Problemy gospodarki złożami kopalin

• Autorzy: Nieć M. , Przeniosło S.

Warianty tytułu

EN

Basic questions of mineral deposits development

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Stan zasobów złóż kopalin w Polsce jest systematycznie ewidencjonowany i przedstawiany corocznie w publikowanych bilansach zasobów kopalin i wód podziemnych. Zarejestrowanych jest w nim 8146 złóż (tab. 2). Gospodarka złożami kopalin jest regulowana ustawami "Prawo geologiczne i górnicze", "Prawo ochrony środowiska" i "O planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym". Ramy prawne stwarzają: określenie praw odnośnie do własności złóż i użytkowania górniczego, uwzględnianie złóż w planach zagospodarowania przestrzennego, koncesjonowanie poszukiwań i rozpoznawania złóż kopalin oraz wydobywania kopalin ze złóż, system ewidencjonowania zmian stanu zasobów oraz nadzór górniczy nad wydobywaniem kopalin ze złóż w tym nad gospodarką eksploatowanym złożem. Rozproszenie przepisów w różnych aktach prawnych powoduje jednak niedociągnięcia w gospodarowaniu złożami kopalin, a w szczególności w odniesieniu do ich ochrony. Szereg zagadnień dotyczących zagospodarowania złóż pozostaje nierozwiązanych w sposób zadowalający. Źródłem nieprawidłowości jest między innymi nieprecyzyjne określenie praw własności złóż. Ustawa Prawo geologiczne i górnicze nie uwzględnia w swym zakresie złóż niezagospodarowanych. Nie są objęte ochroną obszary perspektywiczne i prognostyczne występowania złóż. Za podstawowe zagadnienia wymagające rozwiązania można wskazać: opracowanie zasad ochrony złóż, w szczególności niezagospodarowanych i zasobów pozostawianych przez likwidowane kopalnie oraz potrzeby waloryzacji złóż jako obiektów ochrony, opracowanie kryteriów racjonalnej gospodarki złożem w warunkach rynkowych, potrzebę stałej weryfikacji bilansu zasobów, potrzebę systematycznego badania krajowej bazy surowcowej, złóż prognostycznych i perspektywicznych i stwarzania warunków dla ich ochrony, dostosowywanie klasyfikacji zasobów, w szczególności zasobów przemysłowych, oraz zasad oceny i kontroli gospodarki złożem do potrzeb gospodarki rynkowej i wymagań międzynarodowych przez równoległe wprowadzenie klasyfikacji międzynarodowej do praktyki krajowej. Zasady ochrony złóż, zwłaszcza nieeksploatowanych i obszarów perspektywicznego ich występowania powinny być uregulowane w jednym akcie prawnym. Dla prawidłowej gospodarki kopalinami konieczne jest też uznanie i wspomaganie świadomego tworzenia "złóż antropogenicznych".

EN

Mineral resources in Poland are systematically evaluated and the actualized data on their amount yearly published as "Balance of resources of mineral deposits and underground waters in Poland". Recently data on 8146 deposits are recorded (tab. 2). The development of mineral deposits is realized under control of legal acts: "Geological and mining law", "Environment protection law" and "Act on land use and land development". The legal framework consists of rules of ownership and mining usage of mineral deposits, presentation and treatment of mineral deposits in land use planning, licensing mineral prospecting, exploration and mining, system of recording data on actual resources amount mining authority surveillance on deposit development and mine safety. Dissipation of mineral development rules in different legal acts results in shortcomings in mineral deposits development and in their protection against land use that makes them inaccessible. Several problems exist unsolved in definite, satisfactory, manner. The imprecise definition of mineral ownership is the main concern. Geological and mining law do not touch problems of undeveloped mineral deposits. These deposits as well as the area of possible their existence are not protected against land use planning unfavourable for their future development. The main problems that should be solved are: - elaboration of the rules of protection of undeveloped mineral deposits and abandoned after the mine closure, - validation of deposits, according to their importance, as a basic criteria for selecting the most valuable ones to be obligatory protected - constant verification of demonstrated resources and possibilities of detection of new ones, - elaboration of criteria of rational mineral development in the market conditions, - introduction of united nations framework classification of resources and reserves as parallel to existing polish one, - recognition the heaps of mining wastes, that could be utilized as mineral raw material, as "antrohogenic mineral deposits" that allow better mineral market management. The rules of mineral deposits protection and development should be presented in one legal act.

Słowa kluczowe

PL

złoża kopalin; wykorzystanie złóż

EN

mineral deposits development; mineral economy

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN ; Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN
• Czasopismo: Gospodarka Surowcami Mineralnymi
• Rocznik: 2004
• Tom: T. 20, z. 1
• Strony: 5--26
• Opis fizyczny: Bibliogr. 48 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Nieć M.

• Akademia Górniczo-Hutnicza i Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

autor

Przeniosło S.

• Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa

Bibliografia

• [1] Białaczewski A., 1974 - Zasady gospodarowania złożem kopaliny w PRL. Kwart. Geol. t. z. 4, s. 523-536.
• [2] Bender J., 1997 - Dolina śmierci czy dolina dostatku. W: Górnictwo odkrywkowe a ochrona środowiska. Fakty i mity. Wyd. AGH, Krakow, s. 95-106.
• [3] Chryst R., Kłos M., Kuś R., Wachelka L., Nieć M., 2000 - Kwalifikacja zasobów przemysłowych w kopalniach węgla kamiennego w oparciu o kryteria ekonomiczne. Górn. Odkrywk R. 42, nr 2-3, s. 24-31.
• [4] Fox R.A., 1990 - The sand and gravel industry in the United Kingdom. Minerals, Materials and Industry. IMM Edinburgh, p. 531-547.
• [5] Galos K, 2003 - O potrzebie uwzględniama przydatnych gospodarczo mineralnych surowców odpadowych w krajowym bilansie gospodarki surowcami mineralnymi. W: Aktualia i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi. XIII Konf. Wyd. IGSMIE PAN, Symp. I Konf nr 60, Kraków, s. 39-56.
• [6] Gientka M., 2000 - Zmiany w charakterystyce dokumentowanych złóż kruszywa naturalnego spowodowanych przejściem do gospodarki rynkowej. Górn. Odkrywk. R. 42, nr 2-3, s. 44-56.
• [7] Grzybek I., 2002 - Zasady i zakres ochrony zasobów kopalin. Górn. Odkrywk. r. 44, nr 2-3, s. 19-26.
• [8] Kicki J., 2002 - Zarys metody oceny i kwalifikacji zasobów przemysłowych węgla kamiennego. Gosp. Sur. Min. t. 18, z. spec., s. 41-58.
• [9] Kicki J., 2002 - Gospodarka zasobami złóż węgla kamiennego w Polsce - ich wystarczalność i jej uwarunkowania w oczach ekspertów. Gosp. Sur. Min. t. 18, z. 2, s. 19-36.
• [10] Kicki J., Niec M., Pytel J., Wacławski J., 1994 - Zasady klasyfikacji zasobów pozostawianych w likwidowanych kopalniach . Przegl. Geol. t. 42, nr 7(495), s. 559-563.
• [11] Kokesz Z., Mucha J., 1996 - Dokumentowanie złóż antropogenicznych na przykładzię zwału kamienia wapiennego KCW Kujawy - złoże Bielawy. Górn. Odkrywk. R.38, nr 3, s. 65-77.
• [12] Kozłowski S., 1987 - Potrzeba nowej regulacji prawnej w dziedzinie geologii gospodarczej. Przegl. Geol. r. 35, nr 8-9 (412-413), s. 465-169.
• [13] Kozłowski S., 1988 - Propozycje założeń dla zmiany przepisów o dokumentowaniu złóż surowców skalnych. Gosp. Sur. Min t. 4, z. 3, s. 383-412.
• [14] Kozłowski S., Strzelecki R., Sikorska-Maykowska M., 1998 - Zasady wyznaczania obszarów perspektywicznych i prognostycznych złóż kopalin na MGGP. Przegl. Geol. R. 46, nr 11, s. 1047-1049.
• [15] Kulczycka J., Nieć M., Uberman R., 2003 - Określenie ilości wydobytej kopaliny stałej przy naliczaniu opłaty eksploatacyjnej. Wyd. IGSMiE PAN, Kraków.
• [16] Kulczycki Z., Pytel J., Sowa A., 2002 - Regulacje prawne ochrony i wykorzystania zasobów złóż kopalin na przykładzie górnictwa węgla kamiennego. Górn. Odkrywk. R. 44, nr 2-3, s. 7-18.
• [17] Lipinski A., Mikosz R., 2003 - Ustawa prawo geologiczne i górnicze. Komentarz. D.W. ABC, Warszawa.
• [18] Nieć M., 1985 - Uwagi o dokumentowaniu złóż Gosp. Sur. Min. t. l,z. s. 101-110.
• [19] Nieć M., 1988 - Kierunki doskonalenia metodyki dokumentowania złóż kopalin stałych. W: Metodyka rozpoznawania i dokumentowania złóż kopalin stałych. Wyd. AGH 1988, s. 9-26.
• [20] Nieć M., 1992 - Zagospodarowanie kopalin towarzyszących w pracach Komisji Zasobów Kopalin. Przegl. Geol., 1992, t. 40, nr 10, s. 613-614.
• [21] Nieć M., 1993 - Problemy gospodarki zasobami złóż siarki w Polsce. Przegl. Geol. R. 41, nr 2(478), s. 75-77.
• [22] Nieć M., 1994 - Błędy dokumentowania złóż kopalin Górn. Odkrywk. r. 36, nr 6, s. 9-20.
• [23] Nieć M., 1996 - Analiza bilansu zasobów węgla kamiennego w nawiązaniu do programu restrukturyzacji górnictwa węglowego. Gosp. Sur. Min. t. 13, z. 1, s. 5-28.
