Tytuł artykułu
Autorzy
Wybrane pełne teksty z tego czasopisma
Identyfikatory
Warianty tytułu
Trzeciorzędowe rowy tektoniczne na Niżu Polskim
Języki publikacji
Abstrakty
A system of Tertiary tectonic troughs is one of the substantial structural elements of the Polish Lowlands basin architecture. These troughs, originated in form of grabens, half-grabens and also isometric depressions are imprinted on the top structural surface of the Mesozoic sedimentary complex and are known from some artificial exposures, mostly in the opencast lignite mines (Kleszczów Trough, Lubstów Trough, Zittau Depression). They are also distinctly recorded in the gravity field picture, particularly on the Bouguer anomaly maps (Fig. 1). The results of the former and recent studies show than these structures developed conformable to ancient tectonic foundations since Late Keuper and their evolution has been active to present time. Young-Alpine tectonic movements, particularly Miocene ones, were an important factor controlling Coenozoic sedimentation. The tectonic activity has been recorded both in the Tertiary and Quaternary sedimentary series. The major tectonic subsidence events took a place during Miocene; the subsidence covered almost all the tectonic depressions that time. Substatial lowering of depositional surface was compensed with reaction of thick sedimentary series, consisting of clastic, pelitic and coaly members. The coarse-grained clastic members was primary related to rapid tectonic subsidence events, being a sedimentary response to these facts. The pelitic and coaly members were related to decreasing of subsidence rate during the basin infilling. Coal seams origineted in conditions of very slow lowering of depo surface due to a dynamic equilibrium between subsidence and peat accumulation, affected probably mostly by compaction of underlying coal-forming plant material without tectonic impact that time. It recorded lowstand stage within sedimentary basins. Tectonic events affecting sudden subsidence paroxisms have been recorded in sedimentary series with the end of coal-forming accumulation and they indicates highstand stages of sedimentation. In some troughs, extremely thick coal seams (e.g. up to 252.3 m in the Kleszczów Trough - borehole 60/19 of the Bełchatów Deposit) have been originated. Quaternary tectonic activity in tectonic troughs has been recorded with thickening sedimentary series, orientation of recent river network and occurence of mires in graben axial parts. After the result of biostratigraphic studies, the main stage of coal-forming accumulation was during Early Miocene and at the beginning of Middle Miocene. This stage preceeded the Badenian transgression in the Carpathian Foredeep.
System rowów trzeciorzędowych stanowi charakterystyczne rysy tektoniki basenów Niżu. Rowy, półrowy i izometryczne depresje zaznaczają się stropowej powierzchni strukturalnej kompleksów mezozoicznych. Widoczne są ze sztucznych odsłonięć głównie w kopalniach odkrywkowych węgla brunatnego (rów Kleszczowa, rów Lubstowa, depresja Zittau). Są także wyraźnie czytelne na mapach grawimetrycznych, szczególnie w obrazie anomalii Bouguera (Fig. 1). Z dotychczasowych badań wynika, że struktury te powstały na starszych założeniach - z późnego kajpru i podlegały ewolucji do czasów współczesnych. lch aktywność tektoniczna jest zarejestrowana w seriach osadowych trzeciorzędu i czwartorzędu. Główny okres subsydencji przypadł w miocenie; subsydencji podlegały wszystkie (znane dziś) rowy. Znaczące obniżanie powierzchni było kompensowane przez powstające grube serie osadów klastycznych, pelitycznych i węglistych. Grubo-okruchowe serie klastyczne były związane z szybkimi ruchami obniżającymi. Serie pelityczne i węgliste powstawały w czasie spowalniania subsydencji w miarę wypełniania rowów osadami. Pokłady węgla tworzyły się w czasie bardzo powolnego obniżania się powierzchni depozycji. Równowaga dynamiczna między subsydencją, a tworzeniem się torfowisk, była utrzymana na skutek kompakcji niżej ległych warstw substancji roślinnej, dających początek pokładom węgla; jest to więc geologiczny zapis zaniku ruchów tektonicznych. Aktywność tektoniczna przejawiająca się gwałtownymi obniżeniami powierzchni depozycji jest zarejestrowana w seriach klastycznych kończących akumulację substancji roślinnej. W niektórych rowach występują niezwykle miąższe pokłady węglowe (np. w otworze 60/19 w rowie Kleszczowa 252,3 m). Czwartorzędowa aktywność tektoniczna w rowach zaznaczona jest w zwiększonej miąższości osadów, lokalnej reorientacji sieci rzecznej oraz w postaci zabagnień w osiowych partiach rowów. Ze studiów biostratygraficznych wynika, że serie węglowe tworzyły się głównie podczas dolnego miocenu i na początku miocenu środkowego, przed transgresją badeńskiego morza na obszarze zapadliska przedkarpackiego.
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
57--57
Opis fizyczny
Twórcy
autor
autor
- Polish Geological Institute, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa, Poland
Bibliografia
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-article-BPZ1-0032-0006
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.