Badania modelowe zmian stosunków wodnych w warunkach likwidacji górnictwa rud cynku i ołowiu w rejonie olkuskim

• Autorzy: Haładus A. , Kulma R.

Warianty tytułu

EN

Modelling of changes in the aquatic environment of the Olkusz area during the closure of mining activity

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W rejonie olkuskim występują bardzo złożone warunki hydrogeologiczne. Kompleks wodonośny tworzą utwory typu porowego lub szczelinowo-krasowego, należące do czwartorzędowego, jurajskiego, triasowego i paleozoicznego piętra wodonośnego. Wzajemna ich więź ma miejsce poprzez różnego rodzaju kontakty hydrauliczne. Naturalne warunki hydrogeologiczne zostały silnie przeobrażone, zwłaszcza przez intensywny drenaż górniczy osiągający maksymalnie wydajność ponad 350 m³/min. W wyniku odwadniania powstał rozległy lej depresji o powierzchni kilkuset km². Przewidywana do końca 2012 roku likwidacja kopalń rud cynku i ołowiu w rejonie olkuskim spowoduje zarówno ilościowe, jak i jakościowe regionalne zmiany stosunków wodnych. Wymusiło to także konieczność nowego spojrzenia na problematykę zaopatrzenia tego rejonu w wodę. W pracy przedstawiono prognozy hydrogeologiczne uwzględniające zmiany stosunków wodnych w rejonie olkuskim w warunkach likwidacji zakładów górniczych oraz możliwości zaopatrzenia w wodę. Prognozy zrealizowano w oparciu o badania na modelu obejmującym obszar filtracji o powierzchni około 937 km². Model składa się z dwóch warstw wodonośnych, tj. górnej - obejmujący utwory czwartorzędowo-jurajskie i dolnej - czwartorzędowo-triasowo-dewońskie, rozdzielonych serią osadów słabo przepuszczalnych retyko-kajpru.

EN

The Olkusz area is characterized by very complicated hydrogeological conditions. The Quaternary, Jurassic, Triassic and Paleozoic groundwater horizons represent porous of fracture-karstic types. The groundwater horizons are in permanent hydraulic contact. Natural hydrogeological conditions were highly disturbed, mostly by intensive mine drainage, which reached peak discharge of 350 m³/min and resulted in the formation of depression cone covering several hundreds of square kilometers. The closure of zinc and lead ore mining activity in the Olkusz region, scheduled to be completed before 2012, will give rise to both qualitative and quantitative, regional changes in the aquatic environment. Hence, a new concept is necessary of water supply in the area. The paper presents hydrogeological prognoses which consider the changes in aquatic environment of the Olkusz area during mine closure and the presumed water supply. The prognoses were based upon modelling of filtration area extending over 937 km². The model considers two groundwater horizons: upper, which includes Quaternary-Jurassic strata and lower. which embraces Quaternary-Triassic-Devonian sediments, both separated by low-permeable, Rhoethian-Keuper beds.

Słowa kluczowe

PL

hydrogeologia; odwadnianie kopalń; modelowanie procesów filtracji

EN

hydrogeology; mine drainage; filtration modelling

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN ; Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN
• Czasopismo: Gospodarka Surowcami Mineralnymi
• Rocznik: 2004
• Tom: T. 20, z. 2
• Strony: 89--107
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Haładus A.

• Zakład Hydrogeologii i Ochrony Wód AGH, Kraków

autor

Kulma R.

• Zakład Hydrogeologii i Ochrony Wód AGH, Kraków

Bibliografia

• [1] Adamczyk A.F.,Haładus A., 1998 — Prognoza dopływu wód do kopalni Olkusz-Pomorzany. Mat. niepubl., Arch. ZGH Boleslaw.
• [2] Adamczyk A.F., Haładus A., Wnuk R., 1999 — Uwarunkowania hydrogeologiczne udostępnienia złóż Olkusz-podpoziom i Klucze. Mat. Konf.: Stan aktualny perspektywy górnictwa rud Zn-Pb w Polsce, Trzebinia-Olkusz.
• [3] Haładus A., 1988 — Modelowanie analogowe intensywnego drenażu utworów triasu w SE części monokliny śląsko-krakowskiej. Praca doktorska, Bibl. Gł. AGH, Kraków.
• [4] Haładus A. ,Kulma R., 2003 — Schematyzacja złożonych warunków hydrogeologicznych dla prognozowania dopływów do kopalni na przykładzie rejonu olkuskiego. Geol. Sur. Min. t. 19, z. 12, Kraków.
• [5] Motyka J., 1998 — Węglanowe osady triasu w olkusko-zawierciańskim rejonie rudnym jako środowisko wód podziemnych. Zesz. Nauk. AGH, Geologia z. 36, Kraków.
• [6] Motyka J. i in., 2001 — Opracowanie koncepcji likwidacji olkuskich kopalń rud cynku i ołowiu w ujęciu wariantowym. Mat. niepubl.. Arch. ZGH Bolesław.
• [7] Motyka J., Witczak S., 1975 — Zasięg drenażu jednej z kopalń piasku podsadzkowego w warunkach zasilania poziomu wodonośnego przez rzekę. Zesz. Nauk. AGH, Geologia z. 24, Kraków.
• [8] Rożkowski A.,Wilk Z. (red.), 1980 — Warunki hydrogeologiczne złóż rud cynku i ołowiu regionu śląsko-krakowskiego. Prace Inst. Geol., Wyd. Geol., Warszawa.
• [9] Szczepański A., Adamczyk A., Haładus A., 1998 — Dokumentacja hydrogeologiczna kopalni rud Zn-Pb Olkusz-Pomorzany obejmująca złoża Pomorzany, Olkusz, Mazaniec i Olkusz-Podpoziom. Mat. niepubl., Arch. ZGH Bolesław.
• [10] Szymanko J. (red.) i in., 1982 — Biblioteka programów obliczeniowych HYDRYLIB Centralnego Urzędu Geologii, 1-7. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.