New methodology of resources categorization and calculation for undeveloped Zn-Pb ore deposits in the Upper Silesian ore district

• Autorzy: Blajda R.

Warianty tytułu

PL

Nowa metodyka kwalifikacji i obliczania zasobów niezagospodarowanych złóż rud cynku i ołowiu Obszaru Górnośląskiego

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

After long history of mining of Zn-Pb ore deposits their resources are considerably exhausted. The 'Olkusz-Pomorzany' is the only active mine. Further mining is possible of undeveloped deposits in Olkusz and Zawiercie areas. They were explored since 1970-1990 with the use of vertical boreholes. The borehole density was the basic criteria for estimation of resources assessment accuracy. Resources were calculated with the use of polygonal (Boldyriew) method. The deposit parameters defined in particular boreholes were assigned individually to the whole surrounding polygons. This method was undisputable in the case of most rich startoidal ore bodies (ore zones). Undeveloped deposits are composed of several local, net like ore bodies horizontally and vertically dispersed. For assessment of their resources a new approach was proposed based on limited extrapolation of borehole data up to the distance corresponding to the autocorrelation radii of zinc content. It was evaluated by geostatistical study of zinc content variation (zinc content variograms). Within the circle with 37.5 m radii, surrounding each borehole, resources were evaluated in C1 (indicated) category and up to 75 m in C2 (inferred) category. The boundary of deposit defines the limit of the area on which indirect phenomena of mineralization processes were registered (Zn, Pb below cut off limit, marcasite, calcite, barite).

PL

Po wielu wiekach intensywnej eksploatacji górnośląskich złóż rud cynku i ołowiu nastąpiło znaczne wyczerpanie ich zasobów. Wydobycie rud Zn-Pb prowadzi obecnie tylko kopalnia 'Olkusz-Pomorzany'. Nadzieje na przedłużenie funkcjonowania krajowego górnictwa rud Zn-Pb wiąże się z niezagospodarowanymi złożami rejonu olkuskiego i zawierciańskiego. Udokumentowano je w latach 1970-1990 ubiegłego wieku. Złoża badano pionowymi otworami z powierzchni, ustalając kategorię rozpoznania w zależności od gęstości sieci wierceń. Zasoby złóż liczono metodą wieloboków Bołdyriewa. Zakłada ona, że wartości parametrów interwałów rudnych określone w otworze centralnym dotyczą także całego wieloboku. Przyjęty schemat nie budził zastrzeżeń w trakcie eksploatacji bogatych, ciągłych na znacznej przestrzeni ciał rudnych występujących w centralnych rejonach górnośląskiego zagłębia kruszcowego. Niezagospodarowane złoża rejonu olkuskiego i zawierciańskiego usytuowane są w peryferyjnych częściach regionu. Z rozpoznania wiertniczego wynika, że mineralizacja Zn-Pb występuje w nich przede wszystkim w formie rozproszonych w planie i w pionie skupień gniazdowych. Przy założeniu gniazdowego modelu złóż koniecznym stało się odejście od tradycyjnych metod ich dokumentowania. Zaproponowano procedurę szacowania zasobów takich złóż, polegającą na ekstrapolacji informacji z otworów pozytywnych do odległości wynikającej z promienia autokorelacji (zasięgu wpływu informacji). Wyznaczono go na podstawie wyników badań geostatystycznych modeli zmienności zawartości cynku w złożach eksploatowanych. Przyjęto, że zasoby szacowane są w otoczeniu otworów rozpoznawczych w obrębie okręgów o promieniu 37,5m w kategorii C1 i w odległości do 75 m w kategorii C2. Granice obszaru złożowego wyznacza kontur obszaru, w którym stwierdzono pośrednie oznaki mineralizacji.

Słowa kluczowe

EN

Upper Silesian Zn-Pb ore deposits; assessment methodology; economic criteria; resources

PL

Górnośląskie złoża; złoża rud Zn-Pb; metodyka dokumentowania; kryteria bilansowości; zasoby

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN ; Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN
• Czasopismo: Gospodarka Surowcami Mineralnymi
• Rocznik: 2010
• Tom: T. 26, z. 4
• Strony: 45--58
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Blajda R.

