Budowa i weryfikacja modelu ekonometrycznego dla określenia liniowej zależności pomiędzy kosztami pozyskania węgla a wielkością wydobycia

• Autorzy: Gawlik L.

Warianty tytułu

EN

Construction and validation of econometric model of linear dependence between costs and coal production level

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono i opisano kolejne kroki niezbędne do budowy modelu ekonometrycznego mającego za zadanie opisanie zależności pomiędzy kosztami a wielkością produkcji w kopalni węgla kamiennego. Zadanie sprowadza się do poszukiwania modelu liniowego z jedną zmienną objaśniającą. Przedstawiono matematyczny zapis problemu oraz możliwość zastosowania modelu do wyznaczenia udziału kosztów zmiennych w analizowanym koszcie produkcji. Opracowano schemat budowy i weryfikacji takiego modelu w oparciu o literaturę tematu, uwzględniając jednocześnie specyfikę wykorzystanych narzędzi wspomagających proces modelowania Program Statistica v. 6.0. Zastosowanie tego programu wspomaga proces weryfikacji modelu, gdyż program sam wyznacza szereg statystyk pozwalających na ominięcie procesu ich obliczania. Do szacowania modelu zastosowano metodę najmniejszych kwadratów. Dlatego szczególną uwagę zwrócono na problem weryfikacji modelu, tak by spełniał on założenia leżące u podstaw stosowania tej metody. Zaproponowano weryfikację parametrów strukturalnych modelu oraz wszechstronną weryfikację reszt. Schemat pełnej weryfikacji modelu składa się z 13 kroków. W każdym z kroków opisano procedurę niezbędną dla zweryfikowania badanej cechy modelu oraz podano warunek jaki musi być spełniony, by można było przejść do kroku następnego. W przypadku braku pozytywnej weryfikacji w dowolnym z kroków należy albo zmodyfikować serię danych wejściowych, albo zrezygnować z modelu. Podano warunki eliminacji niektórych danych wejściowych. Przedstawiony schemat zilustrowano budując model zależności kosztów wynagrodzeń od wydobycia dla jednej z kopalń węgla kamiennego. Model ten został zweryfikowany pozytywnie i został użyty do określenia udziału kosztów zmiennych w kosztach wynagrodzeń w tej kopalni.

EN

The paper presents the sequence of steps that are necessary to construct an econometric model describe the dependency between cost and production in coal mine. The task is delimited to linear model explanatory variable. The mathematic equation of the problem is given and the possibility of model application for evaluation the share of variable costs in analysed costs is shown. The diagram of the process of construction and validation of the model was worked out basing on a wide bibliography and it takes into account the usage of Statistica v. 6.0 program. The program facilitates the process of model verification as it estimates a range of statistics. The least square method is applied for the model estimation. That is why the special attention is paid to the validation of the model to assure that the assumptions needed for application of the method are fulfilled. Verification of the structural parameters of the model is advised as well as multidimensional check out of residual errors. The scheme of full verification of the model consists of 13 steps. In each step the procedure of validation the particular feature of the model components is described and the criteria of positive verification are given. Only the positive result of validation entitles for going to the next step of the process. In case of negative verification at any step it is necessary to modify the set of input data or reformulate the model. The conditions of rejection of some input data are given. The procedure is illustrated with the process of construction and validation of the model where the costs of salaries are dependent from coal production level in one of coal mines. The model was fully verified and finally is used for evaluation the share of variable costs in salary costs in the coal mine.

Słowa kluczowe

PL

model ekonometryczny; model liniowy; koszty pozyskania węgla

EN

econometric model; linear model; cost of coal production

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN ; Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN
• Czasopismo: Gospodarka Surowcami Mineralnymi
• Rocznik: 2008
• Tom: T. 24, z. 1
• Strony: 27--44
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Gawlik L.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków,

Bibliografia

• Badania kosztów pozyskania węgla kamiennego i brunatnego w celu określenia optymalnej struktury paliwowej produkcji energii elektrycznej. Red. L. Gawlik, Wyd. IGSMiE PAN, Kraków 2006.
• Brzychczy E., 2007 - Budowa modeli ekonometrycznych wybranych parametrów techniczno-ekonomicznych kopalni węgla kamiennego. Wiadomości Górnicze nr 11, s. 619-625.
• Brzychczy E., 2008 - Weryfikacja modeli ekonometrycznych opracowanych dla potrzeb analizy charakterystyk techniczno ekonomicznych kopalń węgla kamiennego. Wiadomości Górnicze nr 3, s. 175-181.
• Czopek K., 2003 - Koszty stałe i zmienne. Teoria - Praktyka. Cz. I Funkcja prostoliniowa. Wyd. Art-Tekst, Kraków.
• Ekonometria. Metody i analiza problemów ekonomicznych. Red. K. Jajuga. Wyd. Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu 1998.
• Ekonometria. Metody, przykłady, zadania. Red. J. Dzieehciarz. Wyd. Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu 2003.
• Gawlik L., 2007a - Koszty stałe i zmienne pozyskania węgla kamiennego jako element zarządzania produkcją. Polityka Energetyczna T. 10, z. spec. 2, s. 471-482.
• Gawlik L., 2007b - Zastosowanie kosztów stałych i zmiennych pozyskania węgla do oceny efektywności kopalni, [W:] Szkoła ekonomiki i zarządzania w górnictwie 2007, s. 115-124.
• Łucki Z, 1988 - Modele ekonometryczne do zarządzania w górnictwie naftowym. ZN AGH, Zagadnienia techniczno-ekonomiczne nr 1.
• Przybyła H., 2004 - Wykorzystanie modeli statystycznych w ocenie i prognozowaniu wyników produkcyjnych i ekonomicznych górnictwa węgla kamiennego, [W:] Szkoła ekonomiki i zarządzania w górnictwie 2004, s. 357-366.
• Welfe A., 2003 - Ekonometria. PWE, Warszawa.
• Wprowadzenie do ekonometrii w przykładach i zadaniach. Red. K. Kukuła. PWN, Warszawa 1996.
• Zając K., 1976 - Zarys metod statystycznych. PWE Warszawa.
• Zemke J. - Weryfikacja modelu ekonometrycznego. Materiały internetowe. http://wzr.pl~jz/pliki/Ekonometria/Weryfikacja.doc