• [24] Nieć M.,2001 - Weryfikacja bilansu zasobów złóż rud żelaza w Polsce. Gosp. Sur. Min. t. 17, z. 1, s. 5-21.
• [25] Nieć M., 2002 - Czym są kryteria bilansowości i ich rola w gospodarce złożem. Gosp. Sur. Min. t. 18, zesz. spec., s. 29-40.
• [26] Nieć M., 2003 - Ocena geologiczno-gospodarcza złóż wanadonośnych rud tytanomagnetytowych masywu suwalskiego. Gosp. Sur. Min. t. 19, s. 5-28.
• [27] Nieć M., 2003 - Problemy ochrony złóż kopalin. Przegl. Geol. t. 51, nr 10, s. 870-875.
• [28] Nieć M., 2003 - Coal resources and reserves in a changing economy. Polit. Energ. t. 6, z. 1, s. 5-12.
• [29] Nieć M., Myszka R., 2000 - Prognozowanie, dokumentowanie i ochrona złóż w warunkach gospodarki rynkowej. Górn. Odkrywk. R. 42, nr 2-3, s. 1-23.
• [30] Nieć M., Piwocki M., Przeniosło S., 2002 - Międzynarodowa klasyfikacja zasobów i jej znaczenie dla gospodarki złożem. Gosp. Sur. Min. t. 18, z. spec., s. 19-28.
• [31] Piwocki M., Przeniosło S., 1997 - Propozycje zastosowania nowej międzynarodowej klasyfikacji zasobów w Polsce. Przegl. Geol. v. 45, nr 8, s. 761-767.
• [32] Przeniosło S., 1991 - Baza danych i aktualne możliwości przetwarzania informacji systemu gospodarki i ochrony bogactw mineralnych MIDAS. Kwart. Geol., t. 35, nr 2, s. 270-271.
• [33] Przeniosło S., 1997 - System gospodarki i ochrony bogactw mineralnych Polski „MIDAS". W: Infobazy ’97 - bazy danych dla nauki. Mat. Konf. Gdansk, s. 537-538.
• [34] Przeniosło S., 2003a - Rola Komisji Zasobów Kopalin w kształtowaniu bazy zasobowej kraju. Przegl. Geol. t. 51, nr 10, s. 858-861.
• [35] Przeniosło S. (red.), 2003b - Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.XII.2002. PIG, Warszawa.
• [36] Radwanek-Bąk B., 2002 - Kryteria waloryzacji złóż kopalin skalnych dla ich ochrony. Górn. Odkrywk. R. 44, nr 2-3, s. 27-31.
• [37] Rączaszek-Suchodolska H., Nieć M., 2003 - Weryfikacja zasobów złóż kopalin. Przegl. Geol. t. 51, nr 10, s. 862-869.
• [38] Rutkowski J., 1997 - Przekształcenia terenu na skutek działalności górnictwa odkrywkowego. W: Górnictwo odkrywkowe a ochrona środowiska. Fakty i mity. Wyd. AGH, Kraków, s. 235-247.
• [39] Sałaciński R., 2002 - Funkcjonalność prawa geologicznego i górniczego w odniesieniu do gospodarki złożami. Górn. Odkrywk. R. 44, nr 2-3, s. 66-71.
• [40] Stefanowicz A.J., Jędrzejewska A., 2004 - Własność złóż i użytkowanie górnicze kopalin. Miesięcznik WUG nr 1, s. 22-26.
• [41] Szamałek K., 2001 - Studium opłaty eksploatacyjnej w gospodarce złożem kopaliny. Wyd. Nauk. .”Scholar”, Warszawa.
• [42] Sznurawa J., 1998 - Ekonomiczna metoda oceny zasobów przemysłowych. W: Metodyka rozpoznawania i dokumentowania złóż kopalin oraz geologicznej obsługi kopalń. Wyd. CPPGSMiE, Kraków, s. 17-29.
• [43] United Nations Framework Classification of Resources and Reserves. UN, Geneve, 1997.
• [44] Wiśniewski W., 1998 - Granice zagospodarowania złóż kopalin w aspekcie zagospodarowania przestrzennego i ochrony złóż. W: Metodyka rozpoznawania i dokumentowania złóż kopalin oraz geologicznej obsługi kopalń. Wyd. Centrum PPGSMiE, Krakow, s. 77-84.
• [45] Wiśniewski W., 2003 - Możliwości tworzenia antropogenicznych złóż kopalin towarzyszących przy aktualnych uwarunkowaniach formalnoprawnych. Górn. Odkrywk. R. 45, nr 6, s. 13-16.
• [46] Wytyczne dokumentowania złóż kopalin stałych w kategoriach A do D1. Min. Ochrony Środ. Zasobów Nat. i Leśnictwa, Kom. Zasobów Kopalin, Warszawa 1992.
• [47] Założenia polityki Państwa w dziedzinie surowców mineralnych. Min. Przem. i Handlu. Warszawa 1996.
• [48] Zasady dokumentowania złóż kopalin stałych. Min. Środ. Kom. Zasobów Kopalin, Warszawa 2002.