Antykliny Dzierżanowa i Wyszogrodu (niecka płocka) jako potencjalne składowiska CO2

• Autorzy: Marek S. , Dziewińska L. , Tarkowski R.

Warianty tytułu

EN

The Dzierżanowo and Wyszogród anticlines (płock trough) as potential CO2 storage sites

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono położenie, budowę geologiczną i charakterystykę struktury Dzierżanowa i Wyszogrodu pod kątem podziemnego składowania dwutlenku węgla. Antykliny Dzierżanowa i Wyszogrodu są dwiema z dziewięciu struktur wytypowanych wstępnie do podziemnego składowania dwutlenku węgla w utworach mezozoiku niecki płockiej. Rozpoznano je profilami sejsmicznymi i głębokimi otworami wiertniczymi, przy czym rozpoznanie antykliny Dzierżanowa jest lepsze (5 otworów) niż antykliny Wyszogrodu (1 otwór). Dla opisywanych struktur do składowania CO2 zaproponowano dolnokredowy i dolnojurajski poziom zbiornikowy. Mają one zbliżone parametry poziomów zbiornikowych dolnokredowego i dolnojurajskiego: średnia miąższość (odpowiednio 144 m i 161 m) oraz (140 m i 112 m), głębokość zalegania (200-300 m, mniejsza w przypadku antykliny Dzierżanowa), wysoką porowatość i przepuszczalność skał zbiornikowych (kilkaset mD i więcej), dużą pojemność składowania CO2 (znacznie większą w przypadku antykliny Wyszogrodu), dużą miąższość skał uszczelniającego nadkładu. W obu przypadkach serie uszczelniające wymagają dalszego, szczegółowego rozpoznania pod kątem szczelności. W obrębie skał zbiornikowych i uszczelniającego nadkładu nie stwierdzono uskoków (antyklina Wyszogrodu) lub występują one w głębszych partiach kompleksu cechsztyńsko-mezozoicznego po najniższą dolną kredę (antyklina Dzierżanowa). Ze względu na stopień rozpoznania oraz mniejszą głębokość zalegania skał poziomów zbiornikowych, przy podobnych właściwościach zbiornikowych skał i uszczelniającego nadkładu, struktura Dzierżanowa wydaje się korzystniejsza do podziemnego składowania dwutlenku węgla. Struktury Dzierżanowa i Wyszogrodu mogą stanowić przedmiot zainteresowania kilku dużych emitentów CO2 tego regionu: Vettenfall Heat Poland SA - (Siekierki i Żerań w Warszawie) oraz Dalkia Łódź ZEC SA znajdujących się w odległości do 100 kilometrów.

EN

The paper presents the location, geological structure and characteristics of the Wyszogród and Dzierżanowo anticlines in terms of potential underground storage of carbon dioxide. The Dzierżanowo and Wyszogród anticlines are two of the nine pre-selected structures for underground storage of carbon dioxide in Mesozoic deposits of the Płock Trough. They were detected by seismic profiles and deep boreholes. The Dzierżanowo Anticline is explored in more detail (five boreholes) than the Wyszogród Anticline (one borehole). Lower Cretaceous and Lower Jurassic aquifers have been proposed for CO2 storage in these areas. They have similar parameters: average thickness (144 mand 161 m; 140 mand 112 m, respectively), depth to the aquifer (200-300 m, lower for the Dzierżanowo Anticline), high porosity and permeability of reservoir rocks (several hundred mD and more), high capacity storage of CO2 (much higher for the Wyszogród Anticline) and large thickness of the overburden seal. In both cases, the sealing series require further, detailed investigation of their sealing properties. No faults are observed within the reservoir rocks and overburden seal in the Wyszogród Anticline. They occur in the deeper parts of the Zechstein-Mesozoic succession up to the Lower Cretaceous in the Dzierżanowo Anticline. Due to its degree of exploration and the depth to the aquifer, and similar properties of the reservoir rocks and the sealing caprock, the Dzierżanowo structure seems more favourable for the underground storage of carbon dioxide. The Wyszogród and Dzierżanowo structures may be of interest to several large CO2 emitters in the region: Vettenfall Heat Poland SA - (Siekierki and Żerań, Warsaw) and the Dalkia Łódź ZEC SA, located at a distance of up to 100 kilometres.

Słowa kluczowe

PL

składowanie CO2; struktura geologiczna; poziomy wodonośne; Polska; antyklina Dzierżanowa; antyklina Wyszogrodu

EN

CO2 storage; geological structure; aquifer; Poland; Dzierżanowo Anticline; Wyszogród Anticline

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN ; Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN
• Czasopismo: Gospodarka Surowcami Mineralnymi
• Rocznik: 2011
• Tom: T. 27, z. 3
• Strony: 151--175
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Marek S.

autor

Dziewińska L.

autor

Tarkowski R.

