik: 2000
• Tom: T. 53, z. 1-2
• Strony: 61--83
• Opis fizyczny: Bibliogr., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Majerowicz A.

• Institute of Geological Sciences, University of Wrocław ul. Cybulskiego 30, 50-205 Wrocław, Poland