• AGH University of Science and Technology, Kraków, Poland,

Bibliografia

• Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.XII.1992r. Wyd. PIG Warszawa, 1993.
• Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.XII.2007r. Wyd. PIG Warszawa, 2008.
• Blajda R., 1993 - The geometric-mathematical model of the zinc and lead deposits from the Olkusz region. Geolog. Quart. vol. 37, nr 2, p. 176-188.
• Blajda R., 1995 - Weryfikacja geostatystycznego modelu złoża rud Zn-Pb wschodniej części kopalni "Pomorzany" na podstawie danych z rozpoznania górniczego. Arch. WGGiOŚ, AGH.
• Blajda R., 2006a - Analiza możliwości zagospodarowania złoża rud Zn-Pb "Klucze" z punktu widzenia modelu jego budowy. Prz. Górn., t. 62, nr 6, p. 7-13.
• Blajda R., 2006b - Ocena bazy zasobowej i możliwości wykorzystania niezagospodarowanych złóż rud cynku i ołowiu obszaru śląsko-krakowskiego. Prz. Górn., t. 62, nr 6, p. 1-7.
• Blajda R., 2009 - Weryfikacja zasobów niezagospodarowanych złóż rud Zn-Pb obszaru górnośląskiego w świetle nowych zasad ich dokumentowania. Kwart. AGH Geologia. t. 35, z. 2/1, p.115-122.
• Blajda R., 2010 - Ocena stopnia rozpoznania i bazy zasobów surowcowych niezagospodarowanych złóż rud cynku i ołowiu obszaru górnośląskiego według nowych zasad dokumentowania. Biul. PIG, nr 439, p. 281-288.
• Blajda R., Dolik M., 1995 - Opracowanie modelu geometrycznego złoża "Klucze" na podstawie zawartości Zn i Pb w profilach otworów wiertniczych. Arch WGGiOŚ AGH.
• Blajda R., Nieć M., Przeniosło S., Szuwarzyński M., Kurek S., 2006 - Opracowanie metodyki określania kategorii rozpoznania, wyznaczania granic złóż i obliczenia zasobów. Sprawozdanie z prac realizowanych w ramach tematu: "Przedokumentowanie niezagospodarowanych złóż rud cynku i ołowiu zgodnie z wymogami zagospodarowania przestrzennego i możliwościami zagospodarowania złóż". Arch. CAG PIG, Warszawa.
• Bogacz K., Dżułyński S., Harańczyk C., Sobczyński P., 1975 - Origin of the ore - bearing dolomite in the Triassic of the Cracow - Silesian Zn-Pb ore district. Rocz. Pol. Tow. Geol., vol. 45, p. 139-155.
• Kurek S., 1993 - Problems of modelling of Zn-Pb ores of the Mississippi Valey-type in the sediments of the Younger Paleozoic. Geol. Quart., vol. 37, p. 147-155.
• Kurek S., Gładysz J., 1993 - Weryfikacja zasobów złóż rud cynku i ołowiu na tle wymagań ochrony środowiska. Arch. PG S.A. Kraków.
• Mucha J., 1994 - Metody geostatystyczne w dokumentowaniu złóż. Skrypt AGH. Kraków.
• Mucha J., 2002 - Struktura zmienności zawartości Zn i Pb w śląsko-krakowskich złożach rud Zn i Pb. Studia, Rozprawy, Monografie PAN. Nr 108, pp.149.
• Nguyen D.H., 1994 - Charakterystyka geologiczno-górnicza i problem rozpoznania złoża rud cynkowo-ołowiowych "Pomorzany". Arch. WGGiOŚ.
• Nieć M., 1990 - Geologia kopalniana, Wyd. Geol. Warszawa.
• Nieć M., 1997 - Złoża rud cynku i ołowiu. W: Surowce mineralne Polski. Wyd. CPPGSMiE PAN, Kraków, p. 9-46.
• Nieć M., Blajda R., Niedzielski B., 1993 - Zinc-lead ore deposit in Lower Triassic (Roethian) dolomites at Bolesław (Olkusz region, Poland). Geol. Quart., vol. 37, p. 157-171.
• Nieć M., Szuwarzyński M., Kurek S., 1992 - Projekt kryteriów bilansowości dla dokumentowania stratoidalnych złóż cynku i ołowiu w skałach węglanowych. Arch PG S.A. Kraków.
• Niedzielski B., 1985 - Analiza informacji z wybranych dokumentacji geologicznych złóż rud cynku i ołowiu oraz doświadczeń z praktyki ich sporządzania i użytkowania. W: Analiza przydatności dokumentacji złóż rud Zn-Pb dla potrzeb projektowania. Arch. WGGiOŚ AGH.
• Przeniosło S., Bąk B., Radwanek -Bąk B., Smakowski T., 1992 - Analiza gospodarki rudami cynku i ołowiu w Polsce. Wyd. PIG, Warszawa.
• Sass-Gustkiewicz M., 1985 - Górnośląskie złoża rud Zn-Pb w świetle migracji roztworów mineralizujących. Zesz. Nauk. AGH, nr 31, pp. 119.
• Smolarska I., 1968 - Charakterystyka złoża rud cynku i ołowiu kopalni "Trzebionka". Pr. Geol. Kom. Nauk. Geol. PAN, oddz. w Krakowie, t. 11/1, pp. 61.
• Szuwarzyński M., 1983 - O porównaniu formy złoża stwierdzonej w wyrobiskach górniczych z formą określoną na podstawie wierceń. Prz. Geol., 2, p. 81-83.
• Szuwarzyński M., 1996 - Ore Bodies in the Silesian-Cracow Zn-Pb district, Poland. Prace PIG, Warszawa, CLIV, p. 9-24.
• Wnuk R., Retman W., Walczak K., Piątek G., Adamczyk Z., Kubański W., 2007 - Prognoza przyrostu zasobów niektórych złóż rud siarczkowych rejonu olkuskiego (z uwzględnieniem stanu zasobów rud tlenkowych) w aspekcie ich potencjalnego zagospodarowania. Mat. Konf. "Górnictwo cynku i ołowiu na pocz¹tku XXI wieku", ZGH Bolesław S.A.
• Zasady dokumentowania złóż kopalin stałych. Min. Środ. Kom. Zasobów Kopalin, Warszawa, 2002.