• IGSMIE PAN, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków,

Bibliografia

• [1] Bojarsk i L., red. 1996 - Atlas hydrochemiczny i hydrogeologiczny paleozoiku i mezozoiku oraz ascensyjnego zasolenia wód podziemnych na Niżu Polskim, 1:100 000. Państwowy Instytut Geologiczny Warszawa.
• [2] Bojarski L., Sobol K., 1983 - Badania hydrogeologiczne. [W:] S. Marek red. 1983. Prace Instytutu Geologicznego 103, s. 228-239.
• [3] Dadlez R., 2001 - Przekroje geologiczne przez bruzdę śródpolską, 1:200 000. Wydawnictwo Państwowego Instytutu Geologicznego, Warszawa.
• [4] Dadlez R., Marek S., 1969 - Styl strukturalny kompleksu cechsztyńsko-mezozoicznego na niektórych obszarach Niżu Polskiego. Kwartalnik Geologiczny, t. 13, nr 3, s. 543-565.
• [5] Dadlez R., Marek S., Pokorski J., red. 1998 - Atlas paleogeograficzny epikontynentalnego permu i mezozoiku w Polsce, 1:2500 000. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• [6] Dadlez R., red. 1998 -Mapa tektoniczna kompleksu cechsztyńsko-mezozoicznego na Niżu Polskim, 1:500 000, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• [7] Deczkowski Z., 1997a - Formalne i nieformalne jednostki lito stratygraficzne. [W:] Marek S., Pajchlowa M., red. 1977. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego 153, s. 206-208.
• [8] Deczkowski Z., 1997b - Sedymentacja, paleogeografia i paleotektonika. [W:] Marek S., Pajchlowa M., red. 1977. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego 153, s. 208-217.
• [9] Deczkowski Z., Franczyk M., 1988 - Paleomiąższość, litofacje i paleotektonika epikontynentalnej jury dolnej w Polsce. Kwartalnik Geologiczny, 32, 1, s. 105-116.
• [10] Dziewińska L., 1983 - Charakterystyka geofizyczna. Podsumowanie wyników badań geofizyki powierzchniowej (w zakresie magnetyki, grawimetrii, sejsmiki refleksyjnej i refrakcyjnej). [W:] Marek S., red. Budowa geologiczna niecki warszawskiej (płockiej) i jej podłoża. Prace Instytutu Geologicznego 103, s. 44-46.
• [11] Dziewińska L., Marek S., Jóźwiak W., 2001 - Przekroje sejsmiczno-geologiczne przez wał kujawski i gielniowski, 1:100 000. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 398, s. 5-24.
• [12] Górecki W., red. 2006 - Atlas zasobów geotermalnych na Niżu Polskim. Formacje mezozoiku. Kraków.
• [13] Jaskowiak-Schoeneichowa M., Krassowska A., 1983 - Kreda górna. [W:] Marek S., red. Budowa geologiczna niecki warszawskiej (płockiej) i jej podłoża. Prace Instytutu Geologicznego 103, s. 177-197.
• [14] Jurek J., Krauze H., 1981 - Dokumentacja sejsmiczna Rypin-Wyszogród 1980/1981. Centralne Archiwum Geologiczne Państwowego Instytutu Geologicznego, Warszawa.
• [15] Królicka J., red. 1970 - Ropo- i gazonośność obszaru warszawskiego na tle budowy geologicznej cz. II - Warunki występowania bituminów w synklinorium warszawskim. Prace Geostrukturalne Instytutu Geologicznego Warszawa.
• [16] Krzywiec P., 2000 - O mechanizmie inwersji bruzdy śródpolskiej - wyniki interpretacji danych sejsmicznych. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 393, s. 135-166.
• [17] Krzywiec P., 2006 - Structural inversion of the Mid-Polish Trough (NW and Central segments) lateral variations in timing structural style. Kwartalnik Geologiczny, 51, 1, s. 131-168.
• [18] Krzywiec P., 2009 - Geometria i ewolucja wybranych struktur solnych z obszaru Niżu Polskiego w świetle danych sejsmicznych. Przegląd Geologiczny, 57, 9, s. 812-818.
• [19] Łobaziewicz Z., 1989 - Dokumentacja sejsmiczna Grodzisk Mazowiecki-Warka 1984-1987. Centralne Archiwum Geologiczne Państwowego Instytutu Geologicznego, Warszawa.
• [20] Marek S., red. 1983 - Budowa geologiczna niecki warszawskiej (płockiej) i jej podłoża. Prace Instytutu Geologicznego 103.
• [21] Marek S., Pajchlowa M., red. 1997 - Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego 153.
• [22] Marek S., Pożaryski W., red. 1970 - Ropo- i gazonośność obszaru warszawskiego na tle budowy geologicznej. Cz. I - Budowa geologiczna. Prace Geostrukturalne Instytutu Geologicznego, Warszawa.
• [23] Marek S., Tarkowski R., Dziewińska L., 2010 - Potencjalne struktury geologiczne dla podziemnego składowania CO2. [W:] Potencjalne struktury geologiczne do składowania CO2 w utworach mezozoiku Niżu Polskiego (Charakterystyka oraz ranking). R. Tarkowski, red. Studia Rozprawy i Monografie 164. IGSMiE PAN, 2010, s. 16-111.
• [24] Młynarski S., Dziewińska L., 1983 - Charakterystyka geofizyczna. Badania sejsmiczne refleksyjne i refrakcyjne. [W:] S. Marek, red. Budowa geologiczna niecki warszawskiej (płockiej) i jej podłoża, Prace Instytutu Geologicznego 103, s. 31-44.
• [25] Pieńkowski G., 1997 - Sedymentologia i stratygrafia sekwencji na podstawie wybranych profilów. Jura dolna. [W:] Marek S., Pajchlowa M., red. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego 153, s. 217-235.
• [26] Pożaryski W., 1970 - Rowy tektoniczne kimeryjskie na tle ewolucji strukturalnej Niżu Polskiego. Kwartalnik Geologiczny, t. 14, nr 2.
• [27] Raczyńska A., 1979 - Stratygrafia i rozwój facjalny młodszej kredy dolnej na Niżu Polskim. Prace Instytutu Geologicznego, 89, s.79.
• [28] Tarkowski R., red. 2005 - Podziemne składowanie CO2 w Polsce w głębokich strukturach geologicznych (ropo-, gazo- i wodonośnych). Autorzy: Nodzeński A., Solecki T., Stopa J., Tarkowski R., Uliasz-Misiak B., Wydawnictwo IGSMiE PAN Kraków, 172 s.
• [29] Tarkowski R., red. 2010 - Potencjalne struktury geologiczne do składowania CO2 w utworach mezozoiku Niżu Polskiego (Charakterystyka oraz ranking). R. Tarkowski (red.). Autorzy: L. Dziewińska, S. Marek, Tarkowski R., Uliasz-Misiak B. Studia Rozprawy i Monografie 164. IGSMiE PAN, 138 s.
• [30] Tarkowski R., 2008 - CO2 storage capacity of geological structures located within Polish Lowlands'Mesozoic formations. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, t. 24, nr 4/1, p. 101-112.
• [31] Tarkowski R., Uliasz-Misiak B., 2005 - Struktury geologiczne perspektywiczne do składowania CO2 w Polsce. Polityka Energetyczna 8, z. spec., s. 551-560.
• [32] Tarkowski R., Uliasz-Misiak B., 2006 - Possibilities of CO2 sequestration by storage in geological media of major deep aquifers in Poland. Chemical Engineering Research and Design, Volume 84, Issue A9, Carbon Capture and Storage, p. 776-780.
• [33] Tarkowski R., Uliasz-Misiak B.,Wójcicki A., 2009 - Projekt EU GeoCapacity - założenia oraz główne wyniki projektu. Prace Naukowe GIG, Górnictwo i Środowisko, 4/1, s. 239-247.
• [34] Tomaszewska J., Morosz Z., 1992 - Dokumentacja badań sejsmicznych w rejonie Płońsk-Zakroczym, Rypin-Wyszogród w latach 1989-1991. Centralne Archiwum Geologiczne Państwowego Instytutu Geologicznego, Warszawa.
• [35] Tomaszewska J., Morosz Z., 1993 - Dokumentacja sejsmiczna Rypin-Wyszogród, rejon Kamionki-Bielsk. Centralne Archiwum Geologiczne Państwowego Instytutu Geologicznego, Warszawa.
• [36] Uliasz-Misiak B., Tarkowski R., 2009 - Koszty geologicznego składowania CO2. Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, nr 75, s. 21-34.
• [37] Uliasz-Misiak B., Tarkowski R., 2010 - Ranking struktur do podziemnego składowania CO2 na Niżu Polskim. [W:] Potencjalne struktury geologiczne do składowania CO2 w utworach mezozoiku Niżu Polskiego (Charakterystyka oraz ranking). R. Tarkowski (red.). Studia Rozprawy i Monografie 164. Sigmie PAN, 2010, s. 112-123.
• [38] Wagner R., Leszczyński K., Pokorski J.,Gumulak K., 2002 - Paleotectonics cross-sections trough the Mid-Polish Trough. Kwartalnik Geologiczny, 46, 3, s. 293